RACHUNKOWOŚĆ
Pierwsze zapisy księgowe pochodzą ze starożytnej Grecji, Babilonii i Rzymu. Już starożytni kupcy włoscy zaczęli używać kont teowych.
Rachunkowość można rozpatrywać jako:
Teorię rachunkowości
Działanie praktyczne
Przez pojęcie rachunkowości rozumie się całościowy i zwarty system ciągłego i systematycznego gromadzenia i przetwarzania danych oraz prezentacji informacji.
Cechy rachunkowości:
Wdrażanie wszystkich procesów i operacji gospodarczych w miernikach pieniężnych
Dokonywanie zapisów księgowych wyłącznie na podstawie dokumentacji źródłowych
Stosowanie do zapisów księgowych specyficznych urządzeń księgowych zwanych kontami
Księgowanie odbywa się zgodnie z zasadą podwójnego zapisu tzn. na dwóch kontach po różnych stronach i w tej samej kwocie
Zachowanie ciągłości ewidencji księgowej zgodnie z zasadą od bilansu do bilansu
Obowiązek kontroli wewnętrznej przez systematycznie przeprowadzaną inwentaryzację.
Funkcje rachunkowości:
Funkcja informacyjna - polega na tworzeniu i zbieraniu informacji oraz przekazywaniu ich w postaci zbiorów liczbowych odbiorcom wewnętrznym, czyli kierownictwu w celu podejmowania określonych decyzji i oceny działalności lub odbiorcom zewnętrznym (bankom, akcjonariuszom).
Funkcja kontrolna - sprawdzanie ewidencji składników ewidencjonowanych ze stanami faktycznymi, sprawdzanie poprawności dokonywanych zapisów księgowych.
Funkcja sprawozdawczo-analityczna - na podstawie danych z komórek przedsiębiorstwa sporządzane są sprawozdania liczbowe na potrzeby wewnętrzne i zewnętrzne jednostki
Funkcja dowodowa - umożliwia przedstawianie dokumentów na potrzeby sądów, organów ścigania.
Ogólne zasady prowadzenia rachunkowości:
Zasada kontynuacji działania - zakłada, że w dającej się przewidzieć przyszłości (przynajmniej w najbliższym roku obrotowym) jednostka będzie prowadziła swą działalność w niezmienionym istotnie zakresie, jeżeli nie jest to niezgodne z rzeczywistością lub przepisami prawa
Zasada memoriału - wskazuje, że należy ujmować w księgach rachunkowych i zaliczać do wyniku finansowego wszystkie dotyczące danego okresu obrotowego osiągnięte przychody i koszty związane z tymi przychodami, niezależnie od terminu wpływu należności i zapłaty zobowiązań
Zasada współjedności - zakłada, że na wynik finansowy wpływają zrealizowane w roku obrotowym przychody i nieodzowne dla ich osiągnięcia koszty
Zasada realizacji - zyski powstają dopiero w momencie sprzedaży lub dokonania czynności z nią równoważnej
Zasada ostrożności (ostrożnej ceny) - mówi, że wycena aktywów i pasywów musi być dokonana tak, by nie został zniekształcony wynik finansowy
Zasada istotności - rachunkowość w jednostce organizacyjnej musi być zorganizowana tak, by zapewniła wyodrębnienie tych wszystkich operacji, które mają istotne znaczenie dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej jednostki.
Zasada ciągłości - przewiduje stałe stosowanie z okresu na okres identycznych rozwiązań księgowych w celu porównywalności danych i informacji liczbowych.
Przedmiotem rachunkowości nazywamy zjawiska gospodarcze wpływające w jednostkach gospodarczych na stan i strukturę majątku, źródła jego finansowania oraz efekty działalności.
Podmiotami rachunkowości są wszystkie jednostki gospodarcze prowadzące rachunkowość z formalnego obowiązku lub z wyboru.
Jednostka gospodarcza, która ma na celu wykonywanie pewnych zadań musi dysponować środkami gospodarczymi oraz musi posiadać źródła finansowania tych środków. Środki gospodarcze jednostki to jej majątek lub aktywa. Natomiast źródła finansowania majątku to jej pasywa.
Reguła równowagi bilansowej mówi, że aktywa = pasywa.
O zaliczeniu poszczególnych składników majątku do majątku obrotowego lub majątku trwałego decyduje ich:
rodzaj,
wartość,
okres użytkowania,
funkcje, jakie spełnia składnik majątku w danej jednostce.
Majątek trwały cechuje:
Długotrwały okres użytkowania, bądź wyłączenia z obrotu
Stosunkowo wysoka wartość
I. MAJĄTEK TRWAŁY
Rzeczowy majątek trwały:
Środki trwałe to kompletne i zdatne do użytkowania w momencie przyjęcia środki rzeczowe, których przewidywany okres użytkowania przekracza 1 rok, stanowią one własność lub współwłasność jednostki gospodarczej oraz są użytkowane na podstawie umowy najmu lub dzierżawy bądź innej o podobnym charakterze. Pełnią one rolę środków pracy zużywając się stopniowo oraz zachowując przy tym swoją postać naturalną.
Wyróżniamy 8 grup środków trwałych:
Grupa 0 - grunty i melioracje szczegółowe,
Grupa 1 - budynki,
Grupa 3 - budowle,
Grupa 4 - maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania,
Grupa 5 - maszyny, urządzenia i aparaty specjalnego zastosowania,
Grupa 6 - urządzenia techniczne,
Grupa 7 - środki transportu,
Grupa 8 - narzędzia, przyrządy, ruchomości.
Inwestycje rozpoczęte to ogół poniesionych nakładów pieniężnych (kosztów), które pozostają w bezpośrednim związku z nie zakończoną jeszcze budową, montażem lub przekazaniem do używania nowego lub ulepszonego środka trwałego.
Do kosztów inwestycji zaliczamy:
Koszty nabycia gruntów oraz innych składników majątku trwałego, a także koszty związanych z tym prac budowlano-rozwojowych
Koszty dokumentacji projektowo-kosztorysowych
Koszty nadzoru inwestycyjnego
Koszty założenia pierwszej zieleni
Koszty przesiedlenia ludzi z terenów przeznaczonych na inwestycje
2) Wartości niematerialne i prawne:
Wartość firmy - różnica jaka powstaje pomiędzy ceną rynkową firmy, a wyższą od niej wartością księgową ustaloną na koniec roku. Wartość firmy księgowana jest tylko raz w momencie zakupu.
Nabyte prawa majątkowe:
koszty nabycia projektów wynalazczych;
koszty patentów;
koszty oprogramowania, w którym przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż 12 miesięcy;
koszty założenia i późniejszego rozszerzenia spółki akcyjnej, np. koszt pierwszej reklamy, koszty opracowania statutu;
koszty zakończonych prac rozwojowych, których efekt jest wykorzystywany do produkcji nowych lub ulepszania już istniejących produktów.
3) Finansowy majątek trwały:
udziały w obcych podmiotach gospodarczych, czyli wkłady pieniężne lub rzeczowe wniesione do tych podmiotów;
długoterminowe papiery wartościowe;
udzielone pożyczki długoterminowe;
lokaty, których termin zapada co najmniej po upływie 1 roku od daty, na którą został sporządzony bilans.
4) Należności długoterminowe to kwoty pieniężne należne od osób trzecich fizycznych bądź prawnych, których zapłata nastąpi po upływie 1 roku od daty sporządzenia bilansu.
II. MAJĄTEK OBROTOWY to środki gospodarcze, które na skutek procesów gospodarczych znajdują się w ciągłym ruchu i zmieniają swoją postać.
1) Zapasy to:
Materiały:
materiały podstawowe;
materiały pomocnicze;
paliwo;
części zamienne maszyn i urządzeń;
opakowania (te opakowania, które zabezpieczają produkty przed zniszczeniem w procesie sprzedaży);
odpadki.
Produkcja nie zakończona;
produkty w toku (produkty na stanowiskach pracy)
półfabrykaty (przeszły już pewien etap produkcji, mogą być dalej przetwarzane lub odsprzedane)
Produkty gotowe to produkty pracy całkowicie zakończone w danym procesie produkcyjnym, które przeszły przez kontrolę techniczną i przeznaczone są do sprzedaży.
Towary to wytworzone przez inne jednostki gospodarcze wyroby nabyte w celu dalszej odsprzedaży.
Należności i roszczenia to sumy należne jednostce gospodarczej od osób prawnych lub fizycznych. Powstają one, gdy moment sprzedaży nie pokrywa się z momentem zapłaty. Najczęściej są to: należności z tytułu sprzedaży, należności z tytułu dostaw i usług, należności publiczno-prawne (rozrachunki z Urzędem Skarbowym, z ZUS), należności wewnątrzzakładowe (np. zaliczki na poczet podróży służbowych, z których trzeba się potem rozliczyć).
Jeżeli kwoty należności nie są akceptowane przez dłużnika nazywamy je roszczeniem.
Należności dochodzone na drodze sądowej to roszczenia sporne.
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu ( krótkoterminowe papiery wartościowe) to papiery nabyte w celu dalszej odsprzedaży niezależnie od ich rodzaju z terminem wykupu do 1 roku.
Środki pieniężne to zasoby gotówkowe występujące w postaci:
gotówki, czyli krajowych i zagranicznych znaków pieniężnych znajdujących się w kasie;
środków pieniężnych znajdujących się w kasie;
środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym;
innych środków pieniężnych:
złoto nie monetarne oraz metale szlachetne, jeśli nie są wykorzystane w procesach technologicznych
czeki, weksle płatne w okresie do 3 miesięcy
Źródła finansowania majątku jednostki gospodarczej nazywamy pasywami finansowymi czyli kapitałami i funduszami.
Kapitały wskazują, kto wyposażył jednostki w odpowiednie środki, i kto ma prawo własności do dysponowania tymi środkami.
Prawo własności jest podstawą podziału kapitałów na:
Kapitały własne
Kapitały obce
Kapitały własne stanowią równowartość składników majątku wniesionych przez założyciela jednostki gospodarczej oraz równowartość przyrostu składników majątku w wyniku osiągania przez podmiot zysków.
Kapitały własne jednostek:
Przedsiębiorstwa państwowe
fundusz założycielski
fundusz przedsiębiorstwa
Spółdzielnia
fundusz udziałowy
fundusz zasobowy
Spółka akcyjna
kapitał akcyjny
kapitał zapasowy
kapitał rezerwowy
Spółka z o.o.
kapitał udziałowy
kapitał zapasowy
kapitał rezerwowy
Kapitały obce to równowartość środków gospodarczych, które zostały wniesione przez osoby prawne lub fizyczne i znajdują się tylko w dyspozycji jednostki gospodarczej. Kapitały obce nazywamy też inaczej zobowiązaniami lub długami.
Na kapitały obce składają się:
kredyty,
pożyczki,
zobowiązania (to kwoty pieniężne, które jednostka gospodarcza zobowiązana jest uregulować wobec osób prawnych lub fizycznych w terminach późniejszych).
Zobowiązania długoterminowe (powyżej 1 roku):
długoterminowe pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe
długoterminowe kredyty bankowe
pozostałe zobowiązania długoterminowe
Do zobowiązań krótkoterminowych zaliczamy (czas regulacji krótszy niż 1 rok):
pożyczki, obligacje, papiery wartościowe z terminem do 12 miesięcy
kredyty bankowe
zobowiązania z tytułu dostaw i usług
zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych
zobowiązania z tytułu wynagrodzeń
zobowiązania wewnątrzzakładowe
zaliczki otrzymane na poczet dostaw
zobowiązania wekslowe
pozostałe zobowiązania krótkoterminowe
Bilans
Bilans to syntetyczne, dwustronne zestawienie składników majątku (aktywów) i źródeł ich pochodzenia (pasywów) w ujęciu wartościowym na ściśle określony dzień (moment bilansowy) w określonej formie i dla określonej jednostki gospodarczej. W bilansie suma aktywów musi być równa sumie pasywów.
Prawidłowo sporządzony bilans:
Powinien odzwierciedlać stan rzeczywisty
Jest zestawieniem statycznym, gdyż odzwierciedla stan na dany dzień
To zestaw syntetyczny, podaje w poszczególnych pozycjach sumy zbiorcze
Suma aktywów musi być równa sumie pasywów - zjawisko równowagi finansowej.
Każdy bilans jednostki gospodarczej powinien zawierać:
określenie jednostki sporządzającej bilans,
określenie dnia, na który sporządzono bilans, czyli tzw. momentu (dnia) bilansowego,
wyszczególnienie nazw i wartości grup środków gospodarczych (aktywów) oraz źródeł ich pochodzenia (pasywów),
sumę bilansową po stronie aktywów i pasywów; sumy bilansowe muszą być sobie równe; równość sum bilansu jest określana mianem równowagi bilansowej,
datę sporządzenia bilansu, tj. datę przygotowania czystopisu bilansu,
podpisy osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową jednostki gospodarczej oraz za rzetelność i prawidłowość bilansu, tj. podpisy głównego księgowego i kierownika jednostki.
Udokumentowane zdarzenia gospodarcze, które powodują zmiany w stanie środków gospodarczych lub źródłach ich finansowania oraz wpływają na wynik finansowy nazywamy operacjami gospodarczymi.
Rodzaje operacji gospodarczych:
Powodujące zmiany dwóch składników aktywów, np. wpłata gotówki z kasy do banku
Powodujące zmianę dwóch składników pasywów nie zmieniając sumy bilansowej, np. spłata z kredytu bankowego zobowiązań wobec dostawców
Powodujące wzrost sumy bilansowej, czyli zmiany zarówno w składnikach aktywów jak i pasywów, np. zakupiono materiały, zapłata nastąpi przelewem
Powodujące zmiany w aktywach i pasywach oraz spadek sumy bilansowej, np. spłacono z rachunku bankowego kredyt.
Konto księgowe
Konto jest to urządzenie księgowe przeznaczone do ewidencji w ujęciu wartościowym, a czasami ilościowym zmian zachodzących w składnikach aktywów lub pasywów oraz w elementach wpływających na wynik finansowy.
Konto dostarcza informacji o:
stanie początkowym przedmiotu ewidencji
bieżących zmianach przedmiotu ewidencji na skutek dokonywanych zmian w operacjach gospodarczych
stanie końcowym przedmiotu ewidencji
Każde konto zwiera:
nazwę konta, określającą przedmiot jego ewidencji
symbol cyfrowy, wynikający z lokalizacji konta w wykazie kont
dwie strony konta; strona lewa - „Winien” (w skrócie „Wn”) lub „Debet” (w skrócie „Dt”), strona prawa -„ Ma” lub „Credit” (w skrócie „Ct”)
dwa obroty oznaczone znakami (Wn lub Ma) odpowiednich stron konta
saldo konta
Do celów dydaktycznych stosuje się przekrój teowy konta w kształcie litery T.
Księgowanie operacji gospodarczych na danym koncie polega na zapisywaniu kwoty operacji gospodarczej po odpowiedniej stronie konta.
Zapisywanie operacji gospodarczych i ich sum po lewej stronie konta to:
zapisywanie po stronie „Debet” („Winien”) konta
debetowanie konta
zapisywanie w ciężar konta
obciążanie konta
Zapisywanie operacji gospodarczych i ich sum po prawej stronie konta to:
zapisywanie po stronie „Credit” („Ma”) konta
kredytowanie konta
zapisywanie na dobro konta
uznawanie konta
Ogólna suma kwot zaksięgowanych po danej stronie konta nazywa się obrotem konta.
Ponieważ konto ma dwie strony, więc występują obroty:
debetowe - suma strony lewej (Winien);
kredytowe - suma prawej strony konta (Credit)
Saldo konta to różnica między obrotami strony Dt a obrotami strony Ct lub obrotami strony Ct a obrotami strony Dt konta. Saldo może być debetowe, jeżeli obrót debetowy jest większy od kredytowego, lub kredytowe, jeżeli obrót kredytowy jest wyższy od obrotu debetowego. Saldo przybiera zatem nazwę większego obrotu konta. Jeśli obie strony są sobie równe, to konto nie ma salda.
Funkcjonowanie konta polega na:
nadaniu nazwy
oznaczeniu konta symbolem
wpisaniu stanu początkowego z bilansu otwarcia nazywa się to wówczas saldem początkowym
zaksięgowaniu, czyli wpisaniu pierwszej operacji po odpowiedniej stronie konta
Do pierwszej operacji dodaje się wszystkie kwoty zwiększające saldo początkowe, a odejmuje wszystkie zmniejszające saldo początkowe.
Przy zamykaniu konta saldo debetowe wpisuje się po na stronę Ct konta, a saldo kredytowe na stronę Dt. Zapisuje się to w celu sprawdzenia poprawności obliczenia salda i nazywa się to bilansowaniem konta. Po wpisaniu salda i podsumowaniu, konto podkreśla się podwójną linią, co oznacza formalne zamknięcie konta.
Zapis księgowy powinien zawierać:
datę zapisu, czyli datę dokonania operacji gospodarczej
rodzaj i numer dokumentu stanowiącego podstawę księgowania
kwotę operacji gospodarczej zaksięgowanej na koncie
Księgowanie nie może naruszać równowagi bilansowej i dlatego stosuje się metodę podwójnego zapisu:
na co najmniej dwóch kontach, czyli podwójny zapis
po przeciwnych stronach konta, czyli dwustronny zapis
w tej samej kwocie, czyli jednakowy zapis
Konsekwencją stosowania zasady podwójnego zapisu jest ścisłe powiązanie kont poprzez operacje gospodarcze. Postępowanie to określa się korespondencją kont.
Zapis na kontach może być zapisem:
prostym
złożonym
Zapis prosty:
Dt (Wn) (Ma) Ct Dt (Wn) Ma) Ct
Zapis złożony:
a)
Dt (Wn) „X” (Ma) Ct Dt (Wn) „Z” Ct (Ma)
Dt (Wn) „Y” (Ma) Ct
b) Dt (Wn) „X” Ct (Ma) Dt (Wn) „Y” Ct (Ma)
Dt (Wn) „Z” Ct (Ma)
Dt (Wn) „Ż” Ct (Ma)
W zależności od stopnia szczegółowości konta dzielimy na:
syntetyczne (główne) w określonym stopniu uogólnienia, funkcjonują zgodnie z zasadą podwójnego zapisu; służą do ujmowania w zbiorczych zapisach operacji gospodarczych dotyczących całych grup środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia, np. konto „Materiały”
analityczne (pomocnicze) o ustalonym stopniu szczegółowości; służą do szczegółowego rozwinięcia obrotów i sald danego konta syntetycznego, np. konta „Materiały A”, „Materiały B”; stosuje się zgodnie z zasadą jednostronnego zapisu powtarzalnego.
Inne rodzaje kont:
bilansowe - na koniec okresu przenoszone do bilansu, ich zadaniem jest określenie stanu i zmian środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia
korygujące - są kontem pomocniczym, na koniec okresu wpływa na „+” lub „-” do wielkości salda konta podstawowego
wynikowe (niebilansowe) - wpływają na wynik finansowy i służą do ewidencji operacji gospodarczych, które odzwierciedlają procesy związane z ponoszeniem strat lub osiąganiem zysku. Na koniec okresu saldo tego konta przenoszone jest do rachunku zysków i strat
rozliczeniowe - konto, które na koniec okresu nie wykazuje salda, czyli Dt = Ct
pozabilansowe - nie występują w bilansie, służą do ewidencji tych zjawisk i procesów gospodarczych, które nie są przedmiotem ewidencji na kontach bilansowych, ewidencja na tych kontach odbywa się bez zasady podwójnego zapisu, co oznacza, że konto to nie koresponduje z żadnym innym kontem
Zasady funkcjonowania kont bilansowych:
konta bilansowe aktywne - występują tylko w aktywach co oznacza, że służą do ewidencji składników majątkowych i środków pieniężnych
+ -
Dt KONTO AKTYWNE Ct
B.O. Stan początkowy Zmniejszenie stanu (-)
(+) Zwiększenie stanu B.Z. Saldo końcowe
konta bilansowe pasywne - występują w pasywach bilansu, służą do ewidencji kapitałów, źródeł pochodzenia środków gospodarczych oraz niektórych kapitałów obcych. Powodują po stronie Dt zmniejszenie, a po stronie Ct - zwiększenie
- +
Dt KONTO PASYWNE Ct
(-) Zmniejszenie stanu B.O. Stan początkowy
B.Z. Stan końcowy (+) Zwiększenie stanu
Przykład 1:
Podjęto gotówkę z rachunku bankowego do kasy 300 zł
Sprzedano odbiorcom materiały za kwotę 200 zł
Rachunek bankowy Kasa
B. O. 900 B. O.
300 (1 1) 300
Materiały Należności od odbiorców
B. O. 300 B. O. 600
200 (2 2) 200
Przykład 2:
Spłacono zobowiązanie wobec dostawcy ze specjalnie w tym celu zaciągniętego kredytu 300 zł
Przeznaczono część zysku na zmniejszenie kapitału zasadniczego 100 zł
Kredyty bankowe Zobowiązania wobec dostawców
1800 B. O. 500 B. O.
300 (1 1) 300
Kapitał zasadniczy Wynik finansowy
11900 B. O. 300 B. O.
100 (2 2) 100
Konta bilansowe aktywno - pasywne - mogą wykazywać jednocześnie dwa salda umieszczone jako składniki aktywów i pasywów. Do tej grupy należą przede wszystkim konta „Rozrachunków”. Z jednej strony występują w nich należności, a z drugiej - zobowiązania.
+ Aktywa + Pasywa
- Pasywa - Aktywa
Dt KONTO AKTYWNO - PASYWNE Ct
B.O. Saldo początkowe B.O. Saldo początkowe
(należności) (zobowiązania)
(+) obroty debetowe (+) obroty kredytowe
(wzrost należności) (wzrost zobowiązań)
(-) obroty debetowe (-) obroty kredytowe
(zmniejszenie zobowiązań) (zmniejszenie należności)
B.Z. Saldo końcowe kredytowe B.Z. Saldo końcowe debetowe
(zobowiązania) (należności)
Na podstawie sald końcowych poszczególnych kont jest sporządzany bilans na koniec roku. Sporządzenie bilansu końcowego poprzedzone jest sporządzeniem zestawienia obrotów i sald, czyli tzw. bilansu brutto (bilans próbny lub surowy).
Zestawienie obrotów i sald obejmuje wykaz wszystkich kont syntetycznych, ich sald początkowych, obrotów kredytowych i debetowych oraz sald końcowych. Zestawienie obrotów i sald pozwala na wykrycie błędów, ponieważ strony Wn i Ma bilansu otwarcia obrotów i sald muszą być sobie równe.
Zasady wyceny w rachunkowości
Najczęściej przy wycenie stosuje się cenę lub koszt:
Historyczny (przeszłościowy) - gdy aktywa i pasywa ujmuje się według ceny lub kosztów aktualnych w czasie ich nabycia lub wytworzenia
Odtworzenia (przyszłościowe) - jeżeli aktywa wykazuje się w kwocie środków pieniężnych, które należałoby wydatkować na zakup w danym okresie takich samych lub podobnych składników majątku; są to przewidywane koszty wytworzenia
Realizacji - gdy wycenia się aktywa w cenie ich sprzedaży netto w warunkach normalnej sytuacji na rynku
Bieżący (teraźniejszy) - polegający na ujęciu aktywów w wysokości aktualnej wartości przyszłych wpływów netto ze sprzedaży.
Przy wycenie aktywów i pasywów stosuje się następujące kategorie:
Cenę nabycia - która obejmuje rzeczywistą ceną zakupu nowego lub używanego składnika majątku
Koszty bezpośrednio związane z zakupem, np. koszty transportu, koszty ubezpieczenia, koszty opłat notarialnych, przesyłek
Sumę ceny zakupu i kosztów zakupu obniżone o udzielenie przez dostawcę rabaty, upusty z konta itp.
Jeżeli nie można ustalić ceny nabycia, np. darowizny to składnik majątku wycenia się według ceny rynkowej, która obowiązuje w danym regionie lub miejscowości.
Cena zakupu jest ceną należną, czyli płaconą dostawcy za dany składnik majątku bez naliczonego podatku VAT, jeżeli podlega on zwrotowi lub odliczeniu od należnego.
W przypadku importu cenę zakupu ustala się według dokumentu SAD, doliczając obciążenia cłem i podatkiem akcyzowym.
Koszt wytworzenia składa się z:
kosztów bezpośrednich produkcji, czyli materiały bezpośrednie, płace i inne koszty
uzasadnionej części kosztów pośrednich produkcji przypadającej na okres wytworzenia tego składnika majątku
Do kosztów wytworzenia nie zalicza się natomiast:
Kosztów ogólnego zarządu, czyli kosztu działania jednostki jako całości
Kosztów utrzymania placówek handlowych
Pozostałych kosztów operacyjnych, np. transportu w piekarni, nie związanych bezpośrednio z działalnością przedsiębiorstwa
Kosztów finansowych
Nieuzasadnionej części kosztów pośrednich produkcji, np. straty materiałów lub braki produktu
Cena sprzedaży netto jest ceną sprzedaży możliwą do uzyskania bez podatku od towarów i usług pomniejszoną o rabaty z konta, upusty, podatek akcyzowy oraz inne przewidziane koszty związane z doprowadzeniem składnika do stanu zdatnego do sprzedaży
Poprawianie błędów księgowych
Elementy zapisu księgowego:
data dokonania operacji gospodarczej,
data powołania na dowody księgowe, które są podstawą zapisów na koncie,
krótka treść każdego zapisu,
kwoty operacji gospodarczych zaksięgowanych na koncie.
Przyczyny powstawania błędów księgowych:
Dokonywanie księgowania w niewłaściwy sposób, np. inna kwota, nieodpowiednie konto, naruszenie zasady podwójnego zapisu
Dwukrotne ujęcie tej samej operacji
Pominięcie operacji gospodarczej w księgach rachunkowych
Opóźnienie zapisu księgowego
Korekta to poprawianie danych księgowych w momencie księgowania przez skreślenie niewłaściwego zapisu i zastąpienie go poprawnym. Nie można zamazywać i wycierać. Należy skreślić nieprawidłowy zapis i poprawiać go na właściwy.
Storno to wyróżnienie zapisu korygującego, jest to sposób poprawiania błędów polegający na usunięciu wpływu mylnego zapisu na końcowe saldo konta, albo jednocześnie na obroty i na końcowe saldo konta.
Wyróżniamy dwa rodzaje storn:
Storno czarne - anulowanie błędnego zapisu jedynie na koncie, na którym zapis wystąpił. Polega na dokonaniu zapisu korygującego na tych samych kontach, na których dokonano zapisu błędnego, lecz na stronach przeciwnych i przy wykorzystaniu liczb dodatnich.
Storno czerwone - polega na zastosowaniu zapisu ujemnego, który dokonywany jest identycznie jak zapis błędny (na tych samych kontach i po tych samych stronach, na których dokonano zapisu błędnego) lecz ze znakiem przeciwnym, a następnie zaksięgowanie operacji poprawnej.
Storno czarne
storno czarne zupełne
Kasa Rachunek bankowy
(1) błędnie
32000 32000 32000 32000
(2) storno czarne zupełne
(3) poprawne
23000 23000
storno czarne niezupełne
Kasa Rachunek bankowy
(1) błędne
9000 32000 32000 9000
(2) storno czarne niezupełne
Storno czerwone
Kasa Rachunek bankowy
(1) błędnie
32000 32000
(2) storno czerwone
(3) poprawione
23000 23000
Konta wynikowe
Konta wynikowe służą do ewidencji kosztów, przychodów i wyników finansowych. W odróżnieniu od kont bilansowych, kont tych nie otwiera się saldami początkowymi. Otwarcie konta wynikowego następuje z chwilą zaksięgowania na nim pierwszej operacji księgowej.
Koszty wyrażają w miernikach pieniężnych celowe zużycie rzeczowych składników majątku, wynagrodzenia za pracę nakłady czysto pieniężne w związku z prowadzeniem działalności eksploatacyjnej, czyli gospodarczej przez jednostkę gospodarczą. Warunkiem uznania pozycji wydatków za koszt jest celowość zużycia, czyli wystąpienie efektu w postaci wyrobu lub usługi.
Wydatek wyraża rozchód środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego w związku z zapłatą za określone dobra i usługi, wywiązanie się z zobowiązań.
Wydatek może występować:
Równocześnie z powstaniem kosztu, np. wydanie materiałów do zużycia w momencie zakupu
Przed powstaniem kosztu, np. zakup materiałów, które zostaną zużyte w następnym okresie
Po powstaniu kosztu, np. w momencie zapłaty za zużyte wcześniej materiały
Przychodem ze sprzedaży nazywamy należne lub uzyskane koszty ze sprzedaży majątku.
Wynikiem ze sprzedaży nazywamy różnicę między przychodem ze sprzedaży a kosztem wytworzenia produktu.
Strata nadzwyczajna (koszt nadzwyczajny) to pieniężny odpowiednik zmniejszenia się środków gospodarczych lub zwiększenia się zobowiązań przedsiębiorstwa powstająca na skutek zjawisk i zdarzeń nie dających się z góry przewidzieć, np. zniszczenie materiałów w magazynie na skutek pożaru, powodzi.
Zysk nadzwyczajny (przychód nadzwyczajny) to pieniężny odpowiednik zwiększenia się środków gospodarczych lub zmniejszenia się zobowiązań przedsiębiorstwa wywołany przyczynami całkowicie lub częściowo niezależnymi od przedsiębiorstwa, np. ujawniona nadwyżka materiałów w magazynie, otrzymanie lub należne od innych przedsiębiorstw kary umowne.
Wynik finansowy brutto stanowi różnicę pomiędzy przychodami zwiększonymi o zyski nadzwyczajne a kosztami nadzwyczajnymi.
Wynik finansowy netto to wynik finansowy brutto pomniejszony o obowiązkowe odpisy z wyniku finansowego.
Funkcjonowanie kont kosztów i strat nadzwyczajnych
Koszty według rodzaju
Różne konta (usługi obce, wynagrodzenia itp.) Wynik finansowy
(1) (5a)
Pozostałe koszty
operacyjne
(2) (5b)
Koszty finansowe
(3) (5c)
Straty nadzwyczajne
(4) (5 d)
Omówienie powyższego schematu:
Zaksięgowanie kosztów według rodzajów
Zaksięgowanie pozostałych kosztów operacyjnych
Zaksięgowanie kosztów finansowych
Zaksięgowanie strat nadzwyczajnych
Zaksięgowanie kosztów na wynik finansowy
kosztów według rodzajów
pozostałych kosztów operacyjnych
kosztów finansowych
strat nadzwyczajnych
Wynik finansowy Sprzedaż wyrobów Różne konta
(6a) (1)
Sprzedaż materiałów
(6b) (2)
Pozostałe
. przychody operacyjne
(6c) (3)
Przychody finansowe
(6d) (4)
Zyski nadzwyczajne
(6e) (5)
Omówienie powyższego schematu:
Zaksięgowanie przychodów ze sprzedaży
Zaksięgowanie przychodów ze sprzedaży materiałów
Zaksięgowanie pozostałych przychodów operacyjnych
Zaksięgowanie przychodów finansowych
Zaksięgowanie zysków nadzwyczajnych
Przeksięgowanie przychodów na wynik finansowy
ze sprzedaży produktów
ze sprzedaży materiałów
pozostałych przychodów operacyjnych
przychodów finansowych
zysków nadzwyczajnych
Grupowanie kosztów w różnych układach
Grupowanie kosztów następuje w układach:
Rodzajowym
Funkcjonalnym
Kalkulacyjnym
Przedmiotowym (według nośników kosztów)
Według miejsca powstania kosztów
Według ośrodków odpowiedzialności
W układzie rodzajowym grupowane są koszty proste jednorodne nie dające się podzielić na inne elementy. Są to:
amortyzacja
zużycie materiałów i energii
wynagrodzenia
ubezpieczenia społeczne i inne narzuty na wynagrodzenia
usługi obce
świadczenia na rzecz pracowników
podatki i opłaty
pozostałe koszty
Inne układy kosztów to:
W jednostkach gospodarczych prowadzących różnorodną działalność gospodarczą koszty według rodzaju działalności dzielą się na:
Koszty działalności podstawowej
produkcyjną
handlową
usługową
Koszty działalności pomocniczej
Koszty zarządu
Działalność pomocnicza wspomaga działalność podstawową wykonywaną przez własny zakład transportowy. Działalność podstawowa i pomocnicza stanowią działalność operacyjną.
Koszty w obrębie rodzajowej działalności mogą być także grupowane według fazy (funkcji) działalności:
W jednostkach wytwórczych są to:
koszty zapotrzebowania (zakupu)
koszty produkcji
koszty sprzedaży
koszty ogólne zarządu
W jednostkach handlowych:
koszty zakupu
koszty magazynowania
koszty sprzedaży
koszty zarządu (ogólne)
Wynik finansowy brutto
Koszt własny Przychody
sprzedaży produktów ze sprzedaży produktów
Wynik ze sprzedaży
Pozostałe Pozostałe
koszty operacyjne przychody operacyjne
Wynik z działalności operacyjnej
Koszty
operacji finansowych Przychody finansowe
Wynik z operacji finansowych
Wynik z działalności gospodarczej
Straty nadzwyczajne Zyski nadzwyczajne
KOSZTY |
PRZYCHODY |
Poziom operacyjny Wynik ze sprzedaży
Wynik na działalności operacyjnej
Poziom finansowy Wynik na działalności finansowej
|
Wynik na działalności gospodarczej |
|
Poziom nadzwyczajny Wynik na działalności nadzwyczajnej
|
Wynik finansowy brutto
Pozostałe przychody operacyjne to przychody nie związane ze zwykłą działalnością jednostki. Należą do nich:
przychody ze sprzedaży majątku trwałego
przychody z tytułu otrzymanych darowizn
otrzymane kary i grzywny
odpisane, przedawnione lub umorzone zobowiązania
Do pozostałych kosztów operacyjnych zaliczamy:
koszty związane ze sprzedażą i likwidacją majątku
przekazane darowizny
zapłacone kary i grzywny
nieściągalne, przedawnione należności
Przedawnione przychody finansowe są to:
przychody ze sprzedaży papierów wartościowych
przychody ze sprzedaży udziałów
otrzymane dywidendy
otrzymane odsetki od środków na rachunkach bankowych
otrzymane odsetki za zwłokę
dodatnie różnice kursowe
Do kosztów finansowych zaliczamy:
Odpisy aktualizujące wartość składników finansowego majątku trwałego w skutek jego zmniejszenia
Odsetki od wyemitowanych akcji i obligacji
Odsetki od kredytów
Odsetki za zwłokę
Rezerwy na ryzyko finansowe
Ujemne różnice kursowe
Zyski i straty finansowe (nadzwyczajne) są efektem niepowtarzalnych zdarzeń losowych, które nie wynikają z normalnego biegu gospodarki jednostki. Do kosztów (strat) i przychodów (zysków) nadzwyczajnych zalicza się przykładowo skutki:
zdarzeń losowych (pożar, powódź, kradzież z włamaniem),
zaniechania lub zawieszenia pewnego rodzaju działalności, zmian metod produkcji,
sprzedaży zorganizowanej części jednostki (zakładu, wydziału),
postępowania układowego, naprawczego lub ugodowego.
Ustawa o rachunkowości dopuszcza 2 rodzaje rachunków wyników:
W układzie rodzajowym - wariant porównawczy
W układzie kalkulacyjnym - wariant kalkulacyjny
WYNIIK FINANSOWY
32000
32000