4
POMIARY WYSOKOŚCIOWE
4.1. OSNOWY POMIARÓW WYSOKOŚCIOWYCH
4.1.1. Układ odniesienia rzędnych wysokościowych
W pomiarach wysokościowych powierzchnią odniesienia jest geoida. Fizycznie jest to powierzchnia jaką tworzy średni poziom mórz i oceanów. Średni poziom morza wyznaczany jest w stacjach mareograficznych na podstawie wieloletnich obserwacji. Ponieważ geodezyjne pomiary różnic wysokości pomiędzy różnymi stacjami wykazują pewne różnice poziomów, stąd w praktyce jako układ odniesienia przyjmuje się jeden z nich. W Polsce obecnie takim jest średni poziom Morza Bałtyckiego wyznaczony w Kronsztadzie w Zatoce Fińskiej. Ale na terenie Polski w różnych okresach historycznych obowiązywały również inne układy odniesienia. Niektóre z nich mają pewne znaczenie i dzisiaj. I tak, układ „Amsterdam”, który obowiązywał w okresie przedwojennym pozostawiono również po II Wojnie Światowej, jakkolwiek wyłącznie na obszarze PKP. Obecnie system ten jest stopniowo zastępowany układem Kronsztad. W tym kontekście jako ciekawostkę, ale i fakt odnotować należy, że wzdłuż niektórych rzek i potoków Polski Południowej wykorzystywane są jeszcze punkty, których wysokość określona jest w układzie „Adriatyk” (stacja mareograficzna w Trieście).
Dla praktyki pomiarowej problem układu odniesienia ma istotne znaczenie bowiem wysokości tych samych punktów określone w różnych układach nie są identyczne. W tab.4.1 pokazano wartości, które umożliwiają przeliczanie układów. Są to jednak tylko wartości przeciętne. Dla określenia faktycznej różnicy trzeba korzystać
Różnice wysokości pomiędzy układami Tablica 4.1
Układ |
Przybliżone formuły przeliczeniowe |
|
HKronsztadt |
HAmsterdam - 80 mm |
HAdriatyk - 444 mm |
HAmsterdam |
HKronsztadt + 80 mm |
HAdriatyk - 364 mm |
HAdriatyk |
HKronsztadt + 444 mm |
HAmsterdam + 364 mm |
z odpowiedniej mapy. Przykładowo w Krakowie różnica pomiędzy układami „Amsterdam” i „Kronsztad” wynosi 112 mm, podczas gdy przeciętna wartość dla obszaru całej Polski wynosi 80 mm (por.tab.4.1). Szczegółowe informacje o rozkładzie tych różnic można uzyskać w Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej. Zamówienie realizowane jest w postaci wydruku komputerowego. Przykład wydruku pokazano na rys. 4.1.
Rys.4.1. Wydruk danych o wysokościach reperów państwowych uzyskany
w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej
Wyjątkowo stosowane są układy lokalne. W takich przypadkach rzędna wysokościowa jednego z zastabilizowanych reperów przyjmowana jest arbitralnie. Rozwiązanie może być stosowane tylko w przypadku, gdy obiekt znajduje się z dala od obszarów zurbanizowanych, gdy nie jest powiązany funkcjonalnie z innymi obiektami, urządzeniami i infrastrukturą. Przy realizacji inwestycji budowlanych należy zdecydowanie unikać takich rozwiązań.
4.1.2. Osnowy wysokościowe
Wyróżnia się osnowy: podstawową, szczegółową i pomiarową. Pomiar osnowy podstawowej w której wyróżnia się I i II klasę, wykonywany jest metodą niwelacji precyzyjnej. Dokładność pomiaru jest wysoka, wynosi 1÷2 mm (podwójnej niwelacji na 1 km). Osnowa szczegółowa - III i IV klasa - zagęszcza osnowę podstawową. Wykonywana jest niwelacją techniczną o dokładności pomiaru wynoszącej odpowiednio 4 ÷ 10mm. O ile punkty osnowy podstawowej są równomiernie rozmieszczone na obszarze całego kraju, to zagęszczenie osnowy szczegółowej zależy od intensywności zagospodarowania terenu. Osnowę pomiarową (wg Instrukcji V klasa) tworzą punkty, których wysokość określona jest metodą niwelacji technicznej (20mm/km) i trygonometrycznej.
Punkty osnowy niwelacyjnej - repery - są gruntowe, ścienne i skalne. W zdecydowanej większości są to repery ścienne (rys.4.2). Są różnej wielkości. Widoczna na zewnątrz okrągła główka jest zamocowana za pomocą zakotwionego trzpienia
Rys. 4.2. Kształt i zakotwienie reperu ściennego, po prawej: fragment łaty
niwelacyjnej i jej ustawienie w chwili wykonywania odczytu
4.1.3. Ciągi niwelacyjne
Zgodnie z zasadą niwelacji geometrycznej (2.4.1) wykonanie odczytów wstecz i w przód pozwala wyznaczyć różnicę wysokości pomiędzy dwoma punktami. Maksymalna odległość pomiędzy tymi punktami praktycznie nie powinna przekraczać 100÷120m. Gdy odległość jest większa, trzeba wykonać większą liczbę stanowisk, jak to pokazano na rys. 4.3. Istotną cechą tej sekwencji stanowisk jest, by w czasie gdy obserwator przenosi instrument na kolejne stanowisko, łata na której wykonany jest odczyt w przód pozostała dokładnie w tym samym miejscu. Na każdej łacie na przemian wykonuje się więc odczyty wstecz (Ow) i w przód (Op). Pierwszym odczytem jest zawsze odczyt wstecz - na łacie ustawionej na punkcie o znanej wysokości (reperze). Ostatni odczyt jest zawsze odczytem „w przód”.
Rys.4.3. Zasada pomiaru w ciągu niwelacyjnym
Poprawność wyniku pomiaru zależy od starannego wykonania poszczególnych czynności na stanowisku. Z najważniejszych zasad i zaleceń można wymienić następujące:
łaty muszą stać w pozycji pionowej, każde ich pochylenie jest źródłem błędu, zwiększa bowiem odczyt, pionowość łaty jest kontrolowana za pomocą libelli, która albo jest przykładana do łaty albo na stałe przytwierdzona do łaty,
korzystnie jest zachowywać te same odległości do łat, w ten sposób eliminowany jest szczątkowy błąd nierównoległości osi libelli lub urządzenia samopoziomującego do osi celowej oraz eliminowany jest wpływ krzywizny Ziemi,
maksymalna odległość łaty od niwelatora nie powinna przekraczać 60 m w niwelacji technicznej i około 30 m w niwelacji precyzyjnej,
przy niwelacji precyzyjnej łaty muszą być stawiane na metalowych podstawkach tzw. żabkach, wykonując niwelację techniczną jest to zalecane, ale nie jest bezwzględnie konieczne, w takim jednak przypadku należy zwracać uwagę, by łaty były stawiane w stabilnych miejscach np. na betonie czy kamieniach.
Ciągi niwelacyjne wykonywane są jako:
dowiązane do jednego reperu - zamknięte,
dowiązane do dwóch reperów.
Ciąg niwelacyjny dowiązany do jednego reperu (zamknięty). Typowy przykład takiego pomiaru niwelacyjnego pokazano na rys.4.4. W pokazanym przypadku celem pomiaru jest określenie wysokości trzech reperów budowlanych Rb.1., Rb.2, Rb.3. Jako punkt odniesienia wykorzystano reper osnowy wysokościowej Rp.204 znajdujący się w pewnej odległości od placu budowy. W tab.4.2 podano pełny zapis odczytów wykonanych w terenie dla pokazanego przykładu.
Rys.4.4. Niwelacja trzech reperów budowlanych Rb.1, Rb.2, Rb.3 ciągiem niwelacyjnym
dowiązanym do jednego reperu sieci państwowej
W ciągu niwelacyjnym dowiązanym do jednego reperu pomiar rozpoczyna się i kończy na tym samym punkcie. Zamknięcie ciągu jest istotne, pozwala skontrolować pomiar. Przy obliczeniu wysokości - tab.4.2 - najpierw wyznacza się różnice wysokości Δh na poszczególnych stanowiskach jako różnice odczytów wstecz i w przód. Suma różnic wysokości teoretycznie równa się zero. Praktycznie zawsze otrzymujemy pewną odchyłkę określaną mianem praktycznej oznaczonej przez fh. Jest ona miarą poprawności wykonania pomiaru. Wartość odchyłki praktycznej porównywalna jest z odchyłką dopuszczalną fdop określoną z wzoru
We wzorze wielkość L jest długością ciągu w kilometrach, a zależy od wymagań dokładnościowych, dla typowych prac budowlanych a = 20mm. Jeśli
wówczas odchyłkę fh rozrzucamy równomiernie na przyrosty wysokości Δh ale z dokładnością nie mniejszą niż 1 mm. Wyniki obliczeń można przedstawić jak w tab. 4.2. Wprawdzie w kolumnie 6 rzędne zapisano z dokładnością do 1 mm tj. taką z jaką wykonano obliczenia, ale wartości końcowe - kol. 7 - podano z dokładnością do 1 cm. Taka jest bowiem faktyczna dokładność niwelacji technicznej. Podawanie wyników z dokładnością do trzech miejsc po przecinku sugerowałoby znacznie wyższą dokładność pomiaru niż w rzeczywistości miało to miejsce.
Dziennik niwelacji Tablica 4.2
Stano- wisko |
Cel |
Odczyty |
Δh |
H [m] |
H [m] |
|
|
|
wstecz |
w przód |
|
|
|
1 |
Rp.204 |
1.462 |
|
- 1 - 1.105 |
209.458 |
|
|
× |
|
2.567 |
|
208.352 |
|
2 |
× |
1.875 |
|
-1 + 0.185 |
|
|
|
Rb.1 |
|
1.690 |
|
208.536 |
208.54 |
3 |
Rb.1 |
1.724 |
|
- 1 + 0.142 |
|
|
|
Rb.2 |
|
1.582 |
|
208.677 |
208.68 |
4 |
Rb.2 |
1.843 |
|
- 1 + 0.118 |
|
|
|
Rb.3 |
|
1.725 |
|
208.794 |
208.79 |
5 |
Rb.3 |
1.990 |
|
- 1 + 0.305 |
|
|
|
× |
|
1.685 |
|
209.098 |
|
6 |
× |
2.388 |
|
+ 0.360 |
|
|
|
Rp.204 |
|
2.028 |
|
209.458 |
|
|
Σ |
11.282 |
11 277
|
ΣΔh = + 0.005 fdop= ± 13 mm |
|
|
Ciąg niwelacyjny dowiązany do dwóch reperów. W przypadkach, gdy w pobliżu punktów, których wysokość jest szukana znajdują się dwa repery o danych wysokościach, korzystne jest dowiązanie ciągu niwelacyjnego do obu tych znaków. Takie rozwiązanie jest korzystne z dwóch powodów:
pozwala skrócić długość ciągu niwelacyjnego,
dowiązanie do dwóch reperów jest bardziej obiektywne, może się bowiem zdarzyć, że reper do którego nawiązany jest pomiar osiadł, w takich przypadkach pomiar trzeba powtórzyć i sprawdzić czy źródłem różnicy jest błąd pomiaru czy niewłaściwe rzędne.
Odchyłka obliczana jest jako różnica sumy praktycznej i teoretycznej
Odchyłka fh po sprawdzeniu czy jest wartością dopuszczalną jest rozrzucana proporcjonalnie na wszystkie zaobserwowane wartości różnic Δh.
Rys.4.5. Szkic ciągu niwelacyjnego dowiązanego do dwóch reperów
4.2. NIWELACJA POWIERZCHNIOWA
4.2.1. Niwelacja punktów rozproszonych gdy dana jest mapa sytuacyjna
Dla praktyki inżynierskiej podstawowe znaczenie ma obraz ukształtowania powierzchni terenu. Obraz ten uzyskuje się przez określenie wysokości pewnej liczby odpowiednio wybranych punktów. Są to elementy infrastruktury naziemnej (drogi, krawężniki, lampy, linie napowietrzne itp.) i podziemnej (studzienki, wloty kanałowe, hydranty itp.) oraz istniejącej zabudowy. W praktyce spotykane są dwojakiego rodzaju zadania.
dana jest mapa sytuacyjna, wykonana na przykład metoda ortogonalną.
dana jest mapa sytuacyjno-wysokościowa, ale informacje o wysokościach są niewystarczające, jest ich za mało albo rzędne określone są za mało dokładnie.
W obu tych przypadkach zachodzi konieczność uzupełnienia mapy poprzez określenie wysokości pewnej liczby punktów. Ich liczbę i lokalizację dobiera się w zależności od potrzeb. Przykład pokazano na rys. 4.6.
Niwelacja punktów rozproszonych tym się charakteryzuje, że na każdym stanowisku wykonywana jest pewna liczba odczytów „w bok”. Ich liczba jest dowolna. Zapis wykonuje się w dzienniku niwelacyjnym jak na przykładzie w tab. 4.2.
Rys.4.6. Niwelacja punktów rozproszonych, gdy dana jest mapa sytuacyjna (szkic do tab.4.3)
Dziennik niwelacji Tablica 4.3
Stano wisko |
Cel |
Odczyty |
Δh |
Hc |
H [m] |
H [m] |
||
|
|
wstecz |
w bok |
w przód |
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
1 |
Rp.101 1 2 3 4 5 |
1.893 |
1.647 1.798 1.705 1.713 |
2.321 |
+1 - 0.428 |
210.344 |
208.451 208.697 208.546 208.639 208.631 208.024 |
208.70 208.55 208.64 208.63 208.02 |
2 |
5 6 7 8 9 |
1.750 |
1.505 1.440 1.413 |
1.805 |
+1 -0.055 |
209.774 |
208.024 208.269 208.334 208.361 207.970 |
.208.02 208.27 208.33 208.36 207.97 |
3 |
9 10 11 12 13 |
1.890 |
1.695 1.845 1.801 |
1.492 |
+1 +0.398 |
209.860 |
207.970 208.165 208.015 208.059 208.369 |
207.97 208.16 208.02 208.06 208.37 |
4
|
13 14 15 16 Rp.101 |
1.588 |
1.620 1.405 1.476 |
1.508 |
+2 +0.080 |
209.957 |
208.369 208.337 208.552 208.841 208.451 |
208.37 208.34 208.55 208.84 208.45 |
|
Σ |
7.121 |
|
7.126 |
ΣΔh= -.005 fdop=±13mm |
|
|
|
Obliczenie wysokości jest dwuetapowe. Najpierw wyznaczane są wysokości punktów tworzących ciąg, który w przypadku pokazanym na rys. 4.4. jest dowiązany do jednego reperu (zamknięty). W drugim etapie wyznaczane są rzędne punktów na których wykonano odczyty „w bok”. W tym celu na każdym stanowisku wyznacza się wysokość osi celowej Hc. Na pierwszym stanowisku Hc=208.451+1.483=210.344
Na drugim stanowisku wysokość osi celowej oblicza się na podstawie rzędnej pkt.5, stąd
Hc=208.024+1.750=209.774
Na trzecim na podstawie punktu 9, itd. Końcowe rzędne zapisujemy z dokładnością do 1cm, bowiem taka jest realna dokładność pomiaru, z uwagi na nierówności powierzchni terenu. Jest to jednocześnie dokładność wystarczająca z budowlanego punktu widzenia.
4.2.2. Niwelacja siatkowa
Gdy na obszarze, na którym wykonywany jest pomiar, nie ma żadnych szczegółów ułatwiających identyfikację punktu na mapie, pomiar wysokościowy trzeba rozszerzyć o elementy sytuacyjne. Z typowych przykładów można tu wymienić pomiary na pustych placach budowy, boiskach, łąkach itp. Pomiar składa się z dwóch etapów. W pierwszym określane jest położenie każdego niwelowanego punktu, w drugim jego wysokość. W metodzie niwelacji siatkowej punkty te są wytyczone w terenie jako naroża siatki kwadratów lub prostokątów - jak na rys. 4.7. Długości boków są zróżnicowane. Na typowych placach budowy wynoszą od 5m do 20 m.
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 18 |
19 |
20 |
21 |
22 |
23 |
24 25 |
26 |
27 |
28 |
29 |
30 |
31 32 |
33 |
34 |
35 |
36 |
37 |
38 |
Rys.4.7. Szkic niwelacji siatkowej. Na rysunku zakreślono „obszary”,
które objęto pomiarem na poszczególnych stanowiskach
Aby wytyczyć siatkę najpierw zakłada się bazę. Na rys. 4.7 jest to prosta AB. Następnie w punktach A i B wyznacza się proste prostopadłe za pomocą teodolitu. Na obwodzie wyznacza się odcinki równe odległości pikiet, a następnie tyczy się proste stabilizując punkty przecięcia. W punktach przecięć wbija się paliki, tak by ich główki była na głębokości gruntu. Obok wbija się dodatkowe paliki tzw. świadki. Każdy opisany jest numerem by ułatwić orientację, a przede wszystkim znalezienie właściwych punktów. W drugim etapie określane są wysokości główek palików. Sposób pomiaru jest identyczny jak w metodzie punktów rozproszonych. Podstawową konstrukcję stanowi ciąg niwelacyjny. Na rys. 4.7 jest to ciąg zamknięty rozpoczynający się i kończący na reperze nr 235. Jeśli kształt siatki jest wydłużony i w pobliżu obiektu znajdują się dwa repery, to korzystniejszy jest ciąg dowiązany do obu reperów.
Na każdym stanowisku poza odczytami wstecz i w przód wykonywane są odczyty w bok. Odczyty wykonuje się na wszystkich narożnikach wyznaczonych kwadratów. Zapis i obliczenie wysokości wykonuje się identycznie jak dla niwelacji punktów rozproszonych w przykładzie pokazanym w tab. 4.3.
4.3. PROFILE TERENU
4.3.1. Profil podłużny
Znaczna część obiektów budowlanych ma kształt wydłużonego pasa. Takimi są drogi, ulice, linie kolejowe, urządzenia podziemne, elektryczne i komunikacyjne, linie napowietrzne, obwałowania przeciwpowodziowe i osadników przemysłowych. Przygotowując dokumentację geodezyjną dla potrzeb projektowych konfigurację rzeźby i istniejące szczegóły sytuacyjne takiego pasa można pokazać dwojako. Jeden sposób polega na wykonaniu mapy sytuacyjno-wysokościowej. Według drugiego - w pewnym stopniu uproszczonego sposobu - charakterystyczny kształt tych obiektów wystarczająco dokładnie pokazują profile biegnące wzdłuż osi obiektu.
W pracach terenowych można wyróżnić trzy etapy.
W pierwszym etapie, na podstawie danych z projektu technicznego wyznacza się położenie głównych punktów profilu, którymi są: początek, koniec i punkty załamania. Położenie punktów głównych jest zawsze ściśle określone, podane w projekcie technicznym obiektu. Jeśli podane są ich współrzędne to trzeba przełożyć je na wielkości liniowe lub kątowe względem istniejących szczegółów sytuacyjnych. Tylko takie wielkości, nie współrzędne, mogą być realizowane w terenie. Zdarza się jednak, że w projekcie od razu podane są wielkości możliwe do realizacji. Problem szerzej omówiono w rozdz. 9.1
W drugim etapie wyznacza się położenie punktów terenowych wzdłuż linii profilu. Położenie każdego punktu określane jest jako miara bieżąca odniesiona do punktu początkowego. Przy wyborze punktów terenowych należy brać pod uwagę szereg czynni-ków, głównie ukształtowanie terenu, skrzyżowanie linii ze szczegółami sytuacyjnymi, potrzebną dokładność opracowania a także skalę rysunku profilu. W typowym opracowaniu inżynierskim odpowiadającym skali mapy 1:1000 zdejmować trzeba tak, by pokazać różnice rzędu 0.10 ÷ 0.20 m. Jeśli teren jest płaski lub jednostajnie nachylony, to punkty terenowe sytuujemy nie rzadziej niż co 20 ÷ 30 m. Wskazówki te należy jednak traktować jako ogólne. Jeśli profil przecina np. ulicę to trzeba pokazać zarówno profil poprzeczny jezdni, wysokości krawężników, elementy pobocza. Inne warunki szczegółowe będą wymagane w przypadku realizacji wałów przeciwpowodziowych na terenach pozamiejskich, a inne przy przebudowie ulicy w centrum wielkomiejskim. Zakres i dokładność pomiaru muszą być uzgodnione z użytkownikiem pomiaru.
Trzeci etap obejmuje niwelację punktów profilu. Sposób organizacji tego pomiaru zależy od użytego sprzętu. Często łatę ustawia się wzdłuż rozciągniętej taśmy - najlepiej jak najdłuższej a więc pięćdziesięciometrowej. Na szkicu odnotowuje się miejsce jej postawienia, a w dzienniku odczyty z niwelatora. Drugi sposób polega na rozmierzeniu punktów wytypowanych do niwelacji i oznaczeniu ich za pomocą szpilek. Następnie dokonuje się pomiaru wysokościowego.
Fragment szkicu profilu przedstawiono na rys. 4.8. W tab. 4.4 pokazano przykład obliczeniowy dla podanego szkicu .
Dziennik niwelacji profilu podłużnego Tablica 4.4
Stano- wisko |
Nr pkt |
Odleg łość |
odczyty |
Δ h |
HC |
Wysokości |
|||
|
|
|
wstecz |
pośrednie |
w przód |
|
|
H |
H |
1 |
Rp.24 |
|
2.475 |
|
|
+ 2 + 1.408 |
|
210.436 |
|
|
A |
|
|
|
1.067 |
|
|
211.846 |
211.85 |
2 |
A |
0.0 |
2.843 |
|
|
+ 2 + 1.620 |
214.689 |
|
|
|
1 |
28.0 |
|
2.546 |
|
|
|
212.143 |
212.14 |
|
2 |
54.2 |
|
1.960 |
|
|
|
212.729 |
212.73 |
|
3 |
61.5 |
|
1.980 |
|
|
|
212.709 |
212.71 |
|
4 |
85.0 |
|
1.575 |
|
|
|
213.114 |
213.11 |
|
5 |
105.4 |
|
|
1.223 |
|
|
213.468 |
213.47 |
3 |
5 |
|
2.411 |
|
|
+ 3 + 1.904 |
215.879 |
|
|
|
6 |
107.4 |
|
3.580 |
|
|
|
212.299 |
212.30 |
|
7 |
115.2 |
|
3.602 |
|
|
|
212.277 |
212.28 |
|
8 |
118.6 |
|
2.407 |
|
|
|
213.472 |
213.47 |
|
9 |
152.5 |
|
2.105 |
|
|
|
213.774 |
213.77 |
|
B |
181.4 |
|
1.894 |
|
|
|
213.985 |
213.98 |
|
10 |
204.9 |
|
0.972 |
|
|
|
214.907 |
214.91 |
|
11 |
218.3 |
|
|
0.507 |
|
|
215.375 |
215.38 |
4 |
11 |
|
0.990 |
|
|
+ 3 - 1.748 |
216.365 |
|
|
|
12 |
222.8 |
|
0.150 |
|
|
|
216.215 |
216.22 |
|
13 |
250.2 |
|
0.875 |
|
|
|
215.490 |
215.49 |
|
14 |
272.5 |
|
1.204 |
|
|
|
215.161 |
215.16 |
|
15 |
300.0 |
|
2.118 |
|
|
|
214.247 |
214.25 |
|
C |
330.5 |
|
|
2.738 |
|
|
213.630 |
213.63 |
5 |
C |
|
1.208 |
|
|
+ 3 - 1.630 |
|
|
|
|
Rp.25 |
|
|
|
2.838 |
|
|
212.003 |
|
Kontrole: |
9.927 |
|
8.373
|
Σpr + 1.554 Σpr + 1.567 fh - 0.013 fdop ± 0.018 |
|
|
|
Rys. 4.8. Szkic niwelacji profilu podłużnego. Lokalizacje stanowisk pokazano tylko dla celów
dydaktycznych, w praktyce stanowisk nie zaznacza się.
Opracowanie analityczno - graficzne. Rzędne punktów profilu wyznaczane są na podstawie reperów, do których nawiązany jest ciąg. Końcową formą opracowania jest rysunek profilu. Rysunek przedstawiony jest w dwóch skalach. Mniejsza odnosi się do odległości, jest zwykle taka jak ta w której sporządzana jest mapa topograficzna. Skala wysokości różni się, zwykle jest dziesięciokrotnie większa. Tylko takie przyjęcie pozwala uchwycić np. dwudziestocentymetrową różnicę wysokości. W skali 1:1000 byłoby to zaledwie 0.2 mm, co na rysunku jest grubością linii, a przecież z technicznego punktu widzenia dwudziestocentymetrowa różnica wysokości jest już istotna. Może zadecydować o kierunku spływu wód powierzchniowych. Dziesięciokrotne zróżnicowanie skali sprawia, że wspomniana różnica będzie pokazana jako dwumilimetrowy odcinek.
Rys.4.9. Fragment profilu podłużnego
4.3.2. Profile poprzeczne
Pas terenu często jest tak zróżnicowany w kierunku poprzecznym, że pokazanie profilu podłużnego usytuowanego w osi pasa nie wystarcza. Teren ten można pokazać dwoma sposobami - wykonując mapę sytuacyjno-wysokościową albo profile poprzeczne. Jakkolwiek mapa daje najpełniejszy obraz konfiguracji terenu, to w praktyce inżynierskiej częściej wykonuje się właśnie profile poprzeczne. Można je oczywiście sporządzić na podstawie uprzednio wykonanej mapy. Oznacza to jednak dodatkową - zbędną pracę i mniejsza dokładność. Lepiej wykonać profile poprzeczne od razu w terenie. Na rys. 4.10 pokazano charakterystyczne elementy profilu oraz usytuowanie punktów geodezyjnych na obwałowaniach osadnika przemysłowego, na rys. 4.11 - opracowanie graficzne.
Rys. 4.10. Usytuowanie profili poprzecznych w obwałowaniach osadnika przemysłowego
Rys.4.11. Profil skarpy obwałowania osadnika przemysłowego
67
rzędna
reperu
ŚCIANA
BUDYNKU
1346
B
°
kierunek pomiaru
Ow
Ow
Ow
Ow
Op
Op
Op
Op
St. 1
St. 2
St. 3
St. 4
Rb.1
St.2
°
St.1
St.3
Rp.204
St.6
Rb.2
°
St.4
Rb.3
St.5
Rp.204
Rp.205
°
2
•
16
•
° 1
Nr 25
St. 1
•
15
Rp.101
3
St. 4
4
°k
12 ° k
13 °
• 5
Nr 47
St. 2
St. 3
6 •
9
•
11
•
•
14
8
°k
Nr 49
Nr 51
° 7
• 10
°
St. 1
Rp.235
St.2
°
B
A
St. 5
°
St.3
°
St. 4
°
3
2
°
3
2
4
1
1
osadnik
przemysłowy
°
°
4
6
5
6
°
5
°
poziom
osadu
osadnik
POZIOM
PORÓWNAWCZY
210.00 m
RZĘDNE WYSOKOŚCIOWE
ODLEGŁOŚCI
°
A
1
2
3
4
5
6
C
B
13
12
11
10
9
8
15
14
7
°
°
°
ł
dr
SKALA 1 :
200
200
PLAC BUDOWY
213,20
213,44
213,62
214,20
217,84
218,44
218,40
216,35
0.0
6,0
3,7
8,7
12,4
13,7
17,2
19,0
01
00
52.5
18.6
213.77
•
211.85
1
•
15.2
7.4
5.4
54.2
61.5
28.0
85.0
0.0
212.28
212.30
212.71
212.73
213.11
212.14
213.47
213.47
SKALA RZĘDNYCH WYSOKOŚCIOWYCH 1 : 100
SKALA ODLEGŁOŚCI 1 : 1000
0
210.00 m
POZIOM
PORÓWNAWCZY
ODLEGŁOŚCI
RZĘDNE WYSOKOŚCIOWE
HEKTOMETRY
Rp.25
St. 5
Rp.24
St. 4
St. 3
St. 2
St. 1
°
Rp A
5