IV. Procedury analizy i interpretacji danych jakościowych

1. Istota, rodzaje i formy danych jakościowych

Istotą danych jakościowych jest możliwość uchwycenia badanego zjawiska z perspektywy respondenta.

Formy:

• Notatki terenowe - robione w czasie wywiadu, obserwacji, są zwykle skondensowane (sporządzone za pomocą umownych znaków, oderwanych słów, zdań, cytatów, szkiców itp.), więc mało czytelne.

• Nagrania - mają zarówno wiele zalet jak i wad. Ułatwiają zapis danych bez notowania, ale jednocześnie peszą ludzi, zmniejszają anonimowość (gdy moja twarz jest na taśmie, nie uspokaja mnie obietnica zniszczenia moich danych osobowych). Im więcej nagrań tym więcej pracy przy ich analizie.

• Metryczka - powielony arkusz podstawowych informacji o wywiadzie lub obserwacji. W przypadku wywiadu zawiera ona dane demograficzne respondenta, czas i miejsce rozmowy, a także opinię badacza o atmosferze rozmowy oraz o zachowaniu się rozmówcy i jego samego. W przypadku obserwacji zawiera informacje o terenie, miejscu i czasie obserwacji. Często ma osobne miejsce na wrażenia obserwatora, których nie umiałby udokumentować.

• Dziennik terenowy - przedstawia badanie z perspektywy badacza: opisuje zdarzenia (w tym przeszkody), sugestie i pomysły interpretacyjne oraz ich losy (czy okazały się trafne czy błędne), wyniki samoobserwacji: uczucia badacza i jego postawy wobec badanego terenu. Zapisuje się tu wszystkie decyzje dotyczące przebiegu badania, np. w pokoju pedagoga źle rozmawia się z uczniami - czują się jak na przesłuchaniu, następną serię wywiadów przeprowadzał będę w stołówce szkolnej. Gdy w terenie pracuje kilku badaczy, dziennik zwiększa porównywalność danych.

• Protokół (wywiadu lub obserwacji) - przekształcone notatki i nagrania. Protokół tworzy się najszybciej jak to możliwe po zakończeniu badania danego dnia. Zalecana jest tu standaryzacja notacji. Dokładność protokołu zależy od celu badania.

2. Kodowanie - istota i procedury

Kodowanie to tyle, co zastępowanie fragmentów tekstu etykietkami, które reprezentują kategorie tekstu. Kategorie te są albo wyprowadzane z tekstu, albo wnoszone z zewnątrz (np. z literatury przedmiotu)

Procedury:

1. Przejrzenie zebranych materiałów i poszukanie, jakiego rodzaju kwestie pojawiają się w nim niezależnie do listy sporządzonych problemów badawczych

2. Sporządzenie listy tych kwestii i nadanie im hierarchii stosując kryterium ogólność

3. Zakodowanie materiału wykorzystując sporządzoną wcześniej listę

4. Znalezienie związku (relacji) między kategoriami analitycznymi, poszukiwanie cech wspólnych i różnicujących

5. Stworzenie hierarchii problemów, które zostaną ujęte w poszczególne kategorie. np. wydarzenia (egzamin) kontekst społeczny, aktorzy, działania, konsekwencje ich działania.

3. Kodowanie otwarte, selektywne i osiowe

1. Kodowanie otwarte

1. Przejrzyj zebrany materiał i poszukaj, jakiego rodzaju kwestie pojawiają się w nim niezależnie do listy sporządzonych problemów badawczych

2. Sporządź listę tych kwestii i nadaj im hierarchię stosując kryterium ogólność

3. Zakoduj materiał wykorzystując sporządzoną wcześniej listę

2. Kodowanie osiowe

Idzie o krok dalej, jego istotą jest odkrywanie związku (relacji) między kategoriami analitycznymi, poszukiwanie cech wspólnych i różnicujących

3. Kodowanie selektywne

Jego istotą jest stworzenie hierarchii problemów, które zostaną ujęte w poszczególne kategorie. np. wydarzenia (egzamin) kontekst społeczny, aktorzy, działania, konsekwencje ich działania.