Psychologia - wykładowca p. Domagała Andrzej
Psychologia jest nauką która zajmuje się zdolnością przystosowania człowieka do otoczenia, rozwojem psychofizycznym z uwzględnieniem poszczególnych faz rozwojowych człowieka oraz czynnikami które warunkują jego rozwój.
Rozwój umysłowy człowieka następuje w wyniku pozyskiwania przez człowieka informacji dostarczonych przez otoczenie.
Informacje uzyskuje się przy pomocy zmysłów:
wzroku
słuchu
smaku
powonienia
dotyku
W skład procesów poznawczych wchodzą:
wrażenia (nasze odczucia - głód, ból...)
spostrzeżenia (bodźce oddziałujące na nasze zmysły- kształty, kolory, ilości...)
wyobrażenia (odnosimy informacje do wcześniej zapoznanych treści)
wyobraźnia (wprowadzanie własnych elementów poznawczych, które jeszcze nie zaistniały we wcześniejszej informacji)
fantazje (wprowadzenie treści wyprzedzających współczesną technologię)
Czynniki wzmacniające przyswajanie wiedzy:
emocje (do pewnego poziomu jako czynnik pozytywny)
uczucia (pozwalają na wytrwałość)
uwaga (zdolność koncentracji uwagi - a także jej podzielność)
pamięć (świeża i trwała)
mowa (zdolność do wymiany informacji)
werbalna (oparta na słowie)
graficzna (pismo)
mowa ciała (mimika, postawa, gesty, mowa oczu...)
znaki umowne (sygnały świetlne, dźwiękowe, znaki drogowe...)
myślenie (polega na analizie i syntezie informacji oraz podjęciu stosownie do nich właściwej decyzji, której konsekwencja jest podjęcie działania)
Celem podejmowania przez człowieka działania jest zaspokojenie potrzeb (potrzeba to uzupełnienie braków, dopełnienie).
Potrzeby:
biologiczne (oddychanie, łaknienie, pragnienie, seksualne, sen, odpoczynek...)
psychiczne (miłości, bezpieczeństwa, akceptacji, uznania, samorealizacji, potrzeby kulturalne i estetyczne...)
OSOBOWOŚCI - zespół indywidualnych cech, zachowań człowieka, które wyróżniają go z pośród innych ludzi.
Z pośród cech osobowości które mają istotny wpływ na rozwój kariery zawodowej można wyróżnić:
inteligencję
temperament
charakter
INTELIGENCJA jest cechą wrodzoną oraz nabytą. W ww. pojęciu mieszczą się:
szybkość pozyskiwania wiedzy
zakres tej wiedzy
umiejętność wykorzystywania wiedzy - w konkretnych sytuacjach życiowych
zdolność przystosowania się do otoczenia
zdolności
Na rozwój inteligencji duży wpływ ma oddziaływanie środowiska oraz własna aktywność poznawcza.
TEMPERAMENT jest cechą głównie wrodzoną, a tylko częściowo nabytą. Oznacza siłę pobudzenia i hamowania emocjonalnego.
Można wyróżnić 4 typy temperamentu:
choleryk - typ silny nerwowo, duże pobudzenie emocjonalne i silne hamowanie. W swoim zachowaniu wyróżnia go brak zrównoważenia emocjonalnego, gwałtowność, wybuchowość, łatwo popadający w konflikt z otoczeniem, apodyktyczny (narzuca swoje zdanie innym), wytrwały, konsekwentny (wymierzone cele realizuje w najprostszy sposób nie licząc się z kosztami przedsięwzięcia). Nie zraża się niepowodzeniami i stara się rozwiązać każdą sytuację. Swoje stany emocjonalne ujawnia na zewnątrz.
sangwinik - typ silny nerwowo, duże pobudzenie i słabe hamowanie emocjonalne. Swoje stany ujawnia na zewnątrz, jest pogodny, towarzyski, łatwo nawiązuje kontakty z otoczeniem (dusza towarzystwa), niepoprawny optymista życiowy. Niewytrwały, niesystematyczny, niedokładny, lubi obiecywać ale rzadko dotrzymuje umowy. Potrafi pokonywać trudne sytuacje życiowe, osiągać wyznaczone sobie cele - ale nie lubi się przepracowywać. Szybko zapomina o urazach i przykrościach.
flegmatyk - typ silny nerwowo, słabe pobudzenie emocjonalne i wysokie hamowanie. Nie ujawnia swoich stanów emocjonalnych na zewnątrz. Najpierw myśli i analizuje, a później działa (w przeciwieństwie do choleryka i sangwinika). Wytrwały, spokojny, unika konfliktów- lubi mieć wokół siebie przyjaciół. Dokładny, odpowiedzialny, wytrwały, trwały w uczuciach (mało wylewny). Potrafi pokonywać rudne sytuacje życiowe, nie umie dzielić się swoimi problemami. Nie potrafi odmówić ani prosić o pomoc. Kontroluje swoje stany emocjonalne ale w chwili przekroczenia progu wytrzymałości psychicznej przestaje się kontrolować.
melancholik - najsłabszy typ układu nerwowego, bardzo wrażliwy (typ artysty), romantyk, marzyciel - w trudnych sytuacjach szybko się załamuje. Brak wiary we własne możliwości, typ neurotyczny (nakierowany na własne wnętrze), może mieć myśli samobójcze, nie ujawnia swoich stanów emocjonalnych na zewnątrz, nie lubi ludzi dynamicznych.
Najczęściej mamy do czynienia z typami mieszanymi z przewagą jednego z nich.
CHARAKTER jest głównie cechą nabytą, a tylko częściowo dziedziczną. Przez charakter rozumie się takie cechy osobowości człowieka które wyrażają nasz stosunek do świata, ale przede wszystkim do drugiego człowieka. Słowo pochodzi z greckiego i oznacza „piętno - pieczęć”.
Duże znaczenie w pracy mają następujące cechy charakteru:
powściągliwość - umiejętność panowania nad swoimi ruchami, mową
opanowanie - przytomność umysłu w trudnych dla człowieka chwilach jak również przy niepowodzeniach
pewność siebie - jest warunkiem nastroju mobilizującego do pracy. Nie może jednak przerodzić się w szkodliwą dla człowieka zarozumiałość, która powoduje niedocenianie trudności i brak krytycyzmu.
Zdyscyplinowanie - przejawia się w systematyczności z zamiłowaniem do porządku oraz w konsekwencji w postępowaniu.
Trzy cechy negatywne charakteru:
1. egoizm - postawa a-społeczna, człowiek nakierowany jest na realizację samego siebie bardzo często kosztem innych ludzi,
zarozumiałość - jestem najlepszy, jestem człowiekiem, który posiada całą wiedzę,
pycha - wywyższanie się nad innych ludzi. Przeciwieństwem pychy jest skromność.
PSYCHOLOGIA KOMUNIKACJI DROGOWEJ
Przez komunikację rozumiemy ruch polegający na utrzymaniu łączności między odległymi od siebie miejscami odbywający się środkami lokomocji po drogach lądowych, wodnych i szlakach powietrznych.
Psychologia komunikacji czyli transportu może wyodrębnić następujące działy:
Psychologię transportu lotniczego
Psychologię ruchu - transportu drogowego
Psychologię transportu - kolejowego.
Ad.2 Psychologia ruchu transportu drogowego może podzielić się na:
psychologię pracy kierowcy oraz dział zajmujący się psychologiczno - społecznymi aspektami ruchu drogowego.
Ponadto z psychologii ruchu transportu drogowego może się wyodrębnić:
psychologia inżynieryjna.
Cechy dobrego kierowcy:
czynności, które powinny być podjęte w celu określenia przydatności do zawodu kierowcy:
badania internistyczne
badania okulistyczne
badania laryngologiczne
badania neurologiczne
badania psychotechniczne
badania psychologiczne powinny wykazać:
- inteligencję
sprawność psychomotoryczna
podzielność uwagi
koncentracji uwagi
szybkość przyswajania nowej wiedzy
spostrzegawczość
refleks
koordynację wzrokowo - ruchową
szybkość reakcji
ponadto badania pewne powinny wykazać niekorzystne cechy osobowości:
ekstrawersje - nastawiony na współpracę z drugim człowiekiem pozytywnie,
neurotyczność człowieka - skłonność do niedowartościowania, łatwo ulega sytuacją zagrożenia wykazując postawę bezradności
introwerktyk - nastawiony na realizację własnych potrzeb
kwalifikacje kierowcy
czy był karany i za co
czy miał przerwę w wykonywaniu pracy
czy uczestniczył w kolizji lub wypadku
motyw podjęcia pracy
dojrzałość do zawodu kierowcy świadczyć będą następujące cechy:
zdolność do podejmowania decyzji
trafnego działania, które świadczy o naszej odpowiedzialności o raz o przewidywanych skutkach swojego działania
właściwie ukształtowane postawy korzystne dla wykonywania zawodu kierowcy (zdyscyplinowanie)
doświadczenie w zawodzie
kultura jazdy (wynikająca z kultury osobistej)
koordynacja wzrokowo - ruchowa
aktywność zawodowa nakierowana na podwyższanie kwalifikacji
opanowanie
pamięć topograficzna.
ELEMENTY PRZY OCENIANIU NA EGZAMINACH.
Poprawność sformułowania tematu
Poprawność sformułowania celów dydaktycznych
Plan zajęć
Przygotowanie instruktora pod względem merytorycznym
Przygotowanie instruktora pod względem metodycznym
Wykorzystanie środków dydaktycznych
Sprawność organizacyjna (rytmiczność realizacji treści programowych w czasie zajęć)
Kontrola i ocena słuchaczy
Postawa instruktora w czasie zajęć
Zagrożenia w ruchu drogowym
I Zagrożenie nieosobowe
stanu technicznego pojazdu - zły stan techniczny
zagrożenie drogowe - zły stan drogi, wąskie, niebezpieczne skrzyżowania , zła sygnalizacja
warunki atmosferyczne - opady, śliska nawierzchnia, kałuże
złe zaplanowanie ruchu dla kierowców i pieszych - w niewłaściwym miejscu przejścia
II Zagrożenia osobowe
psychiczne - stres, brak umiejętności podejmowania decyzji, źle ukształtowane postawy społeczne
psychospołeczne - błędy, które nastąpiły w środowisku
medyczne - upośledzenie umysłowe, epilepsja
antropologiczne - budowa ciała, nadwaga, niedostateczny wzrost, za duży wzrost ,
używki - nadmierne spożywanie kawy, herbaty, narkotyki, leki psychotropowe.
Cechy dobrego instruktora nauki jazdy
osiągnięcie pełnej dojrzałości psychomotorycznej
zdolność koncentracji uwagi i podzielności uwagi
sprawność motoryczna
sprawne receptory - słuch, wzrok
zdolność do podejmowania szybkich decyzji
zdolność do opanowania
umiejętność przewidywania zachowań użytkowników dróg
kultura osobista - kultura jazdy
umiejętność łatwego porozumiewania się z ludźmi
umiejętność przekazywania wiedzy przedmiotowej i praktycznej - dydaktyka
umiejętność zapobiegania i rozwiązywania konfliktów międzyludzkich
posiadanie autorytetu dobrego kierowcy i instruktora
odporność i opanowanie w sytuacjach zagrożenia.