WYKŁAD 2
Zakresy obowiązywania prawa
Prawo obowiązuje tzn. że należy je przestrzegać, stosować. Stosowanie prawa to wykonywanie. Wszyscy jesteśmy adresatami prawa, ale nie wszyscy wszystkich.
PRECEDENS - to istniejący wyrok sądowy. System prawa precedensowego (nie funkcjonujący w POLSCE!!!) to taki system, w którym powołujemy się przed sądem na istniejący już wyrok, a sam powinien się nim kierować przy swojej sprawie.
STOSOWANIE PRAWA - tworzenie prawa:
parlament
rada ministrów
rada gminy
uczelnia
Wyróżniamy 3 zakresy obowiązywania prawa:
Zakres personalny - (persona non grata) dotyczy osób do których prawo jest adresowane.
ZASADA: Na terytorium POLSKI prawo dotyczy wszystkich, którzy znajdują się na terenie polski. Zasada ta podlega rozszerzeniu in plus (wyjątki) i zawężeniu in minus >(osoby akredytowane w POLSCE nie obowiązuje prawo)
Zakres czasowy (temporalny)
ZASADA: mająca wymiar konstytucyjny:
Lex retro non agit = prawo nie działa wstecz - nie można być pociągniętym do odpowiedzialności za sytuacje, która miała miejsce przed wejściem w życie aktu prawnego.
Akt prawny zaczyna obowiązywać najczęściej od dnia wejścia w życie aktu prawnego, najwcześniej w dniu publikacji (np. przepisy porządkowe, wyjątkowe sytuacje)
ZASADA: 14 dni od ogłoszenia (czasem 7) ustawy wchodzą w życie. Niektóre ustawy wchodzą w życie pół roku są to ustawy samorządowe.
VACATIO LEGIS - czas od publikacji do czas wejścia w życie ustawy
Akt prawny jest uchylany gdy wydany akt o tej samej randze.
Zakres terytorialny - mówi nam o tym, gdzie czyli na jakim obszarze obowiązuje (np.uchwała rady gminy obowiązuje na terenie danej gminy) Istnieją akty obowiązujące na całym terenie lub na jego części.
TERYTORIUM - obszar określony granicami. Górną granicą władzy państwa jest miejsce gdzie kończy się przestrzeń powietrzna, a zaczyna przestrzeń kosmiczna, a przestrzeń kosmiczna jest dobrem wspólnym całej ludzkości. Władze naszego państwa (głębokość) sięga teoretycznie do jądra ziemi, a praktycznie jest to uzależnienie od możliwości eksploatacji: Wyjątki:
in plus - gdzie poza granicami naszego państwa się władza (samoloty, statki)
in minus - dotyczą eksterytorialności placówek dyplomatycznych i obszarów władz wojskowych
SANKCJA - pewna negatywna konsekwencja, dolegliwość, która jest wymierzona przez upoważnione do tego organy tytułem odpłaty za wyrządzoną szkodę, krzywdę (np. grzywna, ograniczenie wolności)
SANKCJE EGZEKUCYJNE - sankcje polegające na wykonywaniu wyroków sądowych, organów administracyjnych przez upoważnienie do tego organy (np. komornik)
SANKCJA NIEWAŻNOŚCI - czynność prawna jest nieważna tzn. że ma wadę, jeśli ta wada wystąpi to czynność prawna jest nieważna.
Przesłanki nieważności czynności prawnych:
brak świadomości (niezawiniony > czynność jest nieważna)
brak swobody (zostaliśmy zmuszeni)
błąd - jesteśmy w mylnym przekonaniu o rzeczywistym stanie rzeczy. Błąd musi być istotny aby unieważnić czynność i musi dotyczyć treści czynności prawnej
groźba musi być poważna