Melania Klein „Psychoanaliza dziecka”
Nota wyjaśniająca
The Psychoanalysis of Children jest kulminacją wczesnych prac Melanii Klein. Przede wszystkim jest to klasyczny tekst na temat psychoanalizy dzieci. Przedstawia on technikę psychoanalitycznej zabawy, której Melania Klein torowała drogę w Berlinie we wczesnych latach 20-tych, mniej więcej w czasie, gdy dr H. B. Hug-Hellmuth (On the Technique of Child Analysis, 1921) i Anna Freud (Introduction to Technique of Child Analysis, 1927) tworzyli odmienną linię rozwoju. Te różnice są omawiane przez Melanię Klein w Symposium on Child Analysis (1927), przedstawia ona wczesne dzieje własnej techniki w The Psycho-Analytic Play-Technique (1955)
Melania Klein nie zmieniła nigdy zasad technicznych wyłożonych w The Psycho-Analysis of Children, która pozostaje jej fundamentalną pracą o psychoanalizie dzieci. Już w tym czasie rozwinęła swoją odrębną ogólną koncepcję funkcjonowania psychiki. Ego tworzy wewnętrzny świat internalizowanych figur, które poprzez procesy projekcji i introjekcji oddziałują wzajemnie z rzeczywistymi obiektami. W wyniku sadyzmu wobec własnych obiektów ego przeżywa lęk i jego głównym, wczesnym zadaniem jest przepracowanie własnych lęków, mających charakter psychotyczny, które stopniowo, wraz z postępem rozwoju ustępują miejsca lękom neurotycznym.
Pojęcia te pochodzą z wcześniejszych pism i są tutaj opracowane w pełni i bardziej systematycznie. Jej głównym punktem spornym jest to, że lęk, pod warunkiem, że nie jest nadmierny, pełni rolę ostrogi w rozwoju i że pierwsze lęki, zwykle przezwyciężane są psychotyczne. Jeśli nie zostaną złagodzone stanowią źródło zarówno dziecięcych psychoz jak i chorób psychicznych w dorosłości. Książka przedstawia także jej hipotezy na temat wczesnych etapów superego i kompleksu Edypa, zjawisk znanych uprzednio psychoanalizie tylko w ich późniejszych przejawach. Opisuje surowe superego, które poprzedza normalne sumienie i kreśli mapę zazdrości i lęków właściwych labilnym relacjom seksualnym w pregenitalnej sytuacji edypalnej, włączając sadystyczne fantazje dziecka odnośnie ciała matki, żeńską postawę u obu płci i prawdziwie żeńskie pochodzenie kobiecej seksualności. W jej ogólnym postrzeganiu rozwój relacji z obiektem, ego, superego, seksualności i modyfikacja imago nie mogą być rozpatrywane w izolacji - każde z nich wpływa na pozostałe. Pierwotną prezentację tych wniosków będzie można znaleźć w serii pism od 1919 do 1939 roku w The Writings of Melanie Klein (tom I).
Dodatkowo książka zawiera nowe wątki. Wielkie znaczenie teoretyczne ma fakt, że Melania Klein w niej po raz pierwszy wyraźnie usadowiła swoje dzieło na fundamentach popędów życia i śmierci. To oznacza, że jej myślenie zawiera teraz teoretyczne podstawy dla jej dwóch czołowych odkryć - pozycji depresyjnej i później pozycji schizoparanoidalnej - które opierają się koncepcyjnie między innymi na obecności i wzajemnym oddziaływaniu impulsów miłości i nienawiści. W tym tomie jednakże starszy koncept Freuda, wzbogacony przez Abrahama, rozwoju libido poprzez fazy psychoseksualne jest wciąż centralną ideą i niezależnie od generalnej akceptacji wzajemnego oddziaływania popędu życia i popędu śmierci jako fundamentalnego dla funkcjonowania psychiki, tylko dwie koncepcje są w sposób jawny, choć skrótowy wyłożone na nowej podstawie. Lęk, zjawisko, którym Melania Klein zajmowała się od 1923 roku jest przypisywany (p. 126) popędowi śmierci: lęk pochodzi z obecności i zagrożenia ze strony popędu śmierci w self. Melania Klein utrzymywała to postrzeganie lęku od tego czasu, czego najpełniejszy wyraz znajduje się w „Uwagach na temat niektórych mechanizmów schizoidalnych” (1946). W ustępie, w którym wiąże ona lęk z popędem śmierci, łączy także z tym popędem pochodzenie superego: superego pochodzi z podziału w id, który jest używany przez ego jako obrona przed częścią popędu śmierci pozostającego w nim; kiedy tylko rozpoczyna się proces inkorporacji inkorporowany obiekt przyjmuje funkcję superego. Jednak w innym miejscu Melania Klein nadal podąża za Freudem w wiązaniu kształtowania się superego z introjekcją edypalnych obiektów. Wyjaśnia ona także w tej pracy funkcjonowanie superego, rozróżniając lęk i winę w działaniu: wczesne superego jest odczuwane przez ego jako lęk i jedynie później w miarę rozwoju wywołuje ono poczucie winy. Dla ogólnego opisu poglądów Melanii Klein na temat superego czytelnik powinien zwrócić się do Noty Wyjaśniającej do The Early Development of Conscience in The Child (1933) w tomie III jej Writings
W tej pracy także po raz pierwszy pojawiają się poglądy Melanii Klein na temat kobiecego masochizmu, fobii a także winy i tabu otaczających masturbację i kazirodztwo, przedstawia ona nowy i zawiły opis rozwoju seksualnego chłopca i dziewczynki. Wysuwa ona także nową koncepcję nerwicy obsesyjnej wspomnianej w zdaniu w pracy, która poprzedza tę książkę A Contribution to the Theory of Intellectual Inhibition (1931). W odróżnieniu od Freuda, który uważał nerwicę obsesyjną za późniejszą regresję do fiksacji analnych, postrzega ona nerwicę obsesyjną jako usiłowanie związania wczesnych psychotycznych lęków. Koncepcja reparacji nie jest jeszcze obecna w myśleniu Melanii Klein i postrzega ona tutaj ominpotentne impulsy przywracające do poprzedniego stanu jako inny ważny sposób łagodzenia wczesnych lęków. I pomimo odniesienia do fazy narcystycznej jest przez cały czas jasne, że ma ona na myśli bardzo wczesne relacje z obiektem.
Jakie jest miejsce The Psycho-Analysis of Children wśród innych jej prac? Jest to najpełniejszy opis pierwszej serii jej wniosków i koncepcji, ale pisany w momencie przejściowym. Przedstawia on poglądy, które tylko częściowo są zgodne z ich głównymi teoretycznymi podstawami, które wkrótce będą w znacznie mniejszym stopniu opierać się na teorii psychoseksualnych faz libido Freuda i Abrahama. To, wraz z ciągle ograniczonym użyciem teorii Freuda o interakcji popędu życia i popędu śmierci prowadzi do złożoności i czasami niespójności. Podobnie jak we wszystkich pracach Melanii Klein z tego pierwszego okresu występuje tu nadmierny nacisk na agresję, ponieważ większość jej nowej pracy bada agresję według własnych zasad. Co więcej w tym pierwszym okresie następuje szybka seria odkryć i Melania Klein, kiedy jest napędzana przez nowe fakty jest obojętna wobec znaczenia teoretycznej spójności.
Jednak w ciągu trzech lat rozpoczęła ona przekształcanie opisowego sprawozdania z rozwoju z tego tomu w zintegrowaną i potężną teorię pierwszych miesięcy życia, trzy główne prace z tego zakresu to A Contribution to the Psychogenesis of Manic-Deppresive States (1935), Mourning and Its Relation to Manic-Depresive States (1940) i Notes on Some Schizoid Mechanisms (1946). Prace te jak wyjaśnia Melania Klein w przedmowie do trzeciego wydania tej książki retrospektywnie zmieniają niektóre z jej poglądów; przede wszystkim miłość zajmuje większe miejsce niż to, które użycza jej tutaj.