T: ROZMNAŻANIE SIĘ ORGANIZMÓW.

1. Sposoby rozmnażania się organizmów:

1. bez udziału gamet;

• podział komórki:

poprzeczny (pantofelek, ameba),

podłużny (euglena zielona),

• amytoza - rozpad komórki (prokariota),

• zarodniki (grzyby, mszaki, paprotniki),

• rozmnażanie wegetatywne:

fragmentacja plechy,

rozpad koloni,

urwistki (porosty),

rozłogi (truskawki, poziomki),

bulwy (ziemniaki),

cebule (tulipan, narcyz, żonkil),

kłącza (perz),

• regeneracja (jamochłony, np.: stułbia, dżdżownica),

2. płciowe;

Przez połączenie się dwóch gamet wytwarzanych przez różne organy. Organizm potomny dziedziczy cechy rodziców. Rozmnażanie to zapewnia duże możliwości przystosowawcze potomstwa do życia w określonym środowisku.

2. Ewolucja rozmnażania:

• IZOGAMIA - gdy zlewają się podobnie morfologicznie i zróżnicowane fizjologicznie gamety męskie i żeńskie (+ i -), tzw. czogamety, np.: naprzeciw siebie ustawiają się strzębki grzybni u pleśniaka białego, później treść pierwszej przelewa się w drugą,

• ANIZOGAMIA - proces polegający na łączeniu się różnych wielkością ruchliwych anizogamet; męska jest mniejsza i ruchliwa; żeńska jest wieksza

i także ruchliwa,

• OOGAMIA - gdy łączy się: duża, nieruchliwa gameta żeńska (komórka jajowa), oraz mniejsza, ruchliwa gameta męska (plemnik). Jest to dominujący sposób rozmnażania się: plechowców, organowców i kręgowców. U roślin gamety żeńskie powstają w lgniach u plechowców oraz rodniach u organowców; gamety męskie powstają w plemniach. U zwierząt powstawanie gamet poprzedza podział redukcyjny (mejotyczny).

• OOGENEZA - powstawanie jaja z jednej komórki macierzystej,

• SPERMATOGENEZA - powstanie plemnika,

3. Formy rozmnażania płciowego:

• jednopienność (u roślin) - oddzielne kwiaty występują na jednym pniu (sosna),

• dwupienność (u roślin) - oddzielne kwiaty na dwóch innych pniach (leszczyna, wierzba),

• obupłciowość (u roślin i zwierząt) - gdy w jednym kwiecie są wytwarzane

w organiźmie komórki żeńskie i męskie (jabłoń, grusza, śliwa, płazińce),

• rozdzielnopłciowość - u zwierząt z silnie zaznaczonym dymorfizmem płciowym (już u obleńców); samica wytwarzająca komórki żeńskie jest wieksza od samca wytwarzającego komórki męskie,

• dzieworództwo (patenoganeza) - rozwój nowego organizmu

z niezapłodnionej komórki jajowej (wrotki, pszczoły, rozwielitki, motylica wątrobowa),

- neotenia - wytworzenie jaj przez larwy (płazy),