Standardy kontroli wewnętrznej, Standardy audytu wewnętrznego, organizacja audytu wewnętrznego
Powiązania między a kontrolą wewnętrzną audytem wewnętrznym i audytem zewnętrznym
Kontrola
Przez kontrolę należy rozumieć czynności porównania stanu faktycznego ze stanem wymaganym. Stan wymagany może oznaczać normy prawne, techniczne, technologiczne, finansowe, organizacyjne itp., a także dane postulowane opracowane na podstawie danych z ubiegłych okresów lub wielkości planowanych.
W przypadku braku takich wzorców punktem odniesienia w kontroli mogą być doświadczenia, opinie rzeczoznawców i opinie naukowe.
W czynnościach kontrolnych można wydzielić następujące etapy:
Określenie wzorca przyjętego za podstawę porównań;
Ustalenie stanu faktycznego w zakresie objętym kontrolą i porównanie tego stanu z obowiązującą normą (wzorcem);
Zakwalifikowanie danego stanu jako prawidłowy lub nieprawidłowy;
Określenie ujemnych skutków odstępstwa od normy;
Ustalenie przyczyn stwierdzonego stanu rzeczy;
Wskazanie pracowników jednostki kontrolowanej, bezpośrednio winnych oraz odpowiedzialnych z tytułu nadzoru za powstanie nieprawidłowości wraz z podaniem podstawy ustalenia winy (odpowiedzialności) i przyjęciem wyjaśnień od tych pracowników na okoliczność stawianych im zarzutów.
Kontrola wewnętrzna
E. Terebucha: „Przez pojęcie kontroli wewnętrznej należy rozumieć czynności wykonywane w ramach funkcji zarządzania przez zespół kierowniczy przedsiębiorstwa, jak również przez wyznaczone do tego komórki i osoby; czynności te polegają na sprawdzeniu - głównie za pomocą porównywania z ustalonym zadaniem, wydanym zarządzeniem wewnętrznym i obowiązującymi przepisami - legalności, rzetelności i prawidłowości przeprowadzonych w przedsiębiorstwie operacji gospodarczych, zarówno zamierzonych, jak też faktycznie dokonanych w celu zwiększenia efektywności działania, zapewnienia ochrony własności społecznej oraz przestrzegania obowiązujących norm prawnych i instrukcji wewnętrznych".
Autor ten zaprezentował również charakterystyczne, podstawowe cechy kontroli wewnętrznej. Są one następujące:
Ścisłe powiązanie kontroli wewnętrznej z funkcjami zarządzania przedsiębiorstwem,
Wykonywanie kontroli wewnątrz przedsiębiorstwa, czyli przez dyrektora, jego zastępców, głównego księgowego i innych członków zarządu,
Zastosowanie metody kontroli polegającej na sprawdzaniu, głównie za pomocą porównania z ustalonymi zadaniami, zarządzeniami wewnętrznymi oraz obowiązującymi aktami normatywnymi,
Położenie nacisku na badanie legalności, rzetelności i prawidłowości dokonywanych w przedsiębiorstwie operacji gospodarczych,
Wykonywanie kontroli w określonych etapach, a mianowicie: przed zamierzonym przeprowadzeniem operacji gospodarczych (kontrola wstępna), w trakcie ich przeprowadzania (kontrola bieżąca) i po ich zakończeniu (kontrola następna),
Określenie - jako celu kontroli wewnętrznej - zwiększenia efektywności działania, czyli podniesienia efektów ekonomicznych (zwiększenie produkcji, obniżka kosztów własnych, polepszenie jakości itp.),
Zwrócenie uwagi na znaczenie kontroli wewnętrznej dla zabezpieczenia nienaruszalności własności społecznej i prywatnej,
Podkreślenie roli kontroli w praktycznym przestrzeganiu obowiązujących norm prawnych oraz wszelkich instrukcji i zarządzeń wewnętrznych.
Według definicji podanej w Małej encyklopedii rachunkowości „kontrola wewnętrzna - w zakresie należącym bezpośrednio do działu rachunkowości - obejmuje ogół czynności i metod, za pomocą których dokumentacja i urządzenia księgowe i kalkulacyjne oraz ich wypełnianie, sprawdzanie i prowadzenie są tak skoordynowane, że kierownictwo jednostki organizacyjnej może w całości polegać na danych rachunkowości jako ścisłych, rzetelnych, szybkich sygnałach i traktować tę rachunkowość jako sprawne narzędzie ochrony mienia i kontroli wykonania postawionych zadań".
Mała encyklopedia rachunkowości, Red. S. Skrzywan, PWE, Warszawa 1971, s. 384.
Audyt wewnętrzny
W definicji audytu wewnętrznego zawartej w standardach IIA podkreśla się, że audyt jest działalnością obiektywnie zapewniającą i doradczą, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności.
Audytor wewnętrzny powinien obiektywnie zapewniać, że kierownictwo jednostki rozumie ryzyko, a strategia kontroli wewnętrznej jest adekwatna do strategii zarządzania ryzykiem. Audytor wewnętrzny jest doradcą w sprawach dotyczących identyfikacji ryzyka i zarządzania zagrożeniami towarzyszącymi ryzyku.
Audyt wewnętrzny różni się od kontroli wewnętrznej następującymi elementami:
Metodami działania,
Zakresem niezależności,
Pełnionymi zadaniami,
Usytuowaniem organizacyjnym,
Formą działania,
Stosowanymi kryteriami oceny,
Efektem prac.
Audyt od kontroli odróżnia przede wszystkim charakter i rola, jaką te systemy odgrywają w organizacji.
Różnice między kontrolą wewnętrzną a audytem wewnętrznym
|
Kontrola wewnętrzna |
|
Audyt wewnętrzny |
1.
2.
3.
4. |
Zespół mechanizmów kontrolnych na wszystkich szczeblach organizacyjnych firmy, działania wbudowane w jej strukturę Zbiór reguł, procedur, metod i sposobów wykonywania określonych czynności, postawy kierownictwa Bieżące, regularne kontrolowanie wszystkich czynności i procesów Firma nie może istnieć bez kontroli wewnętrznej |
1.
2.
3.
4. |
Wydzielona komórka organizacyjna profesjonalnie zajmująca się audytem Weryfikowanie i monitorowanie działania systemu kontroli wewnętrznej oraz procesów zarządzania Wspieranie zarządzania firmą dzięki systematycznej i metodycznej ocenie skuteczności całego systemu kontroli wewnętrznej Firma może istnieć bez audytu wewnętrznego |
Porównanie audytu wewnętrznego i zewnętrznego
Audyt wewnętrzny |
Audyt zewnętrzny |
Audytor wewnętrzny wykonuje swoją pracę w celi wniesienia wartości dodanej do organizacji, w której jest zatrudniony |
Opinie i raporty audytora zewnętrznego służą podmiotom zewnętrznym, które są zainteresowane sytuacją w badanej jednostce |
Audytor wewnętrzny jest zatrudniony w organizacji (choć nie wyklucza się zlecenia tej funkcji na zewnątrz). W sektorze finansów publicznych audytor wewnętrzny jest zatrudniony w jednostce a w przypadkach określonych w ustawie - w jednostce nadrzędnej bądź nadzorującej |
Audyt zewnętrzny jest przeprowadzany przez podmiot niezależny od organizacji |
W swoich badaniach audyt wewnętrzny skupia się na wydarzeniach przyszłych, a w mniejszym stopniu w kręgu jego zainteresowania jest przeprowadzanie kontroli ex post |
Audyt zewnętrzny koncentruje się na badaniu zaistniałych zdarzeń, w szczególności na ocenie informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych |
Audytor wewnętrzny ocenia wszystkie obszary działalności instytucji - zarówno finansowe, jak i niefinansowe |
Audytor zewnętrzny bada przede wszystkim aspekty finansowe działalności instytucji |
Audytor wewnętrzny przeprowadza swoje czynności w sposób nieprzerwany, ciągły, pracuje Przez cały rok |
Audytor zewnętrzny przeprowadza swoje czynności najczęściej raz do roku |
Audytor wewnętrzny bardzo dobrze zna swoja instytucję |
Audytor zewnętrzny zapoznaje się z instytucją bezpośrednio przed lub w trakcie realizacji zadania audytowego |
Możliwe są następujące formy współpracy między audytem zewnętrznym a audytem wewnętrznym:
Wgląd audytora zewnętrznego w sprawozdania audytu wewnętrznego, będące dla niego źródłem informacji,
Omówienie wyników przedstawionych w sprawozdaniach audytu wewnętrznego, co powoduje:
Przeprowadzenie dokładniejszych kontroli w obszarach, w których audytor wewnętrzny stwierdził niedociągnięcia;
Redukcję kontroli tam, gdzie audytor wewnętrzny nie zgłosił żadnych zastrzeżeń;
Korzystanie z pomocy audytu wewnętrznego, na przykład podczas:
Spisu z natury;
Potwierdzania sald;
Kontroli przestrzegania przepisów w filiach zakładu;
Prowadzenia kontroli bilansów w spółkach córkach niepodlegających obowiązkowi kontroli;
Uzgadniania rocznych i wieloletnich programów kontroli przestrzegania przepisów, przebiegu inwentaryzacji itp. Ze względu na unikanie podwójnej pracy, większą skuteczność kontroli, lepszą jakość i ekonomiczność, współpracy przy ocenie systemu kontroli wewnętrznej.
Standardy audytu wewnętrznego
Standardy kontroli wewnętrznej stały się podstawą do tworzenia standardów audytu wewnętrznego
Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli (ang. International Organization of Supreme Audit Institutions - INTOSAI) jest to niezależna organizacja, która ma wspierać pomysły i przepływ informacji między najwyższymi organami kontroli w dziedzinie kontroli finansów publicznych
Standardy kontroli INTOSAI składają się z czterech części:
podstawowe założenia,
Możliwość zastosowania standardów
Bezstronny osąd
Rozliczalność publiczna
Odpowiedzialność kierownictwa
Upowszechnianie standardów
System kontroli wewnętrznej
Dostęp do danych
Działania podlegające kontroli
Doskonalenie technik kontroli
Konflikt interesów
standardy ogólne,
Niezależność
Kompetencja
Należyta staranność
standardy warsztatowe,
Planowanie
Nadzór i przegląd
Kontrola wewnętrzna
Zgodność z prawem
Dowody
Analiza sprawozdań
standardy sprawozdawcze.
Forma: tytuł, data, podpis
Treść
Kompletność
Treść
Podstawa prawna
Przestrzeganie standardów
Legalizm
Właściwy harmonogram
Komitet Kontaktowy Prezesów Najwyższych Organów Kontroli Unii Europejskiej zlecił opracowanie Europejskich wytycznych do stosowania standardów kontroli INTOSAI.
Opracowała je grupa robocza złożona z przedstawicieli sześciu krajowych organów kontroli: Danii, Hiszpanii, Holandii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoch, pod przewodnictwem Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Grupa robocza opracowała 15 wytycznych ujętych w 5 grupach:
Grupa 1. Przygotowanie kontroli
Wytyczna 11. Planowanie kontroli
Wytyczna 12. Istotność i ryzyko kontroli
Wytyczna 13. Dowody kontroli i podejście kontrolne
Grupa 2. Uzyskanie dowodów kontroli
Wytyczna 21. Ocena i badanie systemów kontroli wewnętrznej
Wytyczna 22. Kontrola systemów informatycznych
Wytyczna 23. Pobieranie próby dla kontroli
Wytyczna 24. Procedury analityczne
Wytyczna 25. Wykorzystanie pracy innych kontrolerów i ekspertów .
Dokumentacja Grupa 3. Zakończenie kontroli
Wytyczna 31. Sporządzanie sprawozdań
Wytyczna 32. Dodatkowe informacje o dokumentach zawierających kontrolowane sprawozdania finansowe
Grupa 4. Kontrola wykonania zadań
Wytyczna 41. Kontrola wykonania zadań
Grupa 5. Pozostałe zagadnienia
Wytyczna 51. Zapewnienie jakości
Wytyczna 52. Nieprawidłowości
Wytyczna 53. Promowanie właściwych rozwiązań w zakresie księgowości.
Międzynarodowe standardy audytu wewnętrznego
Dla ujednolicenia prac audytorskich IIA opracował Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego. Ich celem jest:
określenie podstawowych zasad optymalnej praktyki audytu wewnętrznego;
wyznaczenie ram działania oraz upowszechnienie szerokiego zakresu działań audytu wewnętrznego, przynoszących organizacji wartość dodaną;
stymulowanie usprawnienia procesów i działań organizacji. Standardy obejmują:
standardy atrybutów (seria 1000),
standardy działania (seria 2000),
standardy wdrożenia.
Standardy atrybutów określają cechy organizacji i osób przeprowadzających audyt wewnętrzny.
Standardy działania opisują rodzaje czynności wykonywanych w ramach audytu wewnętrznego oraz określają kryteria jakościowe służące do oceny.
Standardy wdrożenia odnoszą się do określonych rodzajów zadań audytowych (na przykład audyt zgodności z prawem, dochodzenie w sprawie zgodności z prawem w sprawie oszustwa, przegląd samooceny kontroli) i w każdym przypadku podają, jak należy stosować standardy atrybutów i działania.
Jest jeden zestaw standardów atrybutów i standardów działania, ale wiele standardów wdrożenia: dla każdego głównego typu działań audytu wewnętrznego.
Wyciąg ze zbioru standardów IIA (Institute od Internal Auditors)
Numer |
Nazwa |
Opis |
1 |
2 |
3 |
Standardy atrybutów |
||
1000 |
Cel, uprawnienia i odpowiedzialność |
Cel, uprawnienia i odpowiedzialność audytu wewnętrznego powinny być formalnie określone w regulaminie, zgodnie ze standardami oraz zatwierdzone przez zarząd |
1100 |
Niezależność i obiektywizm |
Działanie audytu wewnętrznego powinno być niezależne, a audytorzy powinni zachować obiektywizm podczas realizacji zadań |
1200 |
Biegłość oraz należyta staranność zawodowa |
Zadania audytorskie powinny być wykonane w sposób biegły, z należytą starannością zawodową |
1300 |
Program zapewnienia jakości i usprawnienia działalności |
Zarządzający audytem wewnętrznym powinien opracować i realizować program zapewnienia jakości i usprawnienia działalności audytu wewnętrznego oraz ciągle monitorować jego skuteczność. Program powinien być zaprojektowany w taki sposób, by wspierał działanie audytu wewnętrznego, zmierzające do przysporzenia wartości dodanej i poprawy funkcjonowania organizacji, jak również zapewnia zgodność działania audytu wewnętrznego ze standardami i kodeksami |
Standardy działania |
||
2000 |
Zarządzanie działaniem audytu wewnętrznego |
Zarządzający audytem wewnętrznym powinien skutecznie zarządzać działaniem audytu wewnętrznego, tak aby zapewnić przysporzenie organizacji wartości dodanej |
2100 |
Rodzaj pracy |
Audyt wewnętrzny dokonuje oceny i przyczynia się do usprawnienia systemów zarządzania ryzykiem, kontroli i governance |
2200 |
Planowanie zadań |
Audytorzy wewnętrzni powinni dla każdego zadania opracować oraz udokumentować plan |
2300 |
Wykonanie zadania |
Audytorzy wewnętrzni powinni rozpoznać, zanalizować, ocenić oraz udokumentować informacje wystarczające do osiągnięcia celów danego zadania |
2400 |
Informowanie |
Audytorzy wewnętrzni powinni niezwłocznie informować o wynikach realizowanych zadań |
2500 |
Monitorowanie postępów |
Zarządzający audytem wewnętrznym powinien stworzyć i zapewnić system monitorowania wyników audytu przekazanych kierownictwu |
2600 |
Akceptowanie ryzyka przez kierownictwo |
Jeżeli, zdaniem zarządzającego audytem wewnętrznym, kierownictwo wyższego szczebla przyjęło poziom ryzyka (rezydualnego), które jest nie do zaakceptowania przez organizację, powinien omówić te kwestie z kierownictwem wyższego szczebla. |
Wpływ wytycznych Unii Europejskiej na wprowadzenie audytu wewnętrznego w Polsce
Realizując strategiczny cel pełnego członkostwa w Unii Europejskiej (UE), Polska zobowiązała się do racjonalizacji wydatków publicznych, dbałości o prawidłowe wykorzystanie środków pochodzących z UE oraz przeciwdziałanie nadużyciom finansowym.
Komisja Europejska zaleciła Polsce:
opracowanie i wdrożenie systemu zarządzania finansowego i kontroli,
wprowadzenie do administracji publicznej audytu wewnętrznego jako narzędzia oceny i doradztwa dla gremiów kierowniczych,
opracowanie metodologii wytyczania ścieżek audytu,
stosowanie międzynarodowych standardów kontroli finansowej i audytu wewnętrznego.
Regulacje prawne audytu wewnętrznego
Komisja Europejska zleciła organizacji SIGMA93 opracowanie Podstaw kontroli finansowej (ang. Baseline on Financial Control), które posłużyło do oceny sytuacji w dziedzinie publicznej wewnętrznej kontroli finansowej w krajach kandydujących do UE. SIGMA zaproponowała cztery kryteria kontroli:
spójną i wszechstronną podstawę ustawową, określającą zasady i sposób funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli finansowej, łącznie z mechanizmami audytu wewnętrznego;
właściwe systemy i procedury zarządzania i kontroli finansowej;
funkcjonalnie niezależny audyt wewnętrzny z określonym zakresem kompetencji i czynności, działający według powszechnie przyjętych międzynarodowych standardów;
systemy zapobiegające i umożliwiające przeciwdziałanie nieprawidłowościom oraz odzyskiwanie utraconych kwot.
W Polsce audyt wewnętrzny jest regulowany następującymi przepisami:
Ustawą z 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych (DzU 2005 r., nr 249, poz. 2104, z późn. zm.);
Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 24 czerwca 2006 roku w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego (DzU nr 112, poz. 765);
Komunikatem Nr 11 Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 2006 roku w sprawie ogłoszenia standardów audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, DzUrz Min.Fin. nr 7, poz. 56.
Komunikatem Nr 16/2006 Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie ogłoszenia „Kodeksu etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych" i „Karty audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych". DzUrz Min. Fin. nr 9, poz. 70.
Podmiotowy zakres audytu obejmuje jednostki organizacyjne, w których są przeprowadzane czynności audytorskie. W Polsce ustawowym obowiązkiem prowadzenia audytu wewnętrznego są objęte następujące jednostki:
Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, sądownictwo powszechne i administracyjne, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowe Biuro Wyborcze oraz Państwowa Inspekcja Pracy;
Ministerstwa;
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów;
Urzędy centralne;
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych;
Rządowe Centrum Legislacji;
Urząd Komitetu Integracji Europejskiej;
Urzędy wojewódzkie;
Urzędy celne;
Izby celne;
Urzędy kontroli skarbowej;
Urzędy skarbowe;
Izby skarbowe;
Fundusze celowe, stanowiące wyodrębnione jednostki organizacyjne;
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze;
Narodowy Fundusz Zdrowia;
Należące do sektora finansów publicznych państwowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych;
Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury;
Jednostki organizacyjne Służby Więziennej;
Regionalne izby obrachunkowe;
Inne jednostki, w tym jednostki podsektora samorządowego, jeżeli gromadzą one znaczne środki publiczne lub dokonują znacznych wydatków publicznych, przy czym Minister Finansów w drodze rozporządzenia określa kwoty przychodów oraz wydatków publicznych dokonywanych w ciągu roku kalendarzowego, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego; na przykład w rozporządzeniu z 24 czerwca 2006 roku21 Minister Finansów określił tę kwotę w wysokości powyżej 40 000 000 zł; rozporządzenie weszło w życie l lipca 2006 roku.
Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego określa:
sposób dokumentowania wyników audytu wewnętrznego;
szczegółowe warunki planowania audytu wewnętrznego, w tym wzór planu audytu wewnętrznego;
tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego oraz sposób współpracy z pracownikami komórki, w której jest przeprowadzany audyt wewnętrzny;
tryb sporządzania i elementy sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego.
„Karta audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych" określa ogólne reguły funkcjonowania audytu wewnętrznego, poprzez wyznaczenie:
ogólnych celów i zasad audytu wewnętrznego,
praw i obowiązków audytora wewnętrznego,
warunków niezależności audytora wewnętrznego,
zakresu audytu wewnętrznego,
procedury sporządzania i przekazywania sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego,
sposobu koordynacji działalności komórki audytu wewnętrznego,
relacji z Najwyższą Izbą Kontroli (NIK) i innymi instytucjami kontrolnymi.
Organizacja audytu wewnętrznego w Polsce
Można wyróżnić dwa zasadnicze poziomy organizacji audytu wewnętrznego:
poziom centralny,
poziom jednostek sektora finansów publicznych.
Kompetencje ministra finansów są szeroko określone w ustawie o finansach publicznych.
Można je ująć w kilku podstawowych obszarach:
Działalność normodawcza w zakresie wydawania rozporządzeń wykonawczych;
Określanie standardów audytu wewnętrznego zgodnie z powszechnie uznawanymi standardami;
Działalność informacyjna i propagatorska przez upowszechnienie standardów audytu wewnętrznego;
Prowadzenie współpracy międzynarodowej z instytucjami zajmującymi się audytem wewnętrznym;
Dokonywanie ocen stosowania przepisów ustawy w zakresie kontroli finansowej i audytu wewnętrznego oraz wdrażania ustalonych dla tych funkcji standardów;
Uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji związanych z wykonywaniem audytu wewnętrznego i podejmowanie działań w celu poprawy jego funkcjonowania;
Funkcja sprawozdawcza, obejmująca obowiązek przedstawiania przez ministra finansów Radzie Ministrów co najmniej raz w roku zbiorczego sprawozdania z funkcjonowania audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.
Zadania operacyjne wynikające z celów strategicznych są następujące:
Działania na rzecz stworzenia oraz ulepszania ustawodawstwa i struktur organizacyjno-administracyjnych w zakresie Publicznej Wewnętrznej Kontroli
Działania na rzecz budowania niezależności funkcjonalnej komórek audytu wewnętrznego w jednostkach oraz wdrażanie wytycznych do metodologii kontroli finansowej audytu wewnętrznego.
Dalsze wzmacnianie struktur kontroli finansowej i audytu wewnętrznego ze szczególnym uwzględnieniem jednostek zarządzających funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności.
Zwiększenie proaktywnej funkcji Departamentu Kontroli Finansowej wobec audytorów wewnętrznych (networking - budowanie sieci współpracy).
Zwiększenie wydajności systemu zarządzania i kontroli finansowej przez:
wzmocnienie proaktywnej funkcji Departamentu Kontroli Finansowej względem osób odpowiedzialnych za zarządzanie i kontrolę finansową (networking - budowanie sieci współpracy);
wzmocnienie poczucia odpowiedzialności kierownictwa jednostek za system PWKF.
Realizacja współpracy pomiędzy Departamentem Kontroli Finansowej i Najwyższej Izby Kontroli.
Organizacja i koordynacja szkoleń w obszarze: Publiczna Wewnętrzna Kontrola Finansowa, koordynacja procesu tworzenia i utrzymywania odpowiednich zasobów kadrowych w strukturach PWKF.
Zmiana profilu przeprowadzanych przez Departament Kontroli Finansowej ocen - doskonalenie formy „partnerskiego przeglądu".
Organizacja pracy samodzielnego stanowiska ds. audytu prowadzonego w Biurze ds. Certyfikacji i Poświadczeń Środków z Unii Europejskiej.
Drugi zasadniczy poziom organizacji audytu wewnętrznego tworzą jednostki sektora finansów publicznych, które mają obowiązek przeprowadzenia audytu. W katalogu tych jednostek można wyróżnić 3 grupy:
Najwyższe konstytucyjne organy państwa, a także organy ogólnopaństwowe o szczególnym znaczeniu,
Ministerstwa, urzędy centralne i inne enumeratywnie wymienione jednostki,
Jednostki gromadzące znaczne środki publiczne lub dokonujące znacznych wydatków publicznych.
Wszystkie obowiązki i uprawnienia związane z wykonywaniem audytu wewnętrznego odnoszą się do jednostek drugiej grupy, natomiast w stosunku do podmiotów z pierwszej grupy są one ograniczone:
nie istnieje obowiązek uzyskania zgody ministra finansów na rozwiązanie stosunku pracy z audytorami zatrudnionymi w tych jednostkach;
audytorzy wewnętrzni z tych jednostek nie muszą przedstawiać ministrowi finansów sprawozdań z wykonania planu audytu za poprzedni rok i planów na rok następny;
jednostki te nie podlegają ocenom ministra finansów, a ich działalność nie jest uwzględniana w zbiorczym sprawozdaniu ministra finansów przedkładanym Radzie Ministrów.
Zadania kierownika jednostki w zakresie audytu wewnętrznego
Lp. |
Wyszczególnienie |
Uwagi |
1. |
Zapewnienie organizacyjnej odrębności wykonywania zadań audytu przez powołanie KAW |
Art. 52 |
2. |
Zatrudnianie audytora wewnętrznego i zwalnianie go ze stanowiska" |
Art. 51 ust. 9 |
3. |
Udział w przygotowywaniu planów audytu opracowywanych przez audytora wewnętrznego |
Art. 53 ust. 3 |
4 |
Upoważnienie każdorazowo (i imiennie) audytora wewnętrznego do przeprowadzenia audytu oraz wyrażanie zgody na powołanie przez audytora rzeczoznawcy |
Art. 54 ust. 1 |
5. |
Zapewnienie współpracy kierowników komórek organizacyjnych z audytorem wewnętrznym w trakcie wykonywania audytu |
Art. 55 ust. 1-2 |
6. |
Przyjmowanie sprawozdań z przeprowadzenia audytu |
Art. 56 ust. 1 |
7. |
Rozpatrywanie sprawozdań z audytu i podejmowanie działań „poza-audytowych" |
Art. 56 ust. 2 |
8. |
Poinformowanie ministra finansów oraz audytora wewnętrznego oraz przedstawienie uzasadnienia niepodjęcia działań naprawczych |
Art. 56 ust. 3 |
Komórka audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Jej utworzenie to forma realizacji ustawowego wymogu zapewnienia organizacyjnej odrębności wykonywania zadań audytu.
W KAW zatrudnieni są audytorzy wewnętrzni, a komórką tą zarządza kierownik, który jest odpowiedzialny za:
rzetelne i profesjonalne wykonanie zadań audytowych przewidzianych w planie audytu oraz zadań pozaplanowych;
efektywną koordynację działalności komórki audytu wewnętrznego zgodnie ze standardami audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych i uznaną praktyką;
zapewnienie, że komórka audytu wewnętrznego nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności za działania podlegające audytowi ani ich nie nadzoruje;
Poza przypadkami art. 49 ust. 1 i 2.
opracowanie, na podstawie wyników analizy ryzyka, długoterminowego (strategicznego) planu audytu obejmującego wszystkie obszary działania jednostki;
opracowanie rocznego (operacyjnego) planu audytu na podstawie wyników analizy ryzyka;
opracowanie planu rekrutacji i doskonalenia zawodowego podległych mu pracowników.
Kierownik komórki audytu wewnętrznego jest niezależny w planowaniu pracy komórki, przeprowadzaniu audytu wewnętrznego i składaniu sprawozdań.
Opracowanie na podstawie Kazimiera Winiarska „Audyt wewnętrzny 2008” Difin, Warszawa 2008.
1