Życie jest stanem nieprawdopodobnym, Wschód, buddyzm, cybersangha

Życie z punktu widzenia statystycznego jest stanem bardziej nieprawdopodobnym aniżeli jego brak i to w stopniu wręcz astronomicznie zwielokrotnionym. Wystarczy pomyśleć o różnorodności i skomplikowaniu wszystkich procesów niezbędnych tylko do tego, aby podtrzymać życie jednej jedynej, najbardziej "prymitywnej" komórki. Nie ulega przy tym żadnej wątpliwości, że dotychczas nie odkryliśmy jeszcze wcale większości tych funkcji, a spośród tych, które już znamy, ani jedna nie została przez nas w pełni zrozumiana. Gdy rozważymy niewiarygodny wprost nakład potrzebny do utrzymania żyjącego organizmu w owym przejściowym stanie zwanym "życiem", zanim substancja, z której się składa, nieuchronnie stanie się materią nieożywioną - musimy sobie ze zdumieniem zadać pytanie o przyczyny, które doprowadziły do tego, że życie mogło w ogóle powstać.

Na to pytanie odpowiedzi nie ma, w każdym razie dla nas w dobie obecnej. Dla wielu ludzi taka sytuacja stwarza pokusę przyjęcia za przyczynę - cudu, co ma oznaczać, że ten stan faktyczny z zasady nie da się wytłumaczyć naukowo i znajduje się poza sferą zdolności pojmowania ludzkiego rozumu. W odróżnieniu od innych, poniekąd "normalnych", przez nauki przyrodnicze rozumianych faktów czy też procesów - w odniesieniu do takiego "cudu" sugeruje się ingerencję instancji "nadprzyrodzonej" (w jakiejkolwiek postaci), przezwyciężającej prawa natury.

Wobec opisanej sytuacji rzeczywiście pokusa wyciągania takich wniosków jest ogromna. Niemniej powinniśmy wystrzegać się ulegania jej, chociażby dlatego że wyprowadzanie wniosków o cudzie na podstawie chwilowej niezdolności zrozumienia jakiegoś stanu faktycznego - jest nie tylko powierzchowne i tanie, ale świadczy o grubym niedbalstwie. Kilkusetletnia historia smutnych i niepotrzebnych sporów pomiędzy Kościołem chrześcijańskim a nauką Zachodu składa się z długiego łańcucha porażek, których można było uniknąć, a które teologowie sami na siebie ściągali przez zbyt długą i zupełnie niepotrzebną zawziętość, z jaką upierali się przy takim właśnie powiązaniu. Jeżeli wszystko, czego jeszcze nie rozumiem, będę określał mianem cudu i w ten sposób odróżniał od innych stanów faktycznych, które uznam za zrozumiałe, biorę na siebie ryzyko rezygnowania z moich "cudów", jednego za drugim, w miarę postępu naukowego poznania.

Szukanie cudu tam, gdzie się świata nie pojmuje, jest niedbalstwem nie tylko z tej stosunkowo powierzchownej i w pewnym stopniu "taktycznej" przyczyny. Jest to szukanie łatwizny i wygody. Alternatywa "zrozumiałe" albo "cudowne" jest wprawdzie bardzo rozpowszechniona, ale z wielu względów nie do przyjęcia dla każdego, kto nie chce posługiwać się nią bezkrytycznie. Najważniejszy powód polega chyba na tym, że ten rodzaj zwyczajowego podziału kryje w sobie znaczne przecenianie ludzkiego rozumu. Właściwie dlaczego coś ma przestać być podziwu godne i cudowne w chwili, w której to coś pojąłem? Na pewno tak nie jest - pomijając fakt, że nauka za każdym problemem, który rozwiązuje, odkrywa cały wachlarz nowych pytań oraz że świat jako całość z pewnością w stopniu dla nas niewyobrażalnym przekracza wydolność naszego rozumu.