Apologia młodości w "Odzie do młodości" Adama Mickiewicza.

Okoliczności powstania:

W roku 1815 Adam Mickiewicz rozpoczyna studia na Uniwersytecie Wileńskim. W 1817 roku Mickiewicz wraz z kilkoma przyjaciółmi ( Tomaszem Zanem, Józefem Jeżewskim, Franciszkiem Malewskim i Onufrym Pietraszkiewiczem ) zakładają Towarzystwo Filomatów (miłośników wiedzy). Stowarzyszenie to buntując się przeciw despotycznemu władaniu narzuconych autorytetów, zakładało samodzielność intelektualną w zdobywaniu wiedzy (samokształcenie, lektury ) oraz współpracę koleżeńską w kształceniu charakterów, samowychowanie etyczne mające sprzyjać dobru publicznemu i zadowoleniu osobistemu. Towarzystwo Filomatów łączyło XVIII-wieczne oświeceniowe idee ( racjonalizm, kult nauki, przekonanie o najważniejszej dla postępu roli oświaty i wychowania, uznanie przyjaźni z najwyższą wartość w stosunkach międzyludzkich ) z romantyczną już wiarą w młodość jako siłą motoryczną naprawy starego świata. Adam Mickiewicz, ukończywszy Uniwersytet Wileński, przybywa w 1819 roku do Kowna, by odpracować stypendium pobierane podczas studiów. Z przyjaciółmi z Wilna prowadzi ożywioną korespondencję. To właśnie z Kowna prześle 16 grudnia 1820 roku przyjaciołom "Odę do młodości". Tymczasem Towarzystwo Filomatów ulega ewolucji: od samokształcenia i samodoskonalenia moralnego, poprzez pracę na dobro i pomyślność kraju rozumianą jako oddziaływanie na młodzież i wzmaganie narodowej oświaty (głownie w drodze formowania kadry nauczycielskiej ) po dążności niepodległościowe. Tomasz Zan powołuje masowe ( T. Filom-elitarne ! ). Zgromadzenie Pożytecznej Zabawy tzw. Promienistych, które już w następnym roku przekształca się w tajne Towarzystwo Filaretów ( miłośników cnoty ). Filomaci mieli z ukrycia kierować tym masowym ruchem.

W dniu 3 maja 1823 roku uczeń gimnazjum, Michał Plater, i jego dwaj koledzy piszą na tablicy:

"Vivat Konstytucja 3 maja, o jak słodkie wspomnienie dla rodaków".

Wydarzenie to stało się pretekstem do rozpoczęcia śledztwa. Uczniów bito, poddawano badaniom, wywożono w głąb Rosji. Przerażenie ogarnęło Litwę, zdarzały się przypadki samobójstw. W celi bazyliańskiej znalazł się także Mickiewicz. Wypadki te utrwali potem w "Dziadach" cz. III. Zadedykuje je:

"Współuczniom, współwięźniom, współwygnańcom".

Oto jaka była cena którą przyszło zapłacić tym młodym ludziom, za bunt, który nie był destrukcją.

---