Metody badań epidemiologicznych, Demografia


Metody badań epidemiologicznych:

a) opisowa

b) analityczna: prospektywna, retrospektywna

c) eksperymentalna

Epidemiologia opisowa:

a) Osoba: płeć, wiek, zawód, wykształcenie, stan cywilny, sytuacja ekonomiczna- (kto zachorował?)

b) Miejsce: zakłady przemysłowe, kataklizm, tereny endemiczne, kraj, województwo, powiat, miasto, wieś, gromada ( gdzie zachorował?)

c) Czas: regularność pojawiania się i wygaszania: „zmienność zjawisk epidemiologicznych w czasie”

zmiany chwilowe (dzienne, godzinowe), sezonowe, inne zmiany cykliczne, zmiany długofalowe (kiedy zachorował?)

CHARAKTERYSTYKA OSÓB

WIEK:

•Wiek wykładnikiem stadium rozwojowego organizmu - wady wrodzone powstają tylko w czasie życia płodowego, złamania kości w wieku starczym

• Wiek wykładnikiem pierwszej ekspozycji organizmu na czynnik szkodliwy - choroby zakaźne wieku dziecięcego

• Wiek wyznacznikiem wzrastającego ryzyka zachorowania - choroby przewlekłe

PŁEĆ 

PRZYCZYNY RÓŻNICOWANIA CHORÓB W GRUPACH PŁCI:

•Czynniki genetyczne np. hemofilia 

•Różnice konstytucjonalne, morfologiczne i fizjologiczne 

•Rodzaj aktywności zawodowej i ekspozycji na czynniki środowiskowe 

•Stopień, czas trwania i częstość ekspozycji na inne czynniki środowiskowe

GRUPA ETNICZNA

•Zbiorowość wyróżniająca się od innych wspólnym pochodzeniem i dziedzictwem  kulturowym w zakresie języka, historii, religii lub pewnych zwyczajów, przekazywanych z pokolenia na pokolenie

• Wykształcony wspólny styl życia, wpływający na zdrowie

STAN CYWILNY

• osoby o słabszym zdrowiu maja tendencję do pozostawania w stanie wolnym

• osoby, które prowadzą mniej higieniczny tryb życia również pozostają częściej w stanie wolnym

• W stylu życia osób zamężnych/ żonatych występują pewne różnice, które mogą być przyczynowo związane z pewnymi chorobami

ZAWÓD JEST WYZNACZNIKIEM:

·    Stanu społeczno - ekonomicznego 

• Ryzyka związanego z ekspozycją na chemiczne, fizyczne   lub biologiczne

   czynniki, swoiste dla określonych grup zawodowych

• Stylu lub trybu życia znamiennego dla poszczególnych zawodów  

• warunków społeczno - bytowych ·  

ZMIENNOŚĆ CZASOWA

1.     ZMIANY DŁUGOFALOWE

·          Pojawienie się lub samoistne zniknięcie choroby

·          Lepsza wykrywalność choroby przez służbę zdrowia

·          Wzrost liczby osób korzystających z opieki zdrowotnej

·          Poprawa warunków sanitarno - higienicznych środowiska lub pogorszenie się tych warunków

·          Polepszenie warunków społecznych i bytowych ludności

·          Wykorzenienie chorób zakaźnych

·          Poprawa opieki nad matka i dzieckiem

·          Wzrost proporcji osób w podeszłym wieku

·          Stopień przystosowania populacji do zmieniających się warunków bytowania 

2.     ZMIENNOŚĆ SEZONOWA (CYKLICZNA)

Sezonowość zachorowań może wynikać z:

·          cyklicznych wahań w świecie roślinnym lub zwierzęcym (np. wpływ pyłków kwiatowych na dychawice oskrzelową)

·          aktywności zawodowej i sposobu spędzania czasu wolnego

Epidemiologia analityczna:

Badanie retrospektywne (kliniczno-kontrolne) (mamy chorobę- szukamy przyczyny):

Cel - określenie przyczyny; grupy badane-chorzy lub zmarli; koszty-tanie badanie; czas-krótkie; metody badań-karty zgony, dok. medyczna(wtórne); liczba bad. chorób-jedna; mało dokładne; wsp.-umieralność, chorobowość, iloraz szans; stosujemy do badania przyczyn chorób o niskiej zapadalności

Polega na wyborze odpowiedniej grupy przypadków chorobowych dla zbadania jaka część spośród nich była narażona na domniemany czynnik etiologiczny w przeszłości. Uzyskany wynik w grupie chorych porównuje się następnie z obserwacjami w grupie kontrolnej.

Taki rodzaj badań nazywa się retrospektywnym, ponieważ w obu grupach analizuje się przebytą w przeszłości ekspozycja na domniemany czynnik chorobotwórczy. Stwierdzenie w gupie chorych większego odsetka osób eksponowanych na dany czynnik, niż w grupie kontrolnej może wskazywać, że między występowaniem choroby a działaniem tego czynnika istnieje jakieś powiązanie przyczynowo- skutkowe.

Grupa przypadków chorobowych powinna być  możliwie najbardziej jednorodna pod względem nozologicznym, ponieważ łatwiej jest rozwiązać jeden splot przyczynowo- skutkowy,

Grupa kontrolna powinna być pod każdym względem porównywalna do gupy przypadków, z wyjątkiem choroby będącej przedmiotem zainteresowania badacza.

Liczba grup kontrolnych

- liczebność przypadków w grupie kontrolnej powinna być taka sama

- jeżeli liczba przypadków dostępnych jest mała lub uzyskanie potrzebnych informacji trudna, wówczas stosunek liczby osób w grupie kontrolnej do liczby przypadków w grupie klinicznej powinien wynosić 2:1, 3:1 lub 4:1.

Miarą choroby jest współczynnik ekspozycji w przeszłości

U chorych: a/a+b              u zdrowych: c/c+d

Nie możemy obliczyć ryzyka względnego, a jedynie iloraz szans

OR= c/c+d / a/a+b = axd /bxc

Przykład:

Badanie prospektywne (kohortowe) (mamy czynnik szukamy choroby):

Cel-sprawdzenie hipotezy; grupa badana-2 kohorty zdrowych ludzi; koszty-drogie; czas trwania-długie; metody badań-wywiad, badanie lekarskie, laboratorium; liczba bad. chorób-kilka,wiele; dosyć dokładne; współczynniki-zapadalność, chorobowość, ryzyko względne; nie wybieramy choroby o niskiej zapadalności; sprawdzenie skuteczności terapii, leku, szczepionek; należy dobierać do obserwacji bardzo duże grupy.

Obserwację prowadzi się na grupach eksponowanych i nieeksponowanych na domniemany czynnik  w poszukiwaniu domniemanego skutku (choroby).

Jeśli współczynnik zapadalności na dana chorobę jest wyższy w grupie osób eksponowanych na działanie domniemanego czynnika, to wtedy wynik taki potwierdza hipotezę o związku przyczynowo- skutkowym.

Mogą zmniejszyć błędy w uzyskaniu potrzebnych informacji o badanych o ile kryteria i procedury diagnostyczne zostały ściśle ustalone i wystandaryzowane.

Mogą ustalić relację badanego czynnika także w stosunku do innych chorób.

Grupa kontrolna-podobna do struktury grupy osób eksponowanych z wyjątkiem ekspozycji.

Współczynnik zapadalności-iloraz zachorowań do całej grupy; miara ryzyka.a/a+c; b/b+d

Ryzyko bezwzględne - dana choroba wystąpi po wystąpieniu danego czynnika. To ilość chorych, którą zarejestrowaliśmy w danym czasie. Jest to współczynnik zapadalności w grupie eksponowanej i kontrolnej.

Ryzyko względne - stosunek współczynników choroby (zwykle zapadalności lub chorobowości) w grupie narażonej do współczynników w grupie nienarażonej/nieeksponowanej. Ryzyko względne jest istotne, gdy jest większe od 1; 0,4 i 0,5 hipoteza jest błędna.

Epidemiologia eksperymentalna (interwencyjne):

Wybór planowanej interwencji, zabiegów profilaktycznych, leczniczych, której spodziewany skutek jest oceniany przez porównanie wyników w grupie (grupach) poddawanej zabiegowi w stosunku do grupy kontrolnej.

Cechy eksperymentu: - grupy jednorodne nozologicznie; -obie grupy obserwujemy w tych samych warunkach; -możliwość manipulacji czynnikiem X

Ślepe próby:

·         Potrójnie ślepa próba - pacjent, lekarz, osoba trzecia niewiedzą komu podawany jest lek,

·         Podwójnie ślepa próba - pacjent i lekarz niewiedzą komu podawany jest lek osoba 3 wie,

·         Pojedynczo ślepa próba - pacjent nie wie komu podawany jest lek  lekarz i osoba 3 wiedzą.

Formułowanie celu badania eksperymentalnego:

o       Zadaniem eksperymentatora jest sformułowanie celu i założeń, czyli hipotez badawczych

o       Dobra hipoteza badawcza powinna być (!!! Oczywiście):

§         Merytorycznie wartościowa

§         Określać dokładny poziom początkowy eksperymentu

§         Określać dokładny poziom końcowy eksperymentu

        Hipoteza badawcza musi ściśle określić:

§         Mierzalny poziom wyjściowy, np. przed zabiegiem

§         Poziom końcowy po zabiegu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Metody badan epidemiologicznych (2)
Metody badan epidemiologicznych 2
Metody badań epidemiologicznych 3
Cele i metody prowadzenia badań epidemiologicznych
Przedmiot dzialy i zadania kryminologii oraz metody badan kr
metody badań XPS ESCA
Podstawowe metody badań układu oddechowego
Metody badań pedagogicznych
met.bad.ped.program, Studia, Semestry, semestr IV, Metody badań pedagogicznych
TECHNIKI SONDAŻU Z ZASTOSOWANIEM ANKIETY.(1), Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, Metody, metody
zajęcia 6 (METODY BADAŃ POLITOLOGICZNYCH), politologia UMCS, I rok II stopnia

więcej podobnych podstron