Finansowanie banku przez emisję papierów wartościowych
Emisję własnych papierów wartościowych zalicza się do operacji biernych. W ramach operacji biernych banki emitują własne akcje i obligacje a także inne papiery wartościowe, np. certyfikaty depozytowe, bony kasowe, w zależności od celu jakim mają służyć.
W czasie tworzenia banku w formie spółki akcyjnej lub w celu powiększenia kapitału w już istniejącym banku, banki emitują akcje.
W celu rozszerzenia działalności opartej na długoterminowych źródłach finansowania, banki działające w różnych formach prawnych mogą emitować obligacje.
Dla celów krótkoterminowego finansowania operacji aktywnych niektóre banki emitują bony kasowe czy certyfikaty depozytowe.
Różnica między akcją a obligacją polega na tym, że akcja jest formą finansowania własnościowego, a obligacja - instrumentem pożyczkowym.
Akcja to papier wartościowy:
stwierdzający bezwarunkowe uczestnictwo jej właściciela w kapitale (majątku) spółki akcyjnej,
uprawniający do partycypacji w zyskach spółki akcyjnej w formie tzw. dywidendy, oraz do majątku spółki - w razie jej likwidacji,
stwierdzający odpowiedzialność za zobowiązania spółki do wysokości wartości akcji.
Czyli akcja reprezentuje określoną część kapitału akcyjnego banku, będąc równocześnie tytułem własności.
Akcja spełnia 2 podstawowe funkcje:
jest instrumentem finansowania powstania i rozwoju spółki akcyjnej,
jest instrumentem lokat dla wolnych kapitałów.
Akcje są uzależnione od ryzyka działalności banku, gdyż wysokość przypadającej na akcję dywidendy zależy od rozmiarów i podziału zysku osiągniętego przez bank. Za straty i zobowiązania danego banku - spółki akcyjnej właściciel akcji odpowiada w granicach jej wartości. Akcja nie ma gwarancji oprocentowania, a przypadająca na nią część zysku (dywidenda) przynosi zmienne oprocentowanie kapitału, zależne od podziału wygospodarowanego zysku. Ponieważ wartość akcji zależy od wartości i przyrostu wartości aktywów danego banku - spółki akcyjnej, zabezpiecza ona jej posiadacza przez skutkami inflacji.
Akcja, będąc tytułem własności określonej części kapitału właścicielskiego, nadaje swemu posiadaczowi prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. WZA podejmuje zasadnicze decyzje dotyczące działalności banku, wybiera jego władze, dzieli zyski, itp. Posiadanie kontrolnego pakietu akcji (jeżeli statut banku nie przewiduje akcji uprzywilejowanych pod względem głosów - 50% ogólnej liczby akcji + 1 ), który zapewnia przewagę w głosowaniu, umożliwia faktyczne kierowanie danym bankiem.
Obligacja to papier wartościowy:
zawierający zobowiązanie emitenta w stosunku do inwestora,
stwierdzający wierzytelność pieniężną (instrument długu),
będący instrumentem pożyczkowym i instrumentem lokat.
Obligacja jest dowodem udzielenia emitującemu bankowi pożyczki przez jej posiadacza i zobowiązaniem dłużnika do zwrotu pożyczonej kwoty wraz z ustalonym oprocentowaniem w sposób i w terminach określonych w obligacji. Obligacje są uniezależnione od ryzyka działalności banku i uprawniają ich posiadaczy do otrzymania stałego oprocentowania. Obligacja, chociaż gwarantuje coroczne oprocentowanie kapitału, ulega deprecjacji w procesach inflacyjnych. Obligacje mogą być wykupione przez emitujący je bank jednorazowo lub ratalnie. Wykup jednorazowy występuje najczęściej w wypadku obligacji krótko - i średnioterminowych, natomiast spłaty ratalne stosuje się przy obligacjach długoterminowych. Sposób spłaty może przewidywać raty o zmiennej lub stałej wysokości, obejmujące w sumie spłatę raty kapitałowej i odsetek. Wybór metody spłaty i oprocentowania nie jest obojętny dla kosztu obsługi długu przez bank, przynosząc z drugiej strony zróżnicowane korzyści posiadaczom obligacji.
Bony kasowe są papierami wartościowymi emitowanymi przez banki. Są one denominowane w okrągłych kwotach z terminem wykupienia przez emitujący je bank zazwyczaj w okresie 3 - 12 miesięcy - mają więc charakter krótkoterminowy. Z uwagi na korzystne oprocentowanie, bony są nabywane przez ludność i przedsiębiorstwa, stanowiąc dla banków źródło finansowania działalności kredytowej.
Certyfikaty depozytowe są papierami wartościowymi emitowanymi przez banki. Stwierdzają ulokowanie przez deponenta w wystawiającym je banku określonej kwoty w charakterze depozytu pieniężnego na określony czas i procent. Są przeważnie krótkoterminowymi papierami wartościowymi o terminie wykupu od 14 dni do roku, chociaż zdarzają się i takie na 7 lat. Zaletą certyfikatów depozytowych jest pewność lokaty, która nie może być wycofana z banku przed umownym terminej, a deponent lokaty może ją w każdej chwili upłynnić, na rynku wtórnym.
W Polsce bony kasowe i certyfikaty depozytowe nie znajdują wykorzystania.
1
1