Do przygotowania:

Dwa odrębne serwery z dostępnymi dla studentów kontami. Użytkownicy powinni mieć prawa do zmiany hasła, logowania się na to samo konto z wielu stanowisk oraz dwa katalogi z różnymi prawami dostępu (jeden z pełnymi prawami, a drugi jako jego katalog z prawami ograniczonymi bez możliwości ich zmiany przez użytkownika).

1) Przeszkolenie BHP, regulamin laboratorium z zasadami zaliczania, lista obecności.

2) Podanie tematu: Użytkowanie Novell'a

3) Ogólnie o tym, co to jest Novell

(ewentualnie , pytanie czy ktoś miał już do czynienia z Novell'em)

Novell jest sieciowym systemem operacyjnym opartym na strukturze klient-serwer, w odróżnienie od sieci typu peer-to-peer, w której jest co najmniej jeden komputer nadrzędny udostępniający i zarządzający zasobami. Można wyróżnić tutaj serwer plikowy, którego zdaniem jest udostępnianie plików. Z punktu widzenia użytkownika stacji roboczej, udostępnianie plików nie różni się od pracy na zwykłym dysku, różnice ujawniają się jedynie w przypadku pewnych programów narzędziowych dla dysków, np. formatowanie, testowanie, realizujących dostęp niskiego poziomu. Drugim typem serwera jest serwer drukarkowy obsługujący zadania drukarkowe.

4) Logowanie się w sieci

Czym należy dysponować by móc zalogować się do serwera

- karta sieciowa + okablowanie

- sterowniki do karty (tutaj ipx.com) do odpowiednich ustawień karty

- oprogramowanie nawiązujący połączenie z najbliższym lub domyślnym (wybranym) serwerem: netx

- na koniec, należy posiadać na danym serwerze i w danym czasie ważne konto użytkownika, z którym związany jest login name, komplet uprawnień oraz hasło

Podanie login name'ów oraz logowanie się.

5) Lokalizacja w czasie i przestrzeni

Sprawdzamy:

- kim jesteśmy: whoami

- wersję systemu sieciowego: nver

- nasz czas: time i czas sieciowy: systime

Próbujemy zmienić czas lokalny.

Próbujemy zalogować się na cudze konto.

- Rezerwujemy dla siebie własne konto: setpass

Próbujemy ponownie zalogować się na cudze konto.

6) Komunikujemy się

Sprawdzamy kto razem z nami pracuje z sieci: userlist

Przesyłamy do siebie komunikaty: send ”co” to kto

Blokowanie i odblokowywanie przyjmowania komunikatów: cast off, cast on

7) Zwiedzamy inne serwery

Lista innych serwerów: slist

Przyłączanie się do innych serwerów: login, attach

Wylogowanie się z serwera: logout

Poznajemy różnice pomiędzy attach a login. Próbujemy po zalogowaniu się na inny serwer, a następnie wylogowaniu z niego, wrócić na swój domowy serwer.

8) Dostępne zasoby

Sprawdzanie do jakich zasobów mamy dostęp i na jakich prawach, oraz samodzielne nimi zarządzanie.

- dir i ndir: lista plików i katalogów oraz przy ndir dodatkowo informacje o prawach jakie użytkownik może odziedziczyć z katalogu nadrzędnego (inherited rights) oraz jakie posiada użytkownik (effective rights)

- rights: prawa użytkownika do plików i katalogów

S (supervisory - zarządcy) - umożliwia użytkownikowi nadawanie i unieważnianie innym użytkownikom i sobie praw do katalogu, jego plików i podkatalogów

R (read - do odczytu) - umożliwia użytkownikowi otwieranie i odczytanie lub wykonanie pliku

W (write - do zapisu) - umożliwia użytkownikowi otwarcie i zapis do pliku lub modyfikację istniejącego pliku

C (create - do tworzenia) - umożliwia użytkownikowi tworzenie nowych plików i katalogów; aby zapisać nowo tworzony plik, użytkownik musi mieć też prawo W

E (erase - do kasowania) - umożliwia użytkownikowi kasowanie plików i katalogów

M (modify - do modyfikowania) - umożliwia użytkownikowi zmianę nazw i atrybutów katalogu i pliku; aby zmieniać nazwę pliku lub zmienić atrybuty pliku użytkownik musi mieć prawo F

F (file scan - do przeglądania plików) - umożliwia użytkownikowi oglądanie listy plików i katalogów

A (access control - kontrola dostępu) - umożliwia użytkownikowi modyfikację przypisanych powierników do katalogu oraz wzorca praw odziedziczonych; jeśli użytkownik ma prawo może on nadać wszystkie prawa z wyjątkiem S innym użytkownikom, włącznie z prawami, których ten użytkownik nie posiada

- flag: atrybuty plików, ustawiane są przy pomocy programu narzędziowego Filer lub z linii poleceń za pomocą polecenia Flag:

A (archive needed - konieczna archiwizacja) - ustawia atrybut DOS oznaczający, że plik był zmieniany od czasu wykonania ostatniej kopii zapasowej

CI (copy inhibit - zakaz kopiowania) - ogranicza prawa użytkowników Macintosha do kopiowania; atrybut ten nie ma wpływu na prawa użytkowników DOS

DI (delete inhibit - zakaz kasowania) - uniemożliwia użytkownikowi kasowanie plików, nawet jeśli ma on nadane prawo E

EO (execute only - tylko do wykonywania) - pliki z tym atrybutem nie mogą być modyfikowane ani kopiowane; plik taki może być tylko wykonywany; stanowi to zabezpieczenie przed wykonywaniem nieautoryzowanych kopii programów; atrybut ten może być ustawiony tylko przez administratora przy pomocy programu narzędziowego Filer; gdy plik na ustawiony atrybut EO, można go tylko uruchomić lub skasować; jeśli chcesz zmodyfikować plik, musisz go skasować i przekopiować oryginalny plik z dyskietki źródłowej

H (hidden - ukryty) - ustawia atrybut hidden systemu DOS tak, że plik nie pojawia się w listach zawartości katalogów

I (indexed - indeksowany) - indeksuje tablicę alokacji plików dla tego pliku; atrybut ten jest używany do przyspieszenia dostępu do dużych plików baz danych

P (purge - do usunięcia) - czyni plik niemożliwym do odzyskania za pomocą salvage po jego skasowaniu

RA (read audit) - nie jest obecnie stosowany, nie powoduje żadnego działania

RO (read only - tylko do odczytu) - umożliwia odczytywanie i wykonywanie pliku, ale nie pozwala go modyfikować i kasować; kiedy plik posiada atrybut RO automatycznie nadawane są też atrybuty DI i RI

RW (read/write - do odczytu i zapisu) - likwiduje atrybut RO

RI (rename inhibit - zakaz zmiany nazwy) - uniemożliwia użytkownikom zmianę nazwy pliku nawet jeśli mają oni prawo M

S (shareable - wspólny) - pliki takie mogą być dostępne dla wielu użytkowników równocześnie, pod warunkiem, że mają oni właściwe prawa

SY (system - systemowy) - ustawia atrybut system w systemie DOS, co powoduje jego ukrycie przy wypisywaniu zawartości katalogów i zabezpiecza plik przed kasowaniem i kopiowaniem

T (transactional - z poprawkami) - jest wykorzystywany do oznaczenia plików z danymi, które są chronione przez system śledzenia poprawek

WA (write audit) - nie jest obecnie stosowany, nie powoduje żadnego działania

- flagdir: atrybuty katalogów:

DI (delete inhibit - zakaz kasowania) - uniemożliwia użytkownikowi kasowanie katalogu nawet, jeśli ma on nadane prawo E

H (hidden - ukryty) - ustawia atrybut hidden systemu DOS tak, że katalog nie pojawia się w listach katalogów

N (normal - normalny) - likwiduje inne atrybuty katalogów, które były ustawione

P (purge - do usunięcia) - czyni katalog niemożliwym do odzyskania za pomocą salvage po jego skasowaniu

RI (rename inhibit - zakaz zmiany nazwy) - uniemożliwia użytkownikom zmianę nazwy

SY (system - systemowy) - ustawia atrybut system w systemie DOS, co powoduje jego ukrycie w liście katalogów i uniemożliwia jego kasowanie

- tlist: wyświetla prawa dostępu użytkownika i grupy do wskazanego katalogu

- map: wyświetlenie lub zmiana przyporządkowań dostępnych sieciowo katalogów do oznaczeń dysków

map - wyświetlenie wszystkich bieżących przyporządkowań katalogów do dysków

map K: - wyświetlenie bieżącego przyporządkowania do dysku K:

map K:=129NE\SYS:\Mail - przyporządkowanie katalogu Mail na wolumenie SYS: serwera 129NE jako dysk K:

map root L:=129NE\SYS:\Mail - przyporządkowanie katalogu Mail na wolumenie SYS: serwera 129NE jako katalog główny dysku L:

map M:=Gandalf\SYS:\Public - przyporządkowanie katalogu Public na wolumenie SYS: serwera Gandalf jako dysk M:

map del K: - usunięcie przyporządkowania katalogu do dysku K:

- salvage: odkasowanie plików skasowanych za pomocą DOSowego delete

- purge: skasowanie całkowite (zwolnienie fizycznej przestrzeni dysku) z dysku plików przeznaczonych do skasowania

9) Login skrypty

Każdy użytkownik może utworzyć swój własny login skrypt wykonywany w momencie logowania się na danym serwerze. Może on posłużyć do wyświetlenia interesujących nas informacji lub też do automatycznego mapowania dysków. Poniżej są przedstawione podstawowe komendy login skryptów.

ATTACH

ATTACH [serwer[/nazwa_użytkownika[;hasło]]]

Podłącza stację roboczą do serwera, który nie jest serwerem domyślnym. Jeśli nie zostanie wprowadzona nazwa serwera, nazwa użytkownika lub hasło dostępu, na ekranie zostaną wyświtlone polecenia wprowadzenia brakujących danych.

COMSPEC

COMSPEC=*n:[/]nazwa_pliku

COMSPEC=stacja_dysków:[\]nazwa_pliku

COMSPEC=Sn:[\]nazwa_pliku

Wskazuje nazwę oraz położenie interpretera komend, zazwyczaj jest ot command.com. Użyte parametry to: *n - odwołanie do n-tej sieciowej stacji dysków; stacja_dysków - określa nazwę literową stacji; Sn: - wskazuje na n-ty dysk poszukiwania.

DISPLAY

DISPLAY [katalog/]nazwa_pliku

Wyświetla zawartość pliku tekstowego, są interpretowane znaki sterujące procesora tekstów.

FDISPLAY

FDISPLAY [katalog/]nazwa_pliku

Podobnie jak DISPLAY wyświetla zawartość pliku tekstowego, nie są jednak interpretowane znaki sterujące procesora tekstów.

SET

SET nazwa = „wartość”

Ustawianie wartości zmiennych środowiskowych DOSa,

np. SET prompt = „$P$G”

DRIVE

DRIVE stacja_dysków:

DRIVE *n:

Określa dla stacji roboczej domyślną stację dysków, inną od stacji domyslnej dla sieci. Użyte parametry to: *n - odwołanie do n-tej sieciowej stacji dysków; stacja_dysków - określa nazwę literową stacji.

EXIT

EXIT „nazwa_pliku”

Wywołanie tej komendy powoduje zakończenie przetwarzania login skryptu oraz jeżeli podano nazwę programu uruchamia go (musi być podane rozszerzenie .com, .bat lub .exe.

#

# [katalog/]nazwa_pliku parametry

Komenda ta pozwala na uruchomienie programu o podanej nazwie z zadaną listą parametrów, a następnie powrót do przetwarzania login skryptu. Komenda nie jest przeznaczona do uruchamiania programów rezydentnych.

IF...THEN

IF warunek THEN komenda

Wykonanie warunkowe podanej komendy.

INCLUDE

INCLUDE [katalog/]nazwa_pliku

Włączenie do login skryptu komend zawartych w podanym pliku.

MAP

Wyświetlenie lub zmiana przyporządkowań dostępnych sieciowo katalogów do oznaczeń dysków.

MAP - wyświetlenie wszystkich bieżących przyporządkowań katalogów do dysków

MAP K: - wyświetlenie bieżącego przyporządkowania do dysku K:

MAP K:=129NE\SYS:\Mail - przyporządkowanie katalogu Mail na wolumenie SYS: serwera 129NE jako dysk K:

MAP ROOT L:=129NE\SYS:\Mail - przyporządkowanie katalogu Mail na wolumenie SYS: serwera 129NE jako katalog główny dysku L:

MAP M:=Gandalf\SYS:\Public - przyporządkowanie katalogu Public na wolumenie SYS: serwera Gandalf jako dysk M:

MAP DEL K: - usunięcie przyporządkowania katalogu do dysku K:

PAUSE

PAUSE

Czasowe zatrzymanie wykonywania login skryptu. Zostanie wyświetlony komunikat „Strike a key when ready...”

REMARK, REM, * lub ;

REMARK [komentarz]

REM[komentarz]

*[komentarz]

;[komentarz]

Komenda ta służy do wprowadzenia komentarz do login skryptu.

WRITE

WRITE [„tekst”]

Wyświetlenie komunikatów na ekranie podczas uruchamiania login skryptu. Komunikat może składać się z ciągu znaków, dowolnych identyfikatorów porzedzonych znakiem % (podane poniżej). Dodatkowo powrót karetki \r oraz przejście do nowej linii \n.

W komendzie WRITE oraz w instrukcji warunkowej IF...THEN dopuszczone, a nawet wskazane jest używanie identyfikatorów. Poniżej podano stosowane identyfikatory.

Identyfikator	Wartość wyświetlana na ekranie
HOUR	godzina dnia lub nocy (1-12)
HOUR24	godzina (00-23)
MINUTE	minuty (00-59)
SECOND	sekundy (00-59)
AM_PM	dzień lub noc
MONTH	numer miesiąca
MONTH_NAME	nazwa miesiąca (January, ...)
DAY	numer dnia (1-31)
NDAY_OF_WEEK	numer dnia tygodnia (1-7)
YEAR	rok na czterech pozycjach (np. 1997)
SHORT_YEAR	rok na dwóch pozycjach (np. 97)
DAY_OF_WEEK	dzień tygodnia (Monday, ...)
LOGIN_NAME	nazwa użytkownika podawana przy wejściu do systemu
FULL_NAME	pełna nazwa użytkownika na podstawie programu SYSCON
STATION	numer stacji roboczej
P_STATION	numer stacji fizycznej (12 cyfr szesnastkowych)
GREETING_TIME	Morning, Afternoon, Evening
NEW_MAIL	Yes lub No, w zależności od tego, czy przyszła poczta
OS	system operacyjny stacji roboczej
OS_VERSION	wersja systemu operacyjnego stacji roboczej
MACHINE	pełna nazwa stacji roboczej
SMACHINE	skrócona nazwa stacji roboczej
ERROR_LEVEL	zmienna wskazująca rodzaj błędu
USER_ID	numer identyfikacyjny użytkownika

Poniżej jest przedstawiony krótki przykładowy login skrypt.

WRITE ""

WRITE "Witam użytkownika %LOGIN_NAME korzystającego z mojego login skryptu"

WRITE "Dzisiaj jest %DAY_OF_WEEK, %DAY.%MONTH.%YEAR godzina

%HOUR24:%MINUTE"

WRITE ""

WRITE "Zalogowałeś się na stacji numer %P_STATION"

WRITE "Twój identyfikator to %USER_ID"

WRITE ""

MAP DISPLAY OFF

MAP K:=129NE\SYS:\MAIL

MAP DISPLAY ON

PAUSE

---