Trudności wychowawcze i ich podstawowe przyczyny
Pojęcie "trudności wychowawcze" w szkołach odnosi się do stanów i sytuacji, do licznych problemów, których rozwiązanie nastręcza kłopoty. Trudności wychowawcze dotyczyć mogą grup, ale przede wszystkim odnoszą się do pojedynczych osób, które nie nadążają za innymi w nauce, źle zachowują się w szkole, są nieposłuszne, leniwe, często złośliwe, nie szanują innych, lekceważą polecenia i nakazy, nie stosują się obowiązujących w społeczeństwie norm. W początkowych latach życia szkolnego dziecko jest wysoce podatne na wpływy rodziców i wychowawców. W późniejszym zaś okresie coraz bardziej źródłem zadowolenia staje się dla niego zgodność własnego postępowania z ogólnie uznanymi i przestrzeganymi wzorami postępowania. W tym okresie dziecko dostosowuje się do wzorów panujących w grupie bez względu na to, czy te działania są dobre czy złe.
Podstawowym źródłem trudności wychowawczych jest rodzina. Dziecko mając niekorzystne warunki domowe, nie otoczone dostateczną opieką, brakiem zainteresowania ze strony rodziców z trudem przystosowuje się do wymagań szkoły. To właśnie w rodzinie dziecko poznaje normy współżycia w społeczeństwie. Jeśli widzi negatywne zachowania, często przejmuje te wzorce i postępuje podobnie. W rodzinie "alkoholickiej", skłóconej, przestępczej o niskiej kulturze pedagogicznej dziecko nie ma zaspokojonych podstawowych potrzeb, nie otrzymuje ciepła rodzinnego, które w jego rozwoju jest niezbędne. Postawy uczuciowe, zahamowania nabyte i utrwalone w domu rodzinnym, przenoszą się do szkoły powodując izolowanie się od kolegów, trudności w nauce, traktowanie szkoły jako obcego środowiska.
Jeśli dziecko wychowane w takich domach, nie otrzyma pomocy ze strony osób trzecich, często wychowawców, jego problemy pogłębią się i w przyszłości z dużym prawdopodobieństwem dziecko wejdzie na złą drogę. Dlatego niezbędnym warunkiem właściwego postępowania wychowawcy z dzieckiem, które sprawia trudności jest dokładne poznanie jego środowiska (zwłaszcza rodziców, ich sposób odnoszenia się do siebie, krewnych, sąsiadów). Wówczas w razie zauważenia negatywnych symptomów podstawowym staje się uświadomienie rodzicom ich roli w wychowaniu dzieci, czyli ich pedagogizacja. Bez niej jakiekolwiek poczynania wychowawcze nie powiodą się. Trzeba uświadomić rodzicom jak ważne jest to w jaki sposób odnoszą się do dzieci, do siebie oraz to, że od tego jaka atmosfera panuje w ich domu zależy prawidłowy rozwój ich dziecka.
Jadwiga Kaziszyn Szarłowska
Szkoła Podstawowa nr 5 w Stargardzie Szczecińskim