Drgania mechaniczne (wibracje)
Drgania mechaniczne to drgania lub wstrząsy przekazywane do organizmu człowieka przez części ciała mające bezpośredni kontakt z drgającym obiektem. Jako czynnik szkodliwy dla zdrowia w środowisku pracy występują w postaci drgań miejscowych albo drgań ogólnych.
Podział drgań:
a)drgania miejscowe - to drgania mechaniczne działające na organizm człowieka i przenoszone bezpośrednio przez kończyny górne,
b)drgania o oddziaływaniu ogólnym - to drgania które przekazywane są do organizmu głównie przez :
stopy w przypadku postawy stojącej,
miednicę w przypadku postawy siedzącej,
plecy i boki w przypadku postawy leżącej.
Skutki oddziaływania drgań mechanicznych na organizm człowieka:
Drgania mechaniczne mogą negatywnie oddziaływać bezpośrednio na poszczególne tkanki i naczynia krwionośne bądź mogą spowodować zjawisko rezonansu, czyli wzbudzenie do drgań całego ciała lub jego części , a nawet struktur komórkowych.
Długotrwałe narażenie człowieka na drgania może wywołać szereg zaburzeń w organizmie, doprowadzając do trwałych, nieodwracalnych zmian chorobowych np. narażenie na drgania mechaniczne przenoszone do organizmu przez kończyny górne powoduje zmiany chorobowe w układach :
-krążenia krwi (naczyniowym)
-nerwowym
-kostno-stawowym
Na drgania mechaniczne o ogólnym działaniu na organizm są narażeni przede wszystkim kierowcy, motorniczowie, maszyniści, operatorzy maszyn budowlanych i drogowych.
Źródła drgań działających na organizm człowieka przez kończyny górne:
1) ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młotki pneumatyczne, ubijaki, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itd.)
2) ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowy (piły łańcuchowe, szlifierki itd.)
3) dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękami,
4) źródła technologiczne ( np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania, gładzenia , polerowania itd.)
Na drgania mechaniczne o ogólnym działaniu na organizm są narażeni przede wszystkim kierowcy, motorniczowie, maszyniści, operatorzy maszyn budowlanych i drogowych.
Źródła drgań o działaniu ogólnym na organizm człowieka:
1) siedziska i podłogi środków transportu (samochodów, ciągników, autobusów, tramwajów, pojazdów kolejowych, statków, samolotów itp.),
2) siedziska i podłogi maszyn do prac budowlanych ( np. do robót ziemnych, fundamentowania, zagęszczania gruntów),
3) platformy drgające,
4) podłogi, podesty, pomosty w halach produkcyjnych i innych pomieszczeniach, na których zlokalizowane są stanowiska pracy.
Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi
W grupie metod technicznych można rozróżnić:
1. Minimalizowanie drgań u źródła ich powstawania (zmniejszanie wibroaktywności źródeł poprzez mocowane maszyn do podłoża, zgodnie instrukcją producenta),
2. Minimalizowanie drgań na drodze ich rozchodzenia się (stosowanie materiałów wibroizolacyjnych - guma, korek, tworzywa sztuczne),
3. Automatyzację procesów technologicznych i zdalne sterowanie źródłami drgań,
4. Regularną obsługę techniczną elektronarzędzi i innego sprzętu (prawidłowe naostrzenie elementów tnących smarowanie, zgodnie z instrukcją producenta),
Ograniczania zagrożeń drgań w grupie metod organizacyjnych
1) skracanie czasu narażenia na drgania w ciągu zmiany roboczej,
2) rotację pracowników,
3 )wydzielanie specjalnych pomieszczeń do odpoczynku,
4) przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób szczególnie wrażliwych na działanie drgań,
5) szkolenia pracowników w celu uświadomienia im występujących zagrożeń powodowanych ekspozycją na drgania oraz w zakresie możliwe bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi.
W minimalizowaniu zagrożeń drganiami mechanicznymi ważną rolę odgrywa profilaktyka medyczna. Ma ona na celu eliminowanie- przy zatrudnianiu na stanowiskach operatorów maszyn i narzędzi drgających -osób, których stan czynnościowy organizmu odbiega od normy, gdyż odchylenia te pod wpływem drgań mogą ulegać pogłębieniu.
3