Kształtowanie się więzi i skutki jej braku w ujęciu psychologii społecznej.
Przywiązanie oznacza jeden z najprostszych, choć zarazem najbardziej fundamentalnych elementów zachowania społecznego a mianowicie - dążenie do znalezienia się w bliskości innych osobników tego samego gatunku.
Przywiązanie może pojawiać się w różnym wieku, z upływem czasu osiągać rozmaite natężenie, w pewnych warunkach przejawiać się silniej niż
w innych i znajdować najróżnorodniejsze sposoby ekspresji. Aczkolwiek przywiązanie przejawia się na wiele różnych sposobów, to stanowi względnie wyraźnie określone dążenie znajdujące odzwierciedlenie w zachowaniu.
Wzorce zachowania, w których wyraża się to dążenie, absolutnie nie są specyficzne tylko dla przywiązania. Każdy z nich może wiązać się
z najrozmaitszymi treściami i każdy może służyć odmiennym celom jednak tym, co znamionuje behawioralne aspekty przywiązania i pozwala ująć je razem oraz oznaczyć jednym terminem jest ich cel: „poszukiwanie bliskości”
To poszukiwanie może odbywać się przy pomocy wielu wzajemnie przeplatających się wzorców zachowań takich jak: krzyk, podążanie za, wyciąganie ramion itd. Poszukiwanie bliskości - to jeden, podstawowy składnik wczesnego zachowania się społecznego, drugi z nich - to unikanie bliskości.
Ta ostatnia tendencja stanowi gwarancję, że młode będzie pozostawało ze swoimi opiekunami, że nie będzie poszukiwało bliskości tych, którzy ze swej strony nie będą mieli żadnego motywu, by reagować pozytywnie i troskliwie. Przeplatanie się tych dwóch dążeń stanowi doniosły moment wczesnego rozwoju społecznego.
W 1967 roku Ainsworth przeprowadziła w Ugandzie badania, z których wynika min., że niemowlę trzymane przez kogoś innego niż matka krzyczy, wzięte przez matkę uspokaja się, w interakcji z matką niemowlę uśmiecha się chętniej i wydaje dźwięki częściej niż w interakcji z inną osobą. Na widok powracającej matki niemowlę okazuje ogólne podniecenie i wyciąga ku niej ramiona lub klaszcze na powitanie. Te zachowania niemowląt choć różne
w różnych środowiskach są zdumiewającym świadectwem olbrzymiej różnorodności reakcji, które w pierwszych miesiącach życia są przejawem przywiązania. Wielka rozmaitość sposobów przejawiania się przywiązania nie oznacza, iż są to reakcje zupełnie przypadkowe. U każdej jednostki w każdym dowolnym momencie dostrzeżemy tylko pewne określone wzorce reakcji, co jest związane i z przynależnością do gatunku i z wiekiem, zmiennymi uczenia się społecznego, z cechami indywidualnymi a także z daną sytuacją.
Zdolność do wytworzenia więzi z określona jednostką opiera się na długotrwałym i nieprzerwanym procesie, zapoczątkowanym przez pierwsze spotkania z innymi ludźmi. Jeśli przywiązanie oznacza, że zachowanie wyrażające poszukiwanie bliskości jest ukierunkowane na określoną jednostkę, to udaremnienie tej dążności winno wywołać sprzeciw, niepokój, złość oraz energiczne usiłowanie by odzyskać kontakt z bliską osobą. Jak powiedział Bowlby (1960) reakcja na rozdzielenie jest „nieuchronnym następstwem istnienia przywiązania”
Jeżeli chodzi o początki przywiązania to przełom następuje w okolicy siódmego miesiąca życia. U niemowląt powyżej tego wieku pojawia się wzorzec zachowania w postaci klasycznej reakcji na rozdzielenie natomiast w grupie niemowląt poniżej siedmiu miesięcy rozdzielenie z matką nie wywołuje na ogół sprzeciwu a obce osoby zostają przyjęte jako „matki zastępcze”. Tak więc rozdzielenie z matką staje się wydarzeniem znaczącym dopiero na początku drugiego półrocza życia dziecka. Po upływie szóstego miesiąca życia niemowlę nie uśmiecha się już do wszystkich lecz ogranicza tę reakcję tylko do pewnych osób. Innymi słowy, oznaką rozwoju nie jest w tym wypadku pojawienie się jakiegoś nowego wzorca zachowania takiego jak np. rozpoczęcie mówienia czy pojawienie się uśmiechu, rozwój wyraża się raczej w ograniczeniu już istniejących reakcji tylko do określonych osób. Tak więc niemowlęta dość wcześnie protestują przeciw odosobnieniu, ale w początkowym etapie bardziej interesują się stymulacją jako taką niż jej źródłem. I dopiero w trzecim kwartale pierwszego roku życia przestają traktować towarzystwo ludzi zamiennie
i pozytywnie reagować na przejawy czyjegokolwiek zainteresowania. Od tego momentu niemowlę potrafi zachować orientację na osobę nieobecną: do pewnego stopnia potrafi utrzymać w pamięci obraz matki, która odeszła
i poszukiwać jej bliskości mimo, że jej nie ma. W ten sposób zostaje zakończony proces „zdobywania obiektu przywiązania”
W drugiej połowie roku niemowlę nie tylko przestaje pozytywnie reagować na nieznanych ludzi, lecz zaczyna reagować na nie strachem. Z całą pewnością lęk i przywiązanie są ze sobą ściśle powiązane i wspólnie stanowią pierwsze formy zachowania się społecznego o charakterze selektywnym.
Początek przywiązania do określonych ludzi oznacza gruntowną zmianę społecznego zachowania się dziecka. Niemowlę inwestuje w swój pierwszy związek ogrom emocji i uczuć, rozłączenie z obiektem przywiązania staje się wydarzeniem znaczącym i zagrażającym zarazem.