Zakłady budżetowe

Zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują dysponenci części budżetowych (ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie) w przypadku państwowych zakładów budżetowych oraz organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - w przypadku samorządowych zakładów budżetowych.

Zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek środków obrotowych, ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego.

Zakład budżetowy podlega podatkowi dochodowemu od osób prawnych.

Zakład budżetowy może być powiązany z budżetem również ujemnym wynikiem finansowym, dlatego też może otrzymać dotacje: przedmiotowe, dotacje podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Dotacje dla zakładu budżetowego, z wyjątkiem inwestycyjnych, nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności. Przepis ten (od 2000 roku) ma ograniczyć ilość nierentownych zakładów budżetowych, które powinny być przekształcone w jednostki budżetowe.

Inne cechy zakładu budżetowego

• może zaciągać zobowiązania (pożyczki, kredyty), ale wymaga to poręczenia organu założycielskiego. Z tego powodu ma tzw. ułomną osobowość prawną,

• zakłady budżetowe samorządowe mają majątek komunalny w tzw. trwałym zarządzie (zakład budżetowy płaci organowi założycielskiemu za korzystanie z majątku komunalnego, wykorzystywanego przy prowadzeniu działalności),

• organ założycielski określa zakres działalności i obszar działalności,

• organ założycielski ustala odpłatność za usługi świadczone przez zakład budżetowy (cena może być ustalona na poziomie ceny rynkowej).

Zakłady budżetowe w ustawie budżetowej 2005

(rozdział V)

Zaplanowane na 2005 r. przychody i wydatki zakładów budżetowych w poszczególnych działach budżetu przedstawiają się następująco:

w tys. zł

	Przychody			w tym:
Działy	Ogółem	w tym: dotacja z budżetu	Wydatki	Wpłata do budżetu
1	2	3	4	5
Rolnictwo i łowiectwo	106.640	25.090	106.725
Rybołówstwo i rybactwo	13.711		13.711
Przetwórstwo przemysłowe	4.900		4.900
Hotele i restauracje	536		524
Działalność usługowa	626		717
Informatyka	2.050		2.050
Administracja publiczna	22.075	70	22.026
Urzędy naczelnych organów władzy pań­stwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa	4.855		4.831
Obrona narodowa	90.442	3.598	91.436
Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa	17.316	1.980	17.219
Wymiar sprawiedliwości	9.518	270	9.496
Oświata i wychowanie	43.980	45	43.802
Szkolnictwo wyższe	9.302		9.192
Ochrona zdrowia	4.375	65	4.545
Kultura fizyczna i sport	73.549	18.626	69.968
Razem	403.875	49.744	401.142

W ogólnej kwocie przychodów zaplanowanych dla zakładów budżetowych największy udział stanowią przychody w działach:

- rolnictwo i łowiectwo - 26,4%,

- obrona narodowa - 22,4%,

- kultura fizyczna i sport - 18,2%,

- oświata i wychowanie - 10,9%,

- administracja publiczna - 5,5%.

W dziale rolnictwo i łowiectwo działa zakład budżetowy Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt.

Zakład ten został powołany ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 r. o organizacji, hodowli i rozrodzie zwierząt i prowadzi działalność w zakresie oceny wartości użytkowej i hodowlanej zwierząt gospodarskich, oceny wartości użytkowej mleka, ksiąg zwierząt hodowlanych oraz ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich. Przychody uzyskane z tych usług są przeznaczane na sfinansowanie kosztów ich realizacji.

W obronie narodowej w 2005 roku funkcjonować będą w formie zakładów budżetowych:

- Centrala Wojskowe Misje Pokojowe, finansowana z wpływów uzyskiwanych z Sekretariatu ONZ z tytułu funkcjonowania polskich kontyngentów wojskowych,

- Zakład Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, powołany do zarządzania pakietami inwestycyjnymi w ramach programu inwestycji,

- Zakład Systemów Jakości i Zarządzania, zajmujący się oceną jakości wyrobów i usług (certyfikacji systemów jakości) oraz realizacji zadań wynikających z działalności Konferencji Narodowych Dyrektorów do Spraw Uzbrojenia Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego,

- wojskowe domy (zakłady) wczasowe.

W dziale kultura fizyczna i sport w formie dotowanego zakładu budżetowego funkcjonuje Centralny Ośrodek Sportu, którego podstawowym celem działalności jest zapewnienie warunków materialno-technicznych i organizacyjnych dla potrzeb centralnego szkolenia sportowego.

Dotacja z budżetu państwa, w odniesieniu do wydatków bieżących, będzie stanowiła dopłatę do świadczonych przez Ośrodek usług w zakresie szkolenia sportowego.

W dziale oświata i wychowanie w formie zakładów budżetowych działają jednostki zajmujące się kształceniem i doskonaleniem zawodowym.

W dziale administracja publiczna w 2005 roku funkcjonować będą w formie zakładów budżetowych:

- zakład budżetowy - Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog” im. Andrzeja Bączkowskiego (część 31 - Praca).

Przychody zakładu pochodzić będą głównie z odpłatności za prowadzenie szkoleń oraz usług hotelowych i wynajmu pomieszczeń dla potrzeb ministerstwa. Wydatki obejmą wynagrodzenia wraz z pochodnymi oraz koszty stałe związane z utrzymaniem obiektu. Ponadto z otrzymanej dotacji zakład dokona modernizacji przestarzałej instalacji węzła cieplnego wraz z wykonaniem automatyki,

- zakłady budżetowe w strukturze Polskiej Akademii Nauk: Dom Zjazdów i Konferencji PAN w Jabłonnie, Domy Pracy Twórczej PAN w Wierzbie i Mądralinie (?), Zakłady Działalności Pomocniczej PAN w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Katowicach, Łodzi, Gdańsku oraz Warszawska Drukarnia Naukowa PAN.

Przedmiotem działalności zakładów budżetowych PAN jest m.in. organizacja zjazdów, sympozjów i konferencji naukowych, upowszechnianie i promocja osiągnięć kultury i nauki, produkcja poligraficzna w zakresie wydawnictw naukowych i naukowo-technicznych, obsługa oddziałów PAN w zakresie ich działalności merytorycznej oraz administracja majątkiem PAN.

2121

2

Są to samodzielne, lecz nie posiadające osobowości prawnej, państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne, które prowadza działalność na zasadzie odpłatności, pokrywając swoje wydatki z uzyskanych przychodów własnych.

Przykłady: stołówki, bufety studenckie, domy wczasowe, przedszkola, komunalne zakłady prowadzące działalność gospodarczą (np. komunikacja miejska), ośrodki sportu i rekreacji, izby wytrzeźwień. domy kultury (CK Zamek),

---