wykłady, ćwiczenia 1,2,3,6,, 6 monascytyzm wykład


Wspólnoty chrześcijańskie - monastycyzm - dobrze opracowany

Monastycyzm temat wykładu

Już w 3 wieku pierwsze formy monastycyzmu [pod koniec]

Na różnych obszarach:

Mezopotamia

Syria

Egipt

Potem na łacińskim zachodzie

Do niedawna utrzymywano, że źródła w Egipcie - ale obecnie ta teza wymaga weryfikacji

Z jednej strony ten wzorzec egipski miał największą fundamentalną rolę

Jednak monascyctyzm nei był najwcześniejszą formą monastycyzmu

Należy stwierdzić że odgrywał fundamentalną rolę wturna - w 4 w przetłumaczono pisma egipskich ojców pustyni - dopiero w 4-5 w - zapożyczanie tego wzorca egipskiego

Różne wzorce funkcjonują - wzorzec egipski i mezopotamski

Znajdują źródło w formach przedchrześcijańskich formach monastycyzmu

W jaki sposób i dlaczego pojawił się monastycyzm - były popularne formy ascetyczno, monascytyczne - Apoloniusz z tiany - mędrzec asceta

Te zjawiska były popularne

2 wspólnoty z judaizmu

1 esseńczycy

2 terapeuci

[2-1w pne]

Badacze próbują pokazywać że pomimo różnicy odległości czasowej widać związek między tymi a późniejszymi.

Jakie elementy odzwierciedlą się potem w monastycyzmie chrześcijańskim:

Eseńczycy - reguła zgromadzenia:

Idea ihidaya

Przyjęcie bezżenności - żydowska czystość rytualna

Ekskluzywność „synowie światłości oddalają się od synów ciemności”

Terapeuci:

Wtórne znaczenie, teksty Filona były czytane przez autorów chrześcijańskich, i tak zaszczepiano wzorzec terapeutów. Mówił on o:

Funkcjonowanie wspólnoty - pustelnicy, na zasadzie wspólnoty, każdy funkcjonują w odizolowanej celi

Reguła bezżenności

Ideał enkrateia- panowania nad sobą.

Charakter wspólnoty - związana z środowiskiem z helenizowanym, [ale byli Żydami]

Postawa komtempletacyjna jaką mają osiągać terapeuci

Na obszarze Mezopotamii

Eseńczycy po rozproszeniu się prawdopodobnei tu się osiedlili;

Tutaj obserwuje się najwcześniejsze formy przedmonastyczne formy

Rytuał ihydaja - [„bezżenność”] praktyka dobrowalnego przyjmowania celibatu na początku; potem był celibat także samotnika i jeszcze potem znaczył tyle co asceta

Ihydaja się wyodrębnia jako odrębna elitarna grupa ekskluzywistyczna, praktykują świętość[cel ich]

Hierarchiczna struktura:

[4wiek już są takie wspólnoty]

„synowie przymieża”

Bractwo 2-3 osoby samotnie żyją

„księga stopnia” - wędrowny ryb życia tu jest tylko doskonałym

Zupełnie inaczej monastycyzm egipski:

Pojawia się już w 3 wieku:

Ruch oddolny

1 faza monastycyzmu egipskiego zamyka się w postulatu anachoreza - wycofanie, ideał odejścia, z jednej strony symbol śmierci tego świata

Ideał kseniteja - obcy z innego kraju

Ideał życia pustelnika - Anastazy wielki:

Ujawnia nie z instytucjonalizowane życie, coraz bardziej odosobnione miejsce

Ale staje się to popularne, i za nim podążają, a on ucieka

Stał się z tego masowy ruch

Mądrość ascetyczną w lapidarnych formułach zabawnych przekazywano

Ideał starca - ojca duchowego, przewodnik duchowy

Coraz częściej gromadzą się w około autorytetów duchowych

Monastycyzm przyją charakter masowy - pojawiło się coraz więcej cudzoziemców

Ruch antyintelektualistyczny został zmieniony na intelektualistyczny

Przyjmowanie bardzo surowych a niekiedy skrajnych form ascezy

U Anastazego 1 kromka chleba- w jego hadiografii

Elementy deprywacyjne - odmawianie sobie snu, albo nie spać [potem ideał nepsis, czujności mnich który czuwa]

Poświęcenie całej aktywności jako „walkę z dzikimi zwierzętami”

Potem interpretacja alegoryczna - walka z demonami, które objawiają się z dzikimi zwierzętami

Oznaczenie pustyni, asceta celowo i świadomie Idze

atleci ascezy

pojawiają się też elementy:

kontemplacja - theolila - docelowy stan jaki mają mieć mnisi - opróżnienie umysłu i skoncentrowanie na 1 przedmiocie, którym jest zasada boska

Hezychia - stan spokoju wewnętrznego - uzyskanie stanu całkowitego, uwolnienie i wyciszenie.

Apatheia - patchos - emocje, eafekty, namiętności - stan beznamiętności

Wyzbycie się wszelkich emocji i namiętności

[anaberytyzm?]

W 3 wieku można obserwować pewne elementy wspólnotowości

Koncentrowanie się grupy ascetów w Okół pewnego starca -

Każdy asceta ma samotne życie w celi albo w chatce, natomiast raz w tygodniu wspólnota w niedziele się spotyka na wspólną modlitwę [tak też było u terapeutów]

Wspólnotowa forma w 4 wieku:

1 pachoniusz - reguła Pachomiusza - od niego 2 faza cenobityzm [wcześniejsza anarchotyczna - samotnicza]

Idee Pachomiusza można rozpatrywać na reakcje skrajnie luźną wcześniejszego życia

Bardzo ściśle określa rytm życia, godizny na pracę i modlitwą itp.

Pojawia się coś co można nazwać klasztorem.

Około 20 mnichów pod nadzorem przełożonego, każde 3-4 domki to tribus.

Pojawia się militarna formuła.

Całość podlega 1 superiorowi.

Klasztory pachoniańskie porównywali do sprawnie funkcjonujących fabryk czy gospodarstw

9 męskich i 2 żeńskie

Klasztor „matanoja?]

Zakłada żołnierski tryb życia, ale nie zrywa z podstawową zasadą wschodniego monastycyzmu - każdy pojedynczy asceta mnich przebywa w samotniej celi

Przyjęła się w Egipcie, w koptyjskim,

2 bezyli wielki - jest tą regułą, która przyjęła się w świecie prawosławnym [ nie odgrywa aż tak istotnej roli]

Przyjęła się w kościele prawosławnym.

Nie zrywa z ideałem odosobnienia stanem panowania nad sobą, ideał komtemplatycyjny, ale konieczność życia wspólnotowego, reguły przyjmowania kandydatów, idea posłuszeństwa przełożonemu, kierownikowi duchowemu.

Na zachodzie to inaczej się robiło:

Od początku ujawni się odmienna specyfika zachodniego monastycyzmu:

2 odmienne tradycje:

1 nawiązuje do Egiptu

2 monascytyzm biskupi

Monastycyzm biskupi - pojawia się w ośrodkach miejskich, biskupich, od 4-5w mamy szereg inicjatyw, przyjęcie pewnych szczególny zasad i reguł, ośrodki biskupów stały się szczególnymi klasztorami

Euzebiusz w Werseli[Cezarei?] -

Augustyn z Hipony - ułożył dla tego typu ośrodka monascytycznego, w dojrzałym średniowieczu kanonicy regularni [ksieża którzy zobowiązują się do monascytycznego trybu życia]

1 raz próbował jako młody człowiek, pod wpływem, platonizmu- na takich zasadach mocno intelektualistycznych - ten pomysł nie przyjął się w świecie zachodnim

Został duchownym a potem biskupem z konieczności

Był przywiązany do monascetycznych form życiowych

Na wschodzie bardzo wyraźnie się odróżnia 2 formy życia duchownego:

Funkcje kapłana

Funkcje mnicha

Zachód- szybko połączył te funkcje - liturgiczne, duszpasterskie i …

Bardzo mocno zmieniło to formę monascyzmu zachodniego

W 6 wieku za Grzegorza wielkiego - inteligentna polityka, skierował mnichów do akcji misyjnych, edukacyjnych,

Życie kontemplacyjna bez oddania dla innych powinno być potępione.

Poszczególni biskupi przyjmują taką formułę

DRUGI NURT na zachodzie, w 4 wieku

Wiąże się z adaptacją wzorców kontempletacyjnych

Z tego wyłoni się formacja benedyktyńska

Hieronim - spędził duży okres w Egipcie na pustyni syryjskiej - on przełożył znaczną część literatury na łacinę np. Regułę Pachomiusza i jego listy;

Z drugiej strony pojawiają się takie postacie, kobiety, które chciały zobaczyć tych praktykó monastycyzmu egipskiego.

Formacja benedyktyńska:

Benedykt z Nursji - reguła Benedykta i żywot Benedykta z Nursji [nie mamy poza tym żywotem czegokolwiek] może to był projekt papieski

Na szczycie Monte Casino Postał 1 klasztor i reguła Benedykta

Nie jest założycielem ani reformator

Skompilował różne ruchy

Każdy klasztor miał określone formy dla siebie określone[do 6 wieku] oparte na tych samych tekstach kluczowych

Reguły benedykta mówią o specyfice wczesnego monastycyzmu średniowiecza

Nie widać rygoryzmu

Pojawia się duża elastyczność, nacisk na umiarkowanie, podział na pracę fizyczną, na modlitwę, na życie wspólnotowe, idea posłuszeństwa. Święte posłuszeństwo mnichów dla opatów

Wspólne dormitorium dla mnichów

Odchodzi się od skrajnych form ascezy

Na czele opat, który jest wybierany przez wszystkich mnichów

Każdy mnich miał przysięgę „stabilitez” - przysięga Posłuszeństwa, [próba reakcji na wędrownych ascetów których kościół chciał zwalczać

Podział doby na określone godziny:

Oficjum divinum wspólna modlitwa 4h

Praca roczna 6,5h

Lektura indywidualna 4h

Sen 8,5h

Karol Wielki

Benedykt z Aniane - określiła kształt monastycyzmu na przyszłe wieki, uporządkowała kształt klasztorów europejskich, postanowiono, że wszystkie klasztory mają być uregulowane przez jedną regułę

[od 9 wieku jest to wiek reguł benedyktyński]

Reforma przeobraziłą kształt formacji benedyktyńskiej

Centralizacja, uniformalizacja, formalizm

Kładzie się nacisk na liturgię, kosztem pracy

Tutaj ogranicza się pracę rąk, miejsce na lekturę indywidualną na rzecz wspólnej

Zaostrzenie przepisów ascetycznych, święte milczenie

Ogranicza się autonomię poszczególnych opactw

Dokonuje się centralizacji całej formacji zakonnej

Odpowiedizą na próbę podporządkowania sobie monastycyzmu

Była reforma opactwa w Cluny 991 roku założono i szybko stał się miejscem reformy.

Podstawowym trzonem reformy jest wprowadzenie nowego zwyczaju - egzempcji 0 klasztor jest niezależny od lokalnych ograniczeń

Poddaje się bezpośredniej opieki Rzymu

Później rozprzestrzeniała się na inne klasztory

Ono stworzyło coś na kształt ścisłej kongregacji, proponowali przyjęcie na specyficznych zasadach, były od niej ściśle zależne, od opactwa Cluny

Każdy dom klasztorny musiał zrezygnować z statusu opactwa i zdegradować się do przeoratu

1 opat w Cluny a reszta to przeorzy i potem mnisi

Śluby były na opata Cluny

Opat w Cluny większość życia wizytował przeory

Zapewniła znakomite funkcjonowanie poszczególnym klasztorom

Budynek opactwa w Cluny, przez długi czas był najpotężniejszą budową w europie - bazylia świętego Pawła w Rzymie 0,5 metra większą wybudowali potem

Radykalne odejście od pracy a nacisk całościowy na liturgię

Gigantyczny przepych liturgiczny

Cluny utożsamia cały przepych chrześcijaństwa zachodniego

Opus dei - rozbudowanie liturgii

Większość form para liturgicznych tam powstało, uroczyste msze, litanie, dodatkowe nabożeństwa

Monumentalny kościół ze złotem, srebrem i klejnotami

Sztuka sakralna, rękopisy, rzeźby,

Od 12 wieku reformy w obrębie benedyktynów, pierwotnych form ruchu benedyktyńskiego.

Pojawienie się ruchy eremickiego.

Formacje:

[krytykujące Cluny]

pojawia się hasło do monastycyzmu egipskiego

1Kameduli -

2Kartuzi

3Cystersi [potem]

Hasła reformy we Włoszech pojawiały isę, gdzie funkcjonowała mniejszość grecka

Powrót do pism ojców pustyni

1Kameduli:

1x się spotykali na modlitwę w tygodniu

Osobniczy tryb życia w osobnej celi

Byli na zboczach

Był iteż bracia nie monastyczni obok, pomagali w organizacji

2 kartuzi

Zachowują pustelniczy tryb życia

Dobra organizacja na pustyni

Doskonały system rekrutacji - przyjmowanie tylko tych, którzy dysponują zdolnością do takiego trybu życia

Jest formą ucywilizowanej pustelni

Wspólnota, w której każdy mnich mieszka, na górze sypialnie na dole warsztat, każdy z nich określone czynności robi i element ściśle kontempletacyjny

Należałoby by wspomnieć o cystersach

Bardzo mocno zmienił obyczaj zakonu [byli anty do Cluny]

cystersi postawili projekt do pierwotnej oryginalnej reguły benedykta

postulat „Reguła co do joty, dosłowne literalne”

wszystko co nie było w regule Benedykta to odrzucano. Także w liturgii

styl romański surowy i jest tylko krzyż

modlitwa indywidualna i modlitwa wspólna

radykalne przeobrażenie cystersów

czy mnich może nosić sandały czy możen a targu kupować coś - wszystko musieli sami sobie wytwarzać

sami mnisi nie byli w stanie utrzymać - za dużo godzin by to pochłaniało

co z nadwyżkami towarów?

Potrafili zakładać klasztory np. w górach, na bagnach, …

Klasztory….

2 formacje:

Mendykanci:

1Franciszkanie

2Dominikanie

Nowy typ duchowości

1Franciszkanie - wierzą się z ideałem duchowości apostolskiej, ewangelicznej z postulatem kaznodziejstwa, nawracania;

Wędrowny kaznodziejstwa żebraczego

2Dominikanie

Potem jak zakonna formacja to zmienili się mocno

Potem struktura kolegialna, wybierano kapitułe generalną,

Obie mobilne formacje

Milicja papieska

Rozmaite akcje misyjne w średniowieczu



Wyszukiwarka