NAJWAŻNIEJSZE METODOLOGIE/ SZKOŁY ANTROPOLOGICZNE.
EWOLUCJONIZM - kierunek rozwijany w drugiej połowie XIX wieku, głoszący stopniową, powolną zmienność życia społecznego od form niższych do wyższych. Głosił, że wcześniejsze formy wyznaczają późniejsze, które z nich nieodwołalnie wypływają. Utożsamiał postęp z rozwojem oraz postulował zasadę jedności ludzkiego rozumu. Zakładał gabinetowe, pozbawione empirycznego pierwiastka, podejście do badań. Zbiór teorii opisujących ewolucję społeczeństwa, które przechodzi przez poszczególne etapy podczas rozwoju społecznego.
Ewolucjonizm jest jedną z najstarszych teorii w socjologii i antropologii kulturowej i w swojej klasycznej postaci został sformułowany w XIX wieku.
Ewolucjoniści porównywali ze sobą społeczności z różnych epok historycznych i różnych obszarów, starając się uszeregować je w jeden ciąg rozwoju ludzkości. Przyglądali się poszczególnym instytucjom społecznym (takim jak rodzina, prawo, czy religia), wskazując na ich rozwój od form najbardziej prymitywnych w społecznościach tubylczych do najbardziej rozwiniętych (współczesne społeczeństwa zachodnie).
Przedstawiciele:
Edward Burnett Tylor - zajmował się przede wszystkim genezą kultury i religii
James Frazer - Model ewolucji kulturowej ludzkości autorstwa Frazera składa się z trzech stadiów ewolucyjnych, przy czym każde stadium charakteryzuje się osobliwym systemem wierzeń i odpowiadającym mu poziomem cywilizacyjnym:
Magia - dzikość (magiczny typ kultury)
Religia - barbarzyństwo (religijny typ kultury)
Nauka - cywilizacja (naukowy typ kultury, nowożytno-europejski typ kultury)
FUNKCJONALIZM - kierunek w etnologii powstały w opozycji do ewolucjonizmu (zarzucał mu spekulatywność i opisowe podejście do badań), ukształtowany w latach 20. XX wieku, dążący do wyjaśnienia faktów kulturowych poprzez ustalenie funkcji jaką pełnią one w systemie kultury danego społeczeństwa. Zakładał, że każde, nawet najmniejsze zjawisko kulturowe ma jakiś cel, gdyż w kulturze nie ma przypadków - wszystko ma swoją funkcję, dlatego wszystkie te zjawiska należy analizować. Empiryczne (badania terenowe) podejście do badań. Dało początek nowoczesnej antropologii.
Funkcjonalizm sprzeciwia się kierunkom kulturowo-historycznym w antropologii (dyfuzjonizm) ze względu na przypisywanie przez nie ważnej roli formom wytworów kulturowych przy ignorowaniu ich funkcji. Traktuje kulturę jako narzędzie zaspokajania ludzkich potrzeb (mechanizm adaptacyjny). Naczelne pytania funkcjonalizmu dotyczyły wzajemnych funkcjonalnych związków między elementami kultury oraz tego, w jaki sposób te elementy przyczyniają się lub umożliwiają utrzymanie się całości, której są częściami.
Przedstawiciele:
Bronisław Malinowski - postulował aby celem antropologa-badacza uczynić:
uchwycenie poglądu tubylca na świat widziany jego oczyma, znalezienie typowych sposobów myślenia i odczuwania, i zrozumienie co się za nimi kryje
ustalenie co jest normą, zwyczajem, powszechną regułą obowiązującą w badanej społeczności
Alfred Reginald Radcliffe-Brown - Główną dziedziną badań jaką zajmował się Radcliffe-Brown była struktura społeczna i system społeczny. W systemie społecznym wyróżniał trzy bazowe elementy:
strukturę społeczną
praktyki społeczne
sposoby (wzory) myślenia i odczuwania
3. HISTORYZM - kierunek ten zakłada, że nie sfera biologii ani psychiki, ale historia dostarcza klucz do określenia zasad organizacji każdej kultury. Nie popędy i namiętności ludzkie decydują o charakterze kultury, ale historycznie ukształtowane instytucje określają każdorazowo formy wyrazu tych popędów i namiętności. Empiryczne (badania terenowe) podejście do badań.
Przedstawiciele:
Franz Boas:
Historyzm Boasowski opiera się o trzy założenia metodologiczne:
historyzm faktograficzny - antropologowie w swojej pracy prowadzą badania historyczne, rekonstruując fakty, a nie tworząc prawa;
psychologizm - aby wyjaśnić jakikolwiek fenomen należący do sfery kultury, trzeba mieć na uwadze ludzką psychikę;
atomizm albo antyholizm - nie można dać całościowego, syntetycznego opisu kultury bez zapoznania się ze wszystkimi jej cechami.
Ruth Benedict - Antropologia według niej to nauka o ludziach żyjących w społeczeństwie, kultura natomiast to syntetyczna i zintegrowana konfiguracja wzorów myślenia (zorganizowana wokół wzoru głównego). Kultura jest niepowtarzalna i niesprowadzalna do swych elementów. Nie można analizować pojedynczych wzorów w oderwaniu od całości.
Margaret Mead - Jest twórczynią podziału kultury na trzy typy:
prefiguratywną - typ kultury, w którym młodsze pokolenia przekazują wiedzę techniczną starszym pokoleniom, zmienia się kierunek przekazu wartości, dorośli nie nadążają za zmianami, świat jest zrozumiały tylko dla dzieci.
kofiguratywną - typ kultury, w którym współwystępują wzorce kulturowe młodszych i starszych pokoleń. W tym modelu współistnieją generacje młodsza i starsza, nie są w stanie sami wprowadzić dzieci do zmiennych warunków rzeczywistości. Osobami znaczącymi są rówieśnicy.
postfiguratywną - typ kultury, w którym młodsze pokolenia przyswajają wzorce kulturowe od pokoleń starszych, dojrzewanie pociąga za sobą przejmowanie roli dorosłego.
STRUKTURALIZM - kierunek ten zakłada, że badanie mitów, systemów pokrewieństwa w społecznościach pierwotnych, sposobów klasyfikacji itp. zasadza się na wyodrębnianiu podstawowych jednostek znaczących i ustaleniu ich wzajemnych relacji. Ta analiza badawcza ma pokazać, jaki jest sens w instytucjach kulturowych i w jaki sposób przebiega ludzkie myślenie. Myśl pierwotna nie jest gorsza od myślenia cywilizowanego, ale jest „inna”.
U podstaw podejścia strukturalizmu leży idea, że poza często płynnymi i zmiennymi przejawami rzeczywistości społecznej możemy stwierdzić istnienie struktur, stanowiących ich fundament. Istotnym ich aspektem jest fakt, że struktury te nie są uświadamiane sobie przez członków społeczności w której fukcjonują. Przykładem takiej struktury jest krążenie kobiet w różnych społeczeństwach, które, choć jest nieświadome, zawsze okazuje się działać według określonych praw.
Właściwym przedmiotem badań strukturalnych są szczególne modele stosunków społecznych, zwanych właśnie strukturami.
Przedstawiciele:
Claude Lévi-Strauss - opublikował Antropologię strukturalną 1 - zbiór esejów zawierających program strukturalizmu.
Edmund Leach
5. RELATYWIZM - pogląd głoszący, iż żadna praktyka kulturowa nie jest dobra ani zła sama w sobie, ale musi być oceniona w kontekście w jakim funkcjonuje. Takie spojrzenie doprowadziło obserwatorów do powstrzymania się od ocen oraz sądów wartościujących obce praktyki z punktu widzenia własnej kultury. Relatywizm kulturowy odrzuca więc możliwość wartościowania obcej kultury przez pryzmat własnych wartości, prowadząc do większego obiektywizmu w postrzeganiu "swojej" i "obcej" kultury.
Z punktu widzenia metodologicznego przyjęcie relatywizmu kulturowego przez badacza kultury oznacza odrzucenie wartości własnej kultury jako miernika kultury obcej. Badacz powinien wyjść poza kulturę, aby móc obiektywnie porównać dwa różne systemy kulturowe. Całkowite odrzucenie wartości kulturowych, przyjętych w toku socjalizacji w obrębie własnego kręgu kulturowego nie wydaje się możliwe, a wobec tego nie wydaje się też możliwe całkowicie obiektywne podejście przy ocenianiu dwóch różnych kultur, w szczególności wówczas, gdy jedna z nich jest kulturą oceniającego. Relatywizm kulturowy jest jednak w chwili obecnej powszechnie przyjętą podstawą metodologii badań wśród antropologów kulturowych. Relatywizm stworzony został przez Franza Boasa, a jego uczennicą była Ruth Benedict.