T:Wprowadzenie do ekonomii.
Ekonomia jest nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania , czyli gospodarczą działalnością ludzką.
Ekonomia jest nauką o tym jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów , które mogą mieć inne alternatywne zastosowanie w celu wytwarzania innych dóbr na konsumpcję wtórną pomiędzy rózne osoby i grupy w społeczeństwie.
Analiza definicji:
Definicja ta zakłada:
Istnienie podmiotów gospodarzcych
Podejmowanie decyzji przez nie poprzez wykorzystanie rzadkich zasobów
Alternatywne zastosowanie tychże zasobów
Produkcje dóbr i ich rozdział
Konsumpcję wytworzonych dóbr przez osoby i grupy
Ekonomia bada w jaki sposób podmioty gospodarcze wykorzystują ograniczone zasoby stojące do ich dyspozycji w celu wytworzenia dóbr i ich podziału między różne grupy społeczne. Przede wszystkim zasoby naturalne: ziemia z wszystkim , zasoby będące wynikiem wcześniejszej działalności człowieka (maszyny,produkty,budynki).
Rzadkość - to luka między ogólną sumą dóbr i usług , których ludzie potrzebują a możliwościami ich wytworzenia.
Alternatywne zastosowanie środków.
Funkcje ekonomii:
Funkcja poznawcza - tworzenie obiektywnej wiedzy o stanie rzeczywistości gospodarczej ( dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych , rządzących nimi prawidłosciami oraz ich skutkami).
Funkcja prognozowania - wyciąganie wniosków wykrytych praw i prawidłowości w celu formowania hipotez dotyczących przyszłych tendencji i stanów w gospodarowaniu.
Funkcja prakseologiczna (aplikacja) - praktyczne wykorzystanie wiedzy ekonomicznej dla celów gospodarczych ; ułatwiają podejmowanie decyzji , przebieg procesów gospodarczych.
Podział ekonomi na Makro i Mikroekonomie
Mikroekonomia - patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorstw i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści. Analizuje ona działania oraz zachowanie się na rynku poszczególnych producentów i konsumentów , sprzedawców i nabywców.
Zainteresowania mikroekonomii: gospodarstwa domowe , przedsiębiorstwa , polityka rządu , rynki kapitałowe , towarowe , pracy.
Makroekonomia - kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całośc. Bada współzależności między takimi agregatami , czyli wielkościami dotyczącymi całej gospodarki jak np.: dochód narodowy , wydatki na konsumpcję , bezrobocie , podaż i popyt , ogólny poziom cen.
Pojecie ekonomi normatywnej i pozytywnej
Ekonomia pozytywna - zajmuje się opisem faktów , okoliczności i wzajemnych zależności w gospodarce a więc światem takim jakim on jest a nie jakim powinien być. Jej celem jest przedstawienie zachowań podmiotów zjawisk i procesów gospodarczych. Nie wydaje sądów wartościujących. Przykłady: jakie powinny być ceny , poziom produkcji , dochody , jaką stopę inflacji można tolerować , stawka płac minimalna , czy system podatkowy powinien ściągać pieniądze z bogatych dla biednych.
Ekonomia normatywna - ustala pożądane stany gospodarcze i formuje wnioski konieczne do ich uzyskania.
Prawa ekonomiczne i kategorie ekonomiczne
Ekonomia stara się formowac (wykrywać i opisywać) pewne ogólne prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi. Tego typu opisy i wykryte prawidłowości nazywamy prawami ekonomicznymi. Są one określone jako stale powtarzające się zależności (związki) między elementami procesu gospodarowania. Przykłady praw ekonomicznych: prawo popytu i podaży , prawo malejących przychodów.
Sposoby funkcjonowania praw ekonomicznych
Prawa ekonomiczne działają obiektywnie co wyraża się w tym że są one rzeczywistym , realnym elementem , procesem gospodarowania , ich istnienie i działanie nie zależy od woli i świadomości ludzi.
Kategorie ekonomiczne - to pewne abstrakcyjne pojęcie , wyrażające ogólne własności różnych elementów aspektów procesu gospodarowania ( praca , kapitał , zysk , produkcja , wymiana , rynek , towar , cena , dochód popyt i podaż).
Teorie ekonomiczne - są uproszczeniami wyprowadzonymi przy pomocy procesu abstrahowania ze złożoności świata.
T: Metody I narzędzia analizy ekonomicznej.
1.Metody i narzędzia.
2.Dane ekonomiczne , tabele i wskaźniki.
3.Zmienne ekonomiczne i zależności między nimi.
Metoda - jest sposobem stosowania i koordynacji narzędzi myślenia teoretycznego , praktycznego. Jest procedurą postępowania która umożliwia nam lepsze posługiwanie się danymi , środkami w celu poznania obiektywnej rzeczywistości.
Metody ekonomii: obserwacja rzeczywistości , analiza faktów i danych statystycznych , eksperyment (kontrolowany).
W dokonywanej przez ekonomistów analizie zjawisk i procesów gospodarczych możemy wyróżnic trzy etapy :
1. obserwacja zjawiska i formowanie problemu ( zaobserwowane fakty podlegają wstępnemu uporządkowaniu i analizie , interpretacji. Efektem jest przedstawienie hipotez roboczych).
2. budowy lub konstrukcji modelu teoretycznego ( model ten nie może uwzględniać wszystkich czynników wpływających na dane zjawisko , gdyż jego budowa zajęła by dużo czasu , a za tem musi koncentrować się na istocie badanego zjawiska tzn. uwzględniać najwyżej czynniki wpływające).
Procedury postepowania : Analiza ( polega ona na rozłożeniu na elementy zasadnicze procesu , przedmiotu , zjawiska gospodarczego , polega ono na myślowych wyodrębnieniach zjawiska). Synteza ( polega ona na zespalaniu elementów całość , polega ona w procesie badawczym na przechodzeniu od pojedynczych faktów do zjawisk i procesów). Metoda dedukcyjna analizy (punktem wyjścia analizy danego procesu lub zjawiska gospodarczego są pewne ogólne założenia i propozycje na podstawie których formowane są bardziej szczegółowe hipotezy i wnioski. Metoda indukcyjna (punktem wyjścia są szczegółowe konkretne dane i założenia poszczególnych jednostek lub grup ludzi oraz podmiotów i elementów gospodarowania na podstawie których formowane są uogólnienia odnoszące się do całego społeczeństwa lub gospodarki).
Weryfikacja hipotez i wniosków ( wynikających z danego modułu lub teorii , ekonomia wykorzystuje metody wypracowane przez statystykę i ekonometrię).
Dane w postaci szeregów czasowych pokazują jak wartość danej wielkości ekonomicznej zmienia się w czasie. Odstępy czasowe dobierane są w zależności od celu analizy. Szeregi czasowe ujmowane są najczęściej w postaci prostych tablic. Tablica zestawienie służące do prostej czytelnej , przejrzystej prezentacji danych ( powinny być ponumerowane , opatrzone tytułami , na dole musi być podane źródło danych).
Dane przekrojowe pokazują one w jaki sposób nastepuje rozkład danej wielkości ekonomicznej dla różnych elementów pewnej zbiorowości w określonym momencie.
Wielkości absolutne są to określone wartości wielkości ekonomicznych występujące w danym okresie czasu np.: bieżąca wysokość dochodu narodowego , wyrażona w mln. , liczba bezrobotnych , płaca jaką otrzymujemy.
Wskaźniki są to relacje ukazujące wartości pewnych zmiennych w danym czasie odniesione do wartości w okresie wcześniejszym ( traktowany jest jako okres wyjściowy lub bazowy). Wyróżnia się: łańcuchowy wskaźnik (index wzrostu) wyraża on stosunek poziomu wielkości ekonomicznej w roku bieżącym do jego poziomu w roku ubiegłym który przyjmujemy za 100 , tempo albo stopa wzrostu jest to stosunek wyrażany w % przyrostu danej wielkości ekonomicznej między rokiem danym a poprzednim w stosunku do roku poprzedniego.
Wielkości nominalne i realne
Wielkości nominalne są to wielkości obliczane lub wyrażone w celach bieżących występujące w danym czasie.
Wielkości realne wyrażane są za pomocą cen stałych by wyeliminować wpływ ceny na kształtowanie się danej wielkości. Jako ceny stałe przyjmuje się ceny z początku lub końca badanego okresu. Rok lub okres z którego brane są dane ceny do obliczeń nazywamy okresem bazowym.
Wielkości przeciętne to średnia arytmetyczna i średnia arytmetyczna ważona.
Inflacja - stały wzrost ogólnego poziomu cen dóbr i usług nabywanych przez ludność.
T: Rynek , popyt , podaż , cena.
Rynek - jest to ogół transakcji kupna i sprzedaży dóbr i usług oraz ogół warunków , których są zawierane owe transakcje wymienne między sprzedawcami a kupującymi.
Rodzaje rynku: ze względu na zakres przestrzenny transakcji: rynek lokalny , regionalny , państwowy , zagraniczny , międzynarodowy , światowy; ze względu na przedmiot wymiany: rynek papierów wartościowych , rynek dóbr i usług konsumpcyjnych , rynek czynników produkcji; ze względu na sytuacje rynkową (popyt - podaż): rynek sprzedawcy , rynek nabywcy; ze względu na swobodę działalności: wolny rynek.
Cena - jest pieniężnym wyrazem wartości wymiennej towaru i mówi nam o tym jaką sumę pieniędzy należy zapłacic za jednostkę towaru. Określa nam ile jest warte jedno dobro w przeliczeniu na inne.
Zasada ceteris paribus - oznacza że wszystkie pozostałe wielkości oprócz analizowanych niezmieniają się.
Popyt - to ilość dóbr i usług jaką nabywcy chcą i mogą kupić w danych warunkach przy określonej cenie. Jest to tzw. popyt efektywny oznacza on posiadanie przez konsumenta odpowiednich dochodów. Popyt potencjalny wyraża potrzebę zakupu danego dobra niemającą pokrycia w realnej sile nabywczej konsumenta (dochodu). Popyt indywidualny wyraża zapotrzebowanie reprezentowanego przez jednego nabywce na dane dobro. Popyt rynkowy jest sumą popytów indywidualnych przy różnych możliwych jego cenach.
Prawo popytu - wyraża zależność między popytem a ceną i głosi że wyższym ceną dobra odpowiadają mniejsze ilości dokonywanych zakupów danego dobra , czyli wzrostowi danego dobra towarzyszy spadek ilości nabywanych dóbr , niższym cenom odwrotnie. Mówi się że między popytem a ceną zachodzi zależność odwrotna.
Rynkowe i pozarynkowe czynniki kształtujące popyt:
Rynkowe: dochody nabywców , ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych , przewidywania konsumentów co do zmian cen i dochodów w przyszłości.
Pozarynkowe: preferencje konsumentów , warunki klimatyczne , pory roku , czynniki demograficzne , miejsce zamieszkania , ogólny poziom zamożności społeczeństwa , efekt demonstracji i naśladowania społeczeństwa.
Zmiana popytu pod wpływem ceny może wywoływać dwa efekty: efekt substytucyjny zmiany ceny , efekt dochodowy zmiany ceny. Substytucja oznacza wzajemne zastępowanie się dóbr i usług w zaspokajaniu potrzeb konsumpcyjnych i produkcyjnych , dobra są substytutami jeżeli zmiana ceny na jeden produkt przy niezmienionej cenie drugiego przesuwa popyt w kierunku dobra tańszego.
Komplementarność - oznacza wzajemne uzupełnianie się dóbr w ich zastosowaniu produkcyjnym lub konsumpcyjnym.
Podaż - jest to ilość dobra jaką sprzedawcy mogą zaoferować do sprzedaży przy określonej cenie. Podaż indywidualna , rynkowa.
Prawo podaży - wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny dobra rośnie (spada) ilość dostarczanych przez producentów dóbr.
Czynniki determinujące podaż: pozacenowe zmiana (wzrost) kosztów produkcji , postęp technologiczny , dotacje i subsydia , ilość przedsiębiorstw w danej branży.