23.10.2002 r.
WYKŁAD 4: INSTYTUCJE WSPÓLNOTOWE.
Unia Europejska nie jest organizacją międzynarodową, nie ma żadnych instytucji. Mówi się o instytucjach wspólnot europejskich. Nazewnictwo tych instytucji zmieniało się wraz z ogłaszaniem traktatów założycielskich.
EWWiS - w 1951 r. na mocy traktatu Paryskiego powołano: Wspólne Zgromadzenie, Specjalną Radę Ministrów, Wysoką Władzę i Trybunał. Było tak do 1957 r. gdy powołano na mocy traktatów Rzymskich EWG i Euroatom. Wówczas jako władza wykonawcza EWWiS istniała Wysoka Władza. Traktaty Rzymskie powołały Komisję EWG i Komisję Euroatomu. Trybunał i Zgromadzenie EWWiS zostały przeniesione do nowopowstałych EWG i Euroatom. Stał się organami wspólnymi. Traktaty Rzymskie nic nie mówiły o powstaniu Rady.
Ta sytuacja istniała do 1965 r. (Traktat Fuzyjny), kiedy to ustalono fuzję Komisji EWG, Komisji Euroatom i Wysokiej Władzy i tak powstała KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Od tego momentu wszystkie organy są wspólne. W 1962 r. Zgromadzenie zmieniło nazwę na Parlament Europejski.
Traktat z Maastricht powołał unię i uporządkował nazewnictwo. Tak więc od 1 listopada 1993 (dzień wejścia w życie TzM) w ramach wspólnot działa:
Parlament Europejski,
Rada Unii Europejskiej,
Komisja Europejska,
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich,
Trybunał Rewidentów Księgowych (Audytorów) Wspólnot Europejskich.
Siedziba miała być określona w osobnym traktacie. W 1992 r. ustalono następujące siedziby: - Rada UE i Komisja - Bruksela
- Trybunał Spraw. i Rewid. - Luksemburg,
- Parlament E - Strasburg
- Sekretariat Generalny - Luksemburg,
- Komitet Ekon.-Społ. i Komitet Regionów - Bruksela,
Jeśli chodzi o obowiązujące języki wspólnot, są to - oryginalne języki prawa wspólnotowego, języki urzędowe i robocze języki organów. Językiem oryginalnym jest j. francuski (w nim został sporządzony traktat EWWiS), niemiecki, włoski, niderlandzki, hiszpański, portugalski, duński, angielski, grecki, fiński i szwedzki.
Języków urzędowych jest 11 i pokrywają się z językami oryginalnymi. Każdy akt prawa wspólnotowego musi być tłumaczony na 11 języków.
Języki robocze to te, których używa się na co dzień:
Komisja, Rada, Komisja parlamentarna - j. angielski,
Trybunał Sprawiedliwości - w pracach wewnętrznych tyko j. francuski,
Coreper - angielski, francuski, niemiecki,
Parlament - każdy w swoim języku.
Każdy obywatel ma prawo skierować dokument do określonego organu w swoim języku ojczystym.
4/1
PARLAMENT EUROPEJSKI
Do 1976 r. miał się składać z parlamentarzystów krajów członkowskich - wybierani byli tylko z parlamentów krajowych. Rada Unii Europejskiej w 1976 r. wydała postanowienie i akt wyboru powszechnych i bezpośrednich wyborów parlamentarzystów. Takie wybory odbyły się w 1979 r.
Akt z 1976 r. ni stanowi jednolitej ordynacji wyborczej, ponieważ nawet do tej pory jej nie ma. Mówi on, że w każdym państwie wg jego wewnętrznych przepisów odbywają się wybory. Nie jest to tożsame z wyborem parlamentu krajowego.
System wyborów oparty jest na ordynacji proporcjonalnej we Francji (do parlamentu krajowego jest tam system większościowy). W pozostałych krajach ordynacja wewnętrzna nie różni się od tej do Parlamentu E.
Skład Parlamentu E. Mandat trwa 5 lat i można łączyć go z mandatem do Parlamentu krajowego (wyjątek to Belgia, Grecja i Hiszpania). Wynagrodzenie wyplacają rządy i uzależnione jest ono od zarobków parlamentarzystów krajowych. Kryterium podziału miejsc w Parlamencie stanowi liczba ludności (626 deputowanych).
Obecnie Parlament Europejski liczy 626 członków. Tak jest obecnie, czyli kiedy sama Unia Europejska liczy 15 członków, docelowo jednak ma się ona rozszerzyć do 27 członków. Ostatnie rozszerzenie nastąpiło w 1995 r.
Traktat Amsterdamski ustalił maksymalną liczbę posłów do Parlamentu Europejskiego na 700 niezależnie od liczby państw członkowskich., te ustalenia, które miały być definitywne zostały zweryfikowane przez traktat nicejski, który ustalił maksymalną liczbę mandatów na 732 miejsca. Liczba ta będzie obowiązywała kiedy liczba państw członkowskich w UE będzie wynosiła 27. Tak więc w następnym rozszerzeniu w 2004 . liczba mandatów będzie jeszcze wynosiła 700.
Liczba posłów do Parlamentu Europejskiego, przypadająca na każde państwo jest wprost proporcjonalna do liczby ludności (teoretycznie, bo w praktyce jest to z preferencją dla krajów małych).
Obecny skład: obecna kadencja 1999-2004. Funkcjonuje 8 grup politycznych - Partia Europejskich Socjalistów (180), Europejska Partia Liberalno-Demokratyczna i Reformatorska (51), Niezależne Przymierze Europejskie (zieloni - 48), Zjednoczona Lewica Europejska (42), Unia Na Rzecz Europy Narodów (30), Europa Demokracji i Różnorodności (16), członkowie niezrzeszeni (26), Techniczna Grupa Deputowanych Niezależnych (19).
Obrady: sesja odbywa się raz w miesiącu (trwa 3-5 dni), sesje parlamentarne obradują w Strasburgu, a komisje pracują w Brukseli. Parlamentarzyści siedzą wg podziału na frakcje.
Funkcje PE.
funkcja ustawodawcza:
procedura współpracy,
procedura współdecydowania,
konsultacje obligatoryjne,
konsultacje fakultatywne.
4/2
uprawnienia budżetowe:
wydatki nieobligatoryjne (finansują politykę regionalną, ochrony środowiska) parlament ma decydujący głos w sprawie zmiany struktury wydatków;
wydatki obligatoryjne (polityka rolna) parlament może zaproponować poprawki;
jest uprawniony do odrzucania z ważnych przyczyn projektu budżetu przedstawionego przez Radę, może żądać przedstawienia nowego budżetu.
Uprawnienia kontrolne:
omawia roczne sprawozdania ogólne Komisji,
w obszarze integracji Parlament może w każdej chwili podjąć debatę i przyjąć uchwałę w tej sprawie,
może powołać Komisję Śledczą, a jej wyniki przedstawić Trybunałowi Sprawiedliwości Wspólnot,
może przyjmować petycje od obywateli Unii,
ombudsman - odpowiedzialny za skargi,
może wnieść wotum nieufności przeciwko Komisji i powołać nową,
udziela Komisji absolutorium z realizacji budżetu;
może wnieść skargę o nieważność przeciwko działaniom inych organów lub skargę o zaniechanie działania w przypadkach zaniechania działań ustalonych w prawie wspólnotowym.
Deficyt demokracji we Wspólnotach wynika z tego, że występuje duże przemieszanie funkcji. Głównym organem ustawodawczym nie jest Parlament, ale Rada Unii Europejskiej, która nie jest organem pochodzącym z wyborów powszechnych.
4/3