EKOLOGIA 29.05.04
Sukcesja - powolne zasiedlanie danego ekosystemu
Biomarkery - organizmy wskaźnikowe zrównoważenia ekosystemu
ETAPY ROZWOJU SUKCESJI
nie zasiedlone całkowicie obszary bez „życia” - PRZEDSUKCESYJNE
imigracja - pojawiają się pierwsze organizmy
kolonizacja - zaczynają pojawiać się organizmy o wyższych wymaganiach
współzawodnictwo - walka o lepsze warunki bytowania
stabilizacja - klimax - równowaga
Sztuczne sukcesje to agrocenozy (np. pola uprawne)
ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE
środowisko fizyczne - oddziaływanie poszczególnych komponentów: litosfery, biosfery, hydrosfery i litosfery
środowisko człowieka - najwyższy stopień ingerencji w środowisko geograficzne
ŚRODOWISKO ANTROPOGENICZNE - ingerencja człowieka jest tak duża, że powstaje całkiem nowe środowisko o zupełnie nowych cechach.
Ochrona środowiska polega na:
zapobieganiu niewłaściwemu użytkowaniu drogą nakazów, zakazów i wskazań
konserwatorskiej ochronie ekosystemów, gatunków i okazów
redukcji zanieczyszczeń powstających w czasie działalności gospodarczej
proekologicznej regulacji pozagospodarczej aktywności społecznej
Ochroną środowiska można sterować za pomocą:
edukacji ekologicznej społeczeństwa
narzędzi zarządzania gospodarką
narzędzi zarządzania ochroną środowiska
Kształtowanie środowiska jest to świadome wprowadzanie zmian w ekosystemach. Zmiany te polegają na:
redukcji niektórych elementów systemu, najczęściej nadmiernie rozwiniętych ze względu na wcześniejszą ingerencję człowieka
kompensacji czyli uzupełnianiu brakujących ogniw obiegu materii i energii oraz formowaniu nowych łańcuchów tego obiegu w celu zwiększenia produktywności ekosystemów, ich zdolności asymilacyjnej lub poprawy walorów estetycznych i mikroklimatycznych środowiska
rekultywacji czyli odtworzeniu zdegradowanych ekosystemów przez wyeliminowanie czynników powodujących degradację
Odpowiedzialność sprawcza - coś się stało, coś się zmieniło
Odpowiedzialność zachowawcza - prowadzimy do zachowania tego, co już jest
RODZAJE UŻYTKOWANIA:
biogeniczne: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i zbieractwo, przekształca się szata roślinna, świat zwierzęcy, a dopiero później inne geokomponenty
geogeniczne - kopalnictwo podziemne i odkrywkowe. Odkształceniu ulega powierzchnia Ziemi oraz stosunki wodne (leje depresyjne), a w dalszej kolejności inne geokomponenty
technogeniczne - osadnictwo, przemysł i komunikacja. Oddziałujące najsilniej w sposób kompleksowy na wszystkie składniki krajobrazu
Przyczyny oddziaływania człowieka na środowisko geograficzne
nadmierna eksploatacja surowców mineralnych
zasoby naturalne - dane przez naturę dobra mineralne i związane z nimi użyteczności, które stają się obiektem gospodarowania
zmniejszenie powierzchni lasów. Każdego roku wycina się 10 - 20 ml ha drzewostanu
niszczenie i degradacja pokrywy glebowej, jest ona rezultatem nieumiejętnie prowadzonej gospodarki rolnej i leśnej powodującej erozję podłoża. W ten sposób traci się 26 mld ton gleby rocznie
zmniejszenie zasobów wód słodkich
niszczenie naturalnej szaty roślinnej powodujące erozję gleby i stepowienia, a nawet pustynnienia obszarów, a w konsekwencji do zaniku wielu gatunków roślin i zwierząt
zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego przez gazy i pyły pochodzenia przemysłowego, komunikacyjnego i komunalnego.
EKOLOGIA 03.04.04
Ekologia - pochodzi od greckiego słowa „oikos”- dom, rodzinny, nauka przyrodnicza, dziedzina wiedzy.
Zajmuje się oceną warunków bytowania organizmów - dziedzictwo naturalne, całokształt dziedzictwa przyrodniczego na Ziemi.
Ekologia od samego początku zajmowała się inwentaryzacją, właściwym rozmieszczeniem populacji.
Zadania ekologii:
bada wzajemne związki między elementami biotycznymi
wyjaśnianie ich przyczyn
przewidywanie zachowania się istot żywych w stałych i zmiennych warunkach
Ekologia - zajmuje się badaniami stosunków między żywymi organizmami oraz relacje między środowiskiem, w którym żyją
Ekologia dzieli się na dwa działy:
I outekologia - występowanie jednego gatunku, populacji
II synekologia - zajmuje się całą populacją
OCHRONA PRZYRODY
Nauki techniczne, chemiczne, fizyczne, leśne, informatyka
Opracowanie technologii produkcji nie zagrażających przyrodzie, technologii, utylizacji, odpadów i oczyszczania, opracowanie metodyki, pomiarów stanu środowiska, modelowanie procesów, prognozowanie zmian.
Nauki biologiczne, ekologia, biologia wzrostu i rozwoju, genetyka, taksomia
Gleboznawstwo, nauki o ziemi: geomorfologia, geologia, hydrologia, teledetekcja, kartografia
Znajomość różnorodności przyrody i jej przyczyn, zastosowanie praw przyrodniczych kierujących funkcjonowaniem, powstawaniem i odtwarzaniem układów biologicznych, ekologiczno - przestrzennych
Nauki społeczne, pedagogika, psychologia, socjologia, etyka, kulturoznawstwo, ekonomia
Edukacja jednostek społeczeństwa zorientowana na ułożenie współżycia człowieka z przyrodą i rozwój zainteresowania różnorodnością i pięknem przyrody, stymulacja procesów gospodarczych, prognozowanie
Nauki prawne
Formułowanie podstaw prawnych, zapewnienie skuteczności działań
NAUKOWE PODSTAWY OCHRONY PRZYRODY
Kompleksowe, jednoczesne, sukcesywne
badanie środowiska, określenie terenu (monitoring kompleksowy
lub monitoring poszczególnych elementów środowiska z zastosowaniem metod teledetekcji)
CO? GDZIE? KIEDY? CO? JAK?
Rozpoznanie stanu środowiska - kompleksowa geoinformacja
synteza kartograficzno - analogowa, mapa sozologiczna (mapy tematyczne)
Diagnoza
Mapy numeryczne z zastosowaniem metod G i S, aktualizowanie bazy danych
Działania administracyjno - Działania wychowawczo -
porządkowe
(legislacyjne)
Opracowanie optymalnego projektu rekultywacji
zdegradowanego terenu oraz określenie zasad właściwego jej
kształtowania lub użytkowania, zapewniających prawidłowe relacje
(równowagę) między poszczególnymi elementami geosystemu
Realizacja projektu
Społeczna eksploatacja zrealizowanego projektu ( społeczna jego akceptacja)
Inicjatywa dla zrównoważonej biosfery (SBI) proponuje następujące priorytety badawcze:
badanie ekologicznych przyczyn oraz konsekwencji zmian globalnych takich jak: zmiana klimatu, zmiany chemizmu atmosfery, wady gleby, zmiany sposobu gospodarowania ekosystemami lądowymi i wodnymi
ocena różnorodności biologicznej obejmująca badania naturalnych i wywołanych przez działalność człowieka zmian w odniesieniu do zróżnicowania genetycznego, gatunkowego i zróżnicowania siedlisk. Badanie ekologicznych konsekwencji oraz przyczyn determinujących zmiany zróżnicowania gatunkowego, z czym wiąże się sprawa ochrony rzadkich i znikających gatunków, a także zapobieganie globalnym i lokalnym zmianom różnorodności biologicznej
badania zakreślone programem nazwanym „zrównoważone systemy ekologiczne”.
obejmują one opracowanie definicji i sposobu wykrywania stresów w naturalnych i kształtowanych przez człowieka systemach ekologicznych, próbę określenia granic, w których mogą zachodzić procesy homeostatyczne , restaurację zniszczonych, zdegradowanych systemów, regulowanie liczebności „szkodników”, chorób oraz badanie wzajemnych związków.
BIOTOP - środowisko życia organizmów roślinnych i zwierzęcych, fragment powierzchni Ziemi charakteryzujący się jednakowymi abiotycznymi warunkami środowiska
BIOCENOZA - zespół populacji różnych gatunków roślin i zwierząt danego środowiska, podlegających czynnikom tego środowiska, ale powiązanych ze sobą pośrednio lub bezpośrednio zależnościami pokarmowymi oraz konkurencją biologiczną wewnątrz lub międzygatunkową.
EKOSYSTEM - podstawowa jednostka funkcjonująca w przyrodzie
Istnieją trzy poziomy występowania organizmów:
producenci - autotrofy, w procesie fotosyntezy produkują materię organiczną przy udziale energii i wody
konsumenci - żerują na autotrofach
reducenci - destruenci
NISZA EKOLOGICZNA - graniczne max i minimum wartości pewnych elementów środowiska, w której występują organizmy: temperatura, wilgotność, ciśnienie
PRAWO MINIMUM - czynnikiem ograniczającym występowanie danego ekosystemu jest ten element występujący w najmniejszej ilości
PRAWO TOLERANCJI - zarówno brak jak i nadmiar jest szkodliwy
Stenobionty - organizmy o niskiej tolerancji
Eurybionty - np. człowiek, organizmy o wysokiej tolerancji
Ekotypy - występują tylko w określonych warunkach
Zasady funkcjonowania ekosystemu:
jedność biotopu i biocenozy
wszystkie elementy są ze sobą ściśle powiązane
autonomia ekosystemu, w jego wnętrzu występuje samorealizacja
zasada sukcesji ekologicznej: pierwotna i wtórna
2