Psychologia - wykładowca p. Domagała Andrzej

Psychologia jest nauką która zajmuje się zdolnością przystosowania człowieka do otoczenia, rozwojem psychofizycznym z uwzględnieniem poszczególnych faz rozwojowych człowieka oraz czynnikami które warunkują jego rozwój.

Rozwój umysłowy człowieka następuje w wyniku pozyskiwania przez człowieka informacji dostarczonych przez otoczenie.

Informacje uzyskuje się przy pomocy zmysłów:

• wzroku

• słuchu

• smaku

• powonienia

• dotyku

W skład procesów poznawczych wchodzą:

• wrażenia (nasze odczucia - głód, ból...)

• spostrzeżenia (bodźce oddziałujące na nasze zmysły- kształty, kolory, ilości...)

• wyobrażenia (odnosimy informacje do wcześniej zapoznanych treści)

• wyobraźnia (wprowadzanie własnych elementów poznawczych, które jeszcze nie zaistniały we wcześniejszej informacji)

• fantazje (wprowadzenie treści wyprzedzających współczesną technologię)

Czynniki wzmacniające przyswajanie wiedzy:

• emocje (do pewnego poziomu jako czynnik pozytywny)

• uczucia (pozwalają na wytrwałość)

• uwaga (zdolność koncentracji uwagi - a także jej podzielność)

• pamięć (świeża i trwała)

• mowa (zdolność do wymiany informacji)

1. werbalna (oparta na słowie)

2. graficzna (pismo)

3. mowa ciała (mimika, postawa, gesty, mowa oczu...)

4. znaki umowne (sygnały świetlne, dźwiękowe, znaki drogowe...)

• myślenie (polega na analizie i syntezie informacji oraz podjęciu stosownie do nich właściwej decyzji, której konsekwencja jest podjęcie działania)

Celem podejmowania przez człowieka działania jest zaspokojenie potrzeb (potrzeba to uzupełnienie braków, dopełnienie).

Potrzeby:

• biologiczne (oddychanie, łaknienie, pragnienie, seksualne, sen, odpoczynek...)

• psychiczne (miłości, bezpieczeństwa, akceptacji, uznania, samorealizacji, potrzeby kulturalne i estetyczne...)

OSOBOWOŚCI - zespół indywidualnych cech, zachowań człowieka, które wyróżniają go z pośród innych ludzi.

Z pośród cech osobowości które mają istotny wpływ na rozwój kariery zawodowej można wyróżnić:

1. inteligencję

2. temperament

3. charakter

INTELIGENCJA jest cechą wrodzoną oraz nabytą. W ww. pojęciu mieszczą się:

• szybkość pozyskiwania wiedzy

• zakres tej wiedzy

• umiejętność wykorzystywania wiedzy - w konkretnych sytuacjach życiowych

• zdolność przystosowania się do otoczenia

• zdolności

Na rozwój inteligencji duży wpływ ma oddziaływanie środowiska oraz własna aktywność poznawcza.

TEMPERAMENT jest cechą głównie wrodzoną, a tylko częściowo nabytą. Oznacza siłę pobudzenia i hamowania emocjonalnego.

Można wyróżnić 4 typy temperamentu:

1. choleryk - typ silny nerwowo, duże pobudzenie emocjonalne i silne hamowanie. W swoim zachowaniu wyróżnia go brak zrównoważenia emocjonalnego, gwałtowność, wybuchowość, łatwo popadający w konflikt z otoczeniem, apodyktyczny (narzuca swoje zdanie innym), wytrwały, konsekwentny (wymierzone cele realizuje w najprostszy sposób nie licząc się z kosztami przedsięwzięcia). Nie zraża się niepowodzeniami i stara się rozwiązać każdą sytuację. Swoje stany emocjonalne ujawnia na zewnątrz.

2. sangwinik - typ silny nerwowo, duże pobudzenie i słabe hamowanie emocjonalne. Swoje stany ujawnia na zewnątrz, jest pogodny, towarzyski, łatwo nawiązuje kontakty z otoczeniem (dusza towarzystwa), niepoprawny optymista życiowy. Niewytrwały, niesystematyczny, niedokładny, lubi obiecywać ale rzadko dotrzymuje umowy. Potrafi pokonywać trudne sytuacje życiowe, osiągać wyznaczone sobie cele - ale nie lubi się przepracowywać. Szybko zapomina o urazach i przykrościach.

3. flegmatyk - typ silny nerwowo, słabe pobudzenie emocjonalne i wysokie hamowanie. Nie ujawnia swoich stanów emocjonalnych na zewnątrz. Najpierw myśli i analizuje, a później działa (w przeciwieństwie do choleryka i sangwinika). Wytrwały, spokojny, unika konfliktów- lubi mieć wokół siebie przyjaciół. Dokładny, odpowiedzialny, wytrwały, trwały w uczuciach (mało wylewny). Potrafi pokonywać rudne sytuacje życiowe, nie umie dzielić się swoimi problemami. Nie potrafi odmówić ani prosić o pomoc. Kontroluje swoje stany emocjonalne ale w chwili przekroczenia progu wytrzymałości psychicznej przestaje się kontrolować.

4. melancholik - najsłabszy typ układu nerwowego, bardzo wrażliwy (typ artysty), romantyk, marzyciel - w trudnych sytuacjach szybko się załamuje. Brak wiary we własne możliwości, typ neurotyczny (nakierowany na własne wnętrze), może mieć myśli samobójcze, nie ujawnia swoich stanów emocjonalnych na zewnątrz, nie lubi ludzi dynamicznych.

Najczęściej mamy do czynienia z typami mieszanymi z przewagą jednego z nich.

CHARAKTER jest głównie cechą nabytą, a tylko częściowo dziedziczną. Przez charakter rozumie się takie cechy osobowości człowieka które wyrażają nasz stosunek do świata, ale przede wszystkim do drugiego człowieka. Słowo pochodzi z greckiego i oznacza „piętno - pieczęć”.

Duże znaczenie w pracy mają następujące cechy charakteru:

• powściągliwość - umiejętność panowania nad swoimi ruchami, mową

• opanowanie - przytomność umysłu w trudnych dla człowieka chwilach jak również przy niepowodzeniach

• pewność siebie - jest warunkiem nastroju mobilizującego do pracy. Nie może jednak przerodzić się w szkodliwą dla człowieka zarozumiałość, która powoduje niedocenianie trudności i brak krytycyzmu.

• Zdyscyplinowanie - przejawia się w systematyczności z zamiłowaniem do porządku oraz w konsekwencji w postępowaniu.

Trzy cechy negatywne charakteru:

1. egoizm - postawa a-społeczna, człowiek nakierowany jest na realizację samego siebie bardzo często kosztem innych ludzi,

2. zarozumiałość - jestem najlepszy, jestem człowiekiem, który posiada całą wiedzę,

3. pycha - wywyższanie się nad innych ludzi. Przeciwieństwem pychy jest skromność.

PSYCHOLOGIA KOMUNIKACJI DROGOWEJ

Przez komunikację rozumiemy ruch polegający na utrzymaniu łączności między odległymi od siebie miejscami odbywający się środkami lokomocji po drogach lądowych, wodnych i szlakach powietrznych.

Psychologia komunikacji czyli transportu może wyodrębnić następujące działy:

1. Psychologię transportu lotniczego

2. Psychologię ruchu - transportu drogowego

3. Psychologię transportu - kolejowego.

Ad.2 Psychologia ruchu transportu drogowego może podzielić się na:

• psychologię pracy kierowcy oraz dział zajmujący się psychologiczno - społecznymi aspektami ruchu drogowego.

Ponadto z psychologii ruchu transportu drogowego może się wyodrębnić:

• psychologia inżynieryjna.

Cechy dobrego kierowcy:

1. czynności, które powinny być podjęte w celu określenia przydatności do zawodu kierowcy:

1. badania internistyczne

2. badania okulistyczne

3. badania laryngologiczne

4. badania neurologiczne

5. badania psychotechniczne

6. badania psychologiczne powinny wykazać:

- inteligencję

• sprawność psychomotoryczna

• podzielność uwagi

• koncentracji uwagi

• szybkość przyswajania nowej wiedzy

• spostrzegawczość

• refleks

• koordynację wzrokowo - ruchową

• szybkość reakcji

ponadto badania pewne powinny wykazać niekorzystne cechy osobowości:

• ekstrawersje - nastawiony na współpracę z drugim człowiekiem pozytywnie,

• neurotyczność człowieka - skłonność do niedowartościowania, łatwo ulega sytuacją zagrożenia wykazując postawę bezradności

• introwerktyk - nastawiony na realizację własnych potrzeb

5. kwalifikacje kierowcy

6. czy był karany i za co

7. czy miał przerwę w wykonywaniu pracy

8. czy uczestniczył w kolizji lub wypadku

9. motyw podjęcia pracy

10. dojrzałość do zawodu kierowcy świadczyć będą następujące cechy:

• zdolność do podejmowania decyzji

• trafnego działania, które świadczy o naszej odpowiedzialności o raz o przewidywanych skutkach swojego działania

11. właściwie ukształtowane postawy korzystne dla wykonywania zawodu kierowcy (zdyscyplinowanie)

12. doświadczenie w zawodzie

13. kultura jazdy (wynikająca z kultury osobistej)

14. koordynacja wzrokowo - ruchowa

15. aktywność zawodowa nakierowana na podwyższanie kwalifikacji

16. opanowanie

17. pamięć topograficzna.

ELEMENTY PRZY OCENIANIU NA EGZAMINACH.

1. Poprawność sformułowania tematu

2. Poprawność sformułowania celów dydaktycznych

3. Plan zajęć

4. Przygotowanie instruktora pod względem merytorycznym

5. Przygotowanie instruktora pod względem metodycznym

6. Wykorzystanie środków dydaktycznych

7. Sprawność organizacyjna (rytmiczność realizacji treści programowych w czasie zajęć)

8. Kontrola i ocena słuchaczy

9. Postawa instruktora w czasie zajęć

Zagrożenia w ruchu drogowym

I Zagrożenie nieosobowe

1. stanu technicznego pojazdu - zły stan techniczny

2. zagrożenie drogowe - zły stan drogi, wąskie, niebezpieczne skrzyżowania , zła sygnalizacja

3. warunki atmosferyczne - opady, śliska nawierzchnia, kałuże

4. złe zaplanowanie ruchu dla kierowców i pieszych - w niewłaściwym miejscu przejścia

II Zagrożenia osobowe

1. psychiczne - stres, brak umiejętności podejmowania decyzji, źle ukształtowane postawy społeczne

2. psychospołeczne - błędy, które nastąpiły w środowisku

3. medyczne - upośledzenie umysłowe, epilepsja

4. antropologiczne - budowa ciała, nadwaga, niedostateczny wzrost, za duży wzrost ,

5. używki - nadmierne spożywanie kawy, herbaty, narkotyki, leki psychotropowe.

Cechy dobrego instruktora nauki jazdy

1. osiągnięcie pełnej dojrzałości psychomotorycznej

2. zdolność koncentracji uwagi i podzielności uwagi

3. sprawność motoryczna

4. sprawne receptory - słuch, wzrok

5. zdolność do podejmowania szybkich decyzji

6. zdolność do opanowania

7. umiejętność przewidywania zachowań użytkowników dróg

8. kultura osobista - kultura jazdy

9. umiejętność łatwego porozumiewania się z ludźmi

10. umiejętność przekazywania wiedzy przedmiotowej i praktycznej - dydaktyka

11. umiejętność zapobiegania i rozwiązywania konfliktów międzyludzkich

12. posiadanie autorytetu dobrego kierowcy i instruktora

13. odporność i opanowanie w sytuacjach zagrożenia.

---