Prawo ochrony środowiska wykład 23.03

Do źródeł prawa unijnego zaliczamy:

- rozporządzenia - obowiązują w całości i bezpośrednio wszystkie państwa członkowskie i nie wymagają żadnego uznania przez prawo krajowe; rozporządzenie, co do materii, którą reguluje znaczenia oraz charakteru podobne jest do polskiej ustawy

- dyrektywy - wiąże jedynie państwa członkowskie, do których jest skierowana; dyrektywy dotyczą celów, które powinny zostać osiągnięte, państwo członkowskie ma natomiast swobodę wyboru środków i form ich realizacji

- decyzja - jest rozstrzygnięciem indywidualnym, jest podobna do decyzji administracyjnej

ZASADY PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA w odniesieniu do:

1. tworzenia prawa przez organy prawotwórcze np. Sejm, Senat, organy administracji publicznej

2. zasad stosowania prawa:

• zwerbalizowane (normatywne) w konkretnym przepisie prawa

• wyinterpretowanie z: uregulowania prawnego (z całego systemu) lub z ducha praw

Zasada prawa - to normy prawne o charakterze nadrzędnym tzn. w procesie wykładni prawa będą one o wyższym stopniu ogólności.

Czy zasada prawa może być podstawą rozwiązania w prawie administracyjnym?

-i nie - zasada prawna nie jest wystarczająca do wydania rozstrzygnięcia, ponieważ potrzeba jest norma kompetencyjna, co wyraźnie i szczegółowo ustala ustawa

-i tak - w odniesieniu do zasad proceduralnych lub w sądzie, gdy opiera się na zasadzie „Zaufania obywatela do państwa”

Zasady prawa międzynarodowego w ochronie środowiska

1. zasady ogólne dotyczące ochrony środowiska

1. zasada dobrego sąsiedztwa - dotyczy suwerenności państw w zakresie korzystania z zasobów naturalnych, które występują na terenie tych państw; służą ku temu instytucje funkcjonujące na poziomie międzynarodowym np. Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych, który zbiera informacje o stanie środowiska i zasobów naturalnych; Agenda ONZ, która koordynuje działanie w skali globalnej

2. zasada nadużywania prawa - każde z państw może korzystać z prawa do korzystania ze środowiska pod warunkiem, że nie narusza interesów państw trzecich

2. zasady szczegółowe

1. obowiązek współpracy w dziedzinie środowiska na arenie międzynarodowej

2. racjonalności i słuszności stosowana do użytkowania i podziału korzyści wynikających z posiadania zasobów naturalnych

3. obowiązek informowania i konsultacji z państwami trzecimi, z którymi dzielone są zasoby w oparciu wszelkich działań oddziałujących na ich stan naturalny

4. obowiązek zawierania umów w przedmiocie ochrony i eksploatacji zasobów

5. wolność badań naukowych służących ochronie środowiska

6. obowiązek ostrzegania i informowania o zdarzeniach niebezpiecznych

7. zasada odpowiedzialności międzynarodowej za zniszczenia i szkody w środowisku

8. pokojowe wykorzystanie zasobów naturalnych

Podstawą prawną do tych zasad jest:

-akt końcowy z Konferencji Sztokcholmskiej z 1972

-akt końcowy i agenda 21 z Konferencji w Rio de Janeiro z 1992

Zasady unijne wynikają z :

• prawa pierwotnego - na mocy traktatu z 1986

• polityka środowiskowa

• na bazie programów dotyczących ochrony środowiska w UE, czyli niewiążące sposoby działalności UE (okres 3-5lat)np. poprawienie jakości powietrza atmosferycznego, podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa UE

ZASADY UNI EUROPEJSKIEJ:

1. Zasada zrównoważonego rozwoju - źródło w prawie międzynarodowym (sformułowana na podstawie Raportu Burtland z 1987 na Konferencji w Rio de Janeiro) oznacza:

• płaszczyzna podmiotowa - dotyczy podmiotów korzystających ze środowiska, które winny tak z niego korzystać aby przyszłe w równym stopniu mogły z niego korzystać

• płaszczyzna przedmiotowa - dotyczy ograniczeń, na jakie muszą się godzić użytkownicy środowiska, polega na tym, aby każda działalność ludzka patrzyła na skutki środowiskowe (np. ocena oddziaływania na środowisko zakładów, inwestycji)

Zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska (wypływa z Traktatu Rzymskiego) - obowiązek uwzględnienia aspektu ochrony środowiska i wysokich standardów ochrony; doznaje ograniczeń z charakterystyką regionalną lub z okresem dostosowawczym wejścia nowych państw do unii

Zasada przezorności (ostrożności) - „lepiej działać wcześniej, bo będzie za późno” - niesie za sobą obowiązek możliwie najwcześniejszych działań

Zasada prewencji - konieczność zastosowania środków zapobiegawczych, przybiera odmiany:

• czystej prewencji - zapobiegamy powstawaniu jakichkolwiek zagrożeń (tzw. wariant zerowy)

• recykling - system polegający na zamknięciu materii i energii w jeden układ

• zintegrowane podejście - polega na wprowadzeniu prośrodowiskowych systemów zarządzania: ISO 14000, MAS; konieczność stosowania czystej produkcji lub technologii mało odpadowej

5. Zasada zanieczyszczający płaci - obowiązek ponoszenia kosztów przez korzystających ze środowiska realizowana w formie:

• wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska

• kary (opłaty podwyższone i kary) - stosuje się w przypadku korzystania ze środowiska bez zezwolenia

Zasada usuwania szkody u źródła - dotyczy obrotu odpadami, realizuje się poprzez zakaz transportu odpadów niebezpiecznych tylko usuwanie ich od razu u źródła

Zasada stosowania najlepszych dostępnych technik - stosowanie osiągnięć wiedzy, najlepszych technik, by polepszyć stan środowiska; powstaje obowiązek tworzenia systemów informacji o najlepszych dostępnych technikach

Zasada regionalizacji - uwzględnia specyfikę regionu - dopuszczalne jest stosowanie regulacji bardziej rygorystycznych lub wyłączenie ich w ogóle na danym terenie

Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi np. polityka rolno-transportowa ma obowiązek uwzględnić aspekt środowiskowy

Zasada partycypacji społecznej w ochronie środowiska wyraża się:

• dostępem do informacji o środowisku (gwarantuje Konwencja w Archus)

• powołaniem organów do gromadzenia i przetwarzania informacji o stanie środowiska np. Europejska Agencja Ochrony Środowiska powołana do monitorowania stanu środowiska

11. Zasada pomocniczości (subsydiarności) - obowiązek regulacji pranej na możliwie najniższym poziomie

12. Zasada klauzul zabezpieczających (stanowi wyłam od zasady spójności w zakresie ochrony środowiska) - państwa członkowskie z wyłączeniem przesłanek ekonomicznych mogą czasowo wyłączyć stosowanie prawa EU w zakresie ochrony środowiska na terytorium całego państwa lub części

13. Zasada równego dostępu do środowiska (niedyskryminacji) rozpatrywana na 3 płaszczyznach:

• solidarność międzypokoleniowa

• sprawiedliwość międzyregionalna (przeciw waga do zasady regionalizacji)

• zasada sprawiedliwości między grupowej - każda z grup społecznych na równych prawach ma prawo dostępu do korzystania ze środowiska; uwzględnia się relację między człowiekiem a przyrodą

ZASADY POLSKIEGO SYSTEMU PRAWNEGO

Podstawowym aktem prawa (lecz nie jedynym) jest Ustawa prawo ochrony środowiska, zgodna z prawem EU, traktujemy ją jako zasady ogólne w przypadku innych zasad ochrony środowiska.

1. Zasada zrównoważonego rozwoju - zasada konstytucyjna (art.5)

2. Zasada korzystania ze środowiska w pewnych aspektach:

• powszechne korzystanie ze środowiska - korzystać może każdy; dla celów gospodarstwa domowego, wypoczynku, sportu i rekreacji bez użycia sprzętu, instalacji i urządzeń; jest to prawo wynikające z przepisów prawa „ex lege”

• zwykłe korzystanie ze środowiska - ma charakter kwalifikowany, korzystanie ze środowiska dla innych celów niż powszechne i jest realizowane za pośrednictwem instalacji i urządzeń

• korzystanie szczególne - korzystanie dla którego wymagane jest pozwolenie

Zasada kompleksowości - obowiązek kompleksowego działania na rzecz ochrony środowiska.

Zasada prewencji i przezorności - możliwie jak najwcześniej podjąć środki przeciwdziałania; mamy obowiązek przewidzieć tylko znane skutki.

Zasada zanieczyszczający płaci (tak samo jak w EU)

Zasada planowości - oznacza obowiązek zintegrowania działań o różnym charakterze z uwzględnieniem skutków środowiskowych, a także obowiązek uwzględnienia skutków środowiskowych we wszystkich aktach planistycznych.

Zasada prawa do informacji o środowisku.

Zasada partycypacji społeczeństwa w sprawach z zakresu ochrony środowiska.

Zasada nieważności decyzji administracyjnej wydanej z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska.

Zasada stosowania metod referencyjnych.

Metodyka referencyjna - określona w akcie prawnym; sposób lub metoda pomiarów i badań, która może dotyczyć sposobu poboru próbek, interpretacji danych albo modelowania, rozprzestrzeniania substancji lub energii.