Struktura społeczna - układ wzajemnie powiązanych grup społecznych, ale również wzorów zachowań społecznych występujących w danej zbiorowości, a także układów współzależnych, stosunkowo trwałych i uporządkowanych elementów rzeczywistości społecznej
Społeczeństwo- forma życia zbiorowego ludzi; charakterystyczny dla niego jest specyficzny system interakcji między jednostkami tworzącymi relatywnie samowystarczalną zbiorowość; zajmuje określone terytorium, wytwarza i uczestniczy we wspólnocie kulturowej; wystepują podgrupy
Status- poziom bogactwa, prestiżu, władzy; jest to pojęcie pozycyjne, umiejscawia osobę w strukturze społecznej, jest używane w odniesieniu do pozycji danej osoby w strukturze stosunków społecznych; niektóre mają charakter zwrotny, np. matka- dziecko, dziecko- matka
Rola społeczna- społecznie zdefiniowany i określony, spójny wewnętrznie zbiór oczekiwań dotyczących pożądanych zachowań jednostki w konkretnych sytuacjach, związanych z sytuacjami społecznymi; zbiór przywilejów, obowiązków i praw, które są społecznie przypisane do pozycji w grupie
Państwo - wielka, zasadniczo suwerenna instytucja polityczna, kontrolująca obszar danego kraju, obejmująca działaniem wszystkich członków społeczeństwa lub społeczeństw, którzy zamieszkują na jego terytorium, wyposażona w prawo stosowania przymusu wobec jednostek i grup społecznych nie przestrzegających obowiązku przestrzegania prawa
- jest główna zorganizowaną władzą w społeczeństwie
- przynależność do państwa jest sformalizowana i powstaje przez nabycie obywatelstwa
Naród - wytworzona historycznie wielka zbiorowość społeczna i charakterystyczny dla niej typ organizacji społecznej właściwy dla społeczeństwa przemysłowego, oparty na rozwiniętej i sformalizowanej organizacji politycznej, wspólnocie kultury, tradycji, często języka, powszechnej piśmienniczości i dużej ruchliwości społecznej
Władza - rodzaj zależności, rodzaj pewnego podporządkowania, stanowi funkcję zależności; w relacji władzy jedna ze stron jest uprawniona do podejmowania decyzji w imieniu rządzonych
Autorytet - osoba lub instytucja obdarzona ogólnym uznaniem i ciesząca się powszechnym szacunkiem; jest to też rodzaj władzy, której poleceniom rządzeni podporządkowują się nie pod wpływem przymusu, lecz z racji przekonania
Małżeństwo - instytucja społeczna lub akt ustanawiający i sankcjonujący związek powinowactwa, między dwiema lub więcej osobami społecznie uprawnionymi do podejmowania współżycia seksualnego, legalizujący prokreację, której zostaje przypisany zespół praw, przywilejów i obowiązków, ról społecznych i funkcji uznawanych za istotne dla społecznego i rodzinnego życia
Pokrewieństwo - stosunek określający specyficzną więź społeczną, a najczęściej również emocjonalną o silnych społecznych konsekwencjach, oparty na kulturowo zdefiniowanej więzi łączącej daną osobę z bezpośrednio poprzedzającym ją przodkiem genealogicznym lub pomiędzy rodzeństwem lub rodzicem i potomkiem
KULTURA W SZERSZYM ZNACZENIU
→ jest to ogół materialnych i niematerialnych wytworów człowieka ; wszystko to, co nie powstaje na drodze naturalnej, ale jest rezultatem działania ludzi dzięki swoistym biologicznym i społecznym cechom gatunku ludzkiego.
KULTURA W WĘŻSZYM ZNACZENIU
→ jest to system wyuczonych, przekazywanych przez transmisję międzypokoleniową zobiektywizowanych wartości, norm, wzorów zachowania, idei oraz wierzeń, wyrażających się zarówno w materialnych, jaki i niematerialnych wytworach wspólnych dla danej zbiorowości społecznej, na pewnym etapie jej historycznego rozwoju, wytworzonych w toku współżycia i współdziałania ludzi.
KULTURA W NAJWĘŻSZYM ZNACZENIU
→ system trwałych autotelicznych (będących celem samym w sobie) wartości duchowych, związanych ze sztuką, nauką, religią, filozofią, tworzonych bezinteresownie dla nich samych ze względu na cele wyższe, a nie dla realizacji potrzeb materialnych.
OSOBOWOŚĆ = pojęcie niejednolicie definiowane w różnych dyscyplinach i kierunkach naukowych. Zbiór stosunkowo trwałych cech indywidualnych jednostki, wyposażających jej tożsamość, ukształtowanych w procesie jej biologicznego, psychicznego i społecznego rozwoju (socjalizacji) przez bliższe i dalsze środowisko społeczne oraz przez jej własną aktywność poznawczą. Tworzą ją zdolności, zainteresowania, postawy, poglądy, potrzeby, motywacje, wartości, temperament, itp.
Typologia osobowości Hollanda:
Realista- nieśmiały, rzetelny, wytrwały, stabilny, dociekliwy, analityk, oryginalny, ciekawy, niezależny, towarzyski, przyjacielski
Konwencjonalny- przystosowujący się, sprawny, praktyczny, nieelastyczny
Przedsiębiorczy- czynny werbalnie, pewny siebie, ambitny
Artystyczny- niesystematyczny, umożliwiający twórczą ekspresję, pełen wyobraźni, uczuciowy, niepraktyczny
ROLA SPOŁECZNA = zdefiniowany i społecznie określony spójny wewnętrznie zespół przepisów i oczekiwań, dotyczących pożądanego zachowania jednostki w konkretnych sytuacjach społecznych ; podstawowy zbiór przywilejów, obowiązków i praw społecznie przypisanych do pozycji w grupie.
instytucja społeczna = zorganizowany i utrwalony zespół działań ludzkich zakładający istnienie zasady naczelnej (celu instytucji) personelu, norm, środków materialnych, funkcji i rzeczywistej działalności, nakierowany na zaspokojenie potrzeb
SPOŁECZEŃSTWO = forma życia zbiorowego, ukształtowana historycznie ; jest to zbiorowość relatywnie samowystarczalna, zajmuje określone terytorium, stanowi o poczuciu odrębności od innych zbiorowości. Uczestniczy w zbiorowości kulturowej i tę kulturę tworzy. W społeczeństwie tworzą się podgrupy i występują wszystkie procesy społeczne.
SOCJALIZACJA = proces uspołeczniania, który polega na przekształcaniu przez instytucje społeczne indywiduum ludzkiego w jednostkę obdarzoną osobowością społeczną oraz na uwewnętrznianiu i uczeniu jej uznawanej przez daną zbiorowość norm, wartości, wzorów i umiejętności.
Więź społeczna- ogół stosunków, relacji i zależności wiążących jednostkę z grupą społeczna, zbiorowością, ośrodkami kontroli społecznej lub inna jednostką
- opiera się na świadomości przynależności do grupy (łączy jednostki w grupy), wspólnocie wartości i interesów, przedkładaniu interesów grupy nad swoje własne, identyfikacji działań i przekonań z działaniami i przekonaniami grupy, co jest efektem podzielania podstawowych konformizmów grupowych
Grupa - (wg Szczepańskiego) pewna ilość osób (min. 3) powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucję, posiadających wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności
5 elementów składowych grupy wg Szczepańskiego
1. Przynajmniej 3 członków posiadających i pełniących w grupie określone role w myśl nakreślonego wzoru społecznego
2. Dana grupę społeczna charakteryzują wspólne cele i zadania, które wzmacniają poczucie solidarności i więź społeczną między jej członkami
3. Grupa społeczna posiada swoistego rodzaju strukturę (organizacje grupy) i w niej ważne są: role, wzory działania, formy kontroli, władza
4. Wskazuje na odrębność grupy od innych grup i wyraża się poczuciem świadomości „MY”
5. Charakteryzują się ośrodkami skupienia przejawiającymi się w pewnych wartościach, np. lokal, symbole, terytorium, idee