11.12.2009

Wykład 6

Temat: Grupy społeczne.

1. Grupy (zbiorowości) społeczne - określone formy skupienia społecznego, więzi społecznej. Swoim zakresem obejmują wszelkie formy związków międzyludzkich. Włączają się do nich: rodzina, klasa szkolna, partia polityczna, itp.

2. Lista kryteriów opisujących grupy społeczne:

• Geneza

• Struktura grupy społecznej

• Poczucie wspólnoty, odrębności, świadomość, my

• Trwałość grupy

• Etniczność Grupy

• Związek grupy z terytorium zamieszkania

3. Geneza - przyczyny powstania grupy społecznej, wyróżniamy 4 różniące się scenariusze:

• Tłum gapiów tworzy się w sposób żywiołowy, sprowokowany jakimś zdarzeniem.

• Partia polityczna tworzy się w oparciu o program, cel i strukturę.

• Małżeństwo wynika zarówno z czynników naturalnych (popęd seksualny), jaki i społecznych (przymus społeczny nieformalny, nacisk społeczny)

• Naród - długotrwałe, systematyczne krystalizowanie się systemu wartości, wzorów zachowań (kultura).

Struktura grupy społecznej (5 elementów):

• Regulacja aksjonormatywna:

• Nie sformułowana regulacja tłum gapiów

• Sformułowana regulacja partia, stowarzyszenie

• Współwystępowanie regulacji aksjonormatywnej formalnej i nieformalnej w każdej organizacji wyłaniają się normy o nieformalnym znaczeniu (Max Weber chciał stworzyć organizację wypraną z regulacji nie służbowych)

• Charakter dominujących stosunków społecznych:

• Stosunki społeczne nieformalne występują w zdrowej rodzinie i grupie dobrych przyjaciół.

• Formalne, występują Np. w partii politycznej.

• Bezpośrednie, występują w grupach małych, gdzie możliwy jest kontakt face to face, Np. w rodzinie.

• Pośrednie, występują w grupach wielkich, gdzie nie możliwy jest kontakt face to face.

• Zakres i siła kontroli społecznej:

• Duży zakres i siła kontroli społecznej, występuje w tradycyjnej wsi, gdzie wszyscy się znają i śledzą (tak jak u Orwela w „Roku 1984” tylko bardziej).

• Mały zakres siły i kontroli społecznej, występuje w wielkich nowoczesnych miastach, gdzie nikt nikogo nie zna, są to agregaty anonimowych jednostek, a kontrolę stanowi wyłącznie prawo formalne.

• Role społeczne - funkcje wynikające z właściwego dla danej zbiorowości społecznej podziału pracy. Składają się z przepisów roli, czyli praw i obowiązków.

• Konflikt ról - każdy dorosły człowiek pełni wiele ról, czasami trudno jest pogodzić obowiązki danej jednostki, gdy jednostka nie jest w stanie podołać wszystkim rolom, występuje konflikt ról.

• Grupa odniesienia - wiąże się z konfliktem ról, tworzy hierarchię grup, jest to grupa najcenniejsza dla jednostki, zajmuje miejsce naczelne. W sytuacjach konfliktowych spór rozwiązywany jest wedle miejsca, w którym znajdują się dane grupy.

• Pozycje społeczne - statusy społeczne miejsce jednostki w układzie stratyfikacyjnym grupy.

• Stratyfikacja - hierarchiczne uporządkowanie członków grupy według kryterium posiadania lub dostępu do określonych dóbr wyznaczających ich jednostkowe pozycje społeczne (mikrostrukturalne statusy społeczne)

• Dobra - czynniki statusu społecznego:

• Majątek

• Władza

• Prestiż

• Poczucie wspólnoty, odrębności, świadomość, my - mówi o tym jak grupy mogą się różnić, w jakim stopniu ich członkowie identyfikują się z nimi, na ile posługują się zaimkiem „my”, a na ile „ja”.

• Grupy „w sobie” (nominalne) - agregat obcych elementów, które nie czują się wspólnotą, ich członkowie się nie identyfikują (nie ma podziału na my i wy).

• Grupy „dla siebie” (realne) - ludzie tworzący wspólnotę, są jedną całością, mówią o sobie my.

• Poczucie wspólnoty to nie cecha dana raz na zawsze nieustanna dynamika:

• Np. Grupa nominalna grupa realna; Grupa studentów na początku jest nominalna. Później wyłaniają się wspólne wartości. Na trzecim roku wszyscy są najbardziej zintegrowani. Jednak po tym okresie, gdy przychodzi czas na myślenie o końcu studiów studenci zaczynają podejmować działania indywidualne.

• Np. Grupa realna grupa nominalna: Małżeństwo na początku jest grupą realną dzięki więzi emocjonalnej. Ale z biegiem czasu przekształca się w grupę nominalną (działa tak jak równia pochyła). Tylko nieliczni potrafią ostać się jako grupa realna do samego końca.

6. Trwałość grupy - możliwość radzenia sobie z destrukcyjnymi czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi:

• Skrajnie nietrwała - Np. tłum gapiów

• Trwała - Np. naród - tak długo jak powstaje tak też jest w stanie przetrwać zawieruchy i kryzysy.

• Etniczność grupy - historycznie ukształtowana tożsamość kulturowa grupy wyrażająca się we własnej tradycji, pamięci losów, obyczajowości, dialekcie, często religii. Będąca podstawą poczucia wspólnoty, odrębności, świadomości „my”.

• Globalni nastolatkowi - ubierający się tak samo, preferujący podobny styl zachowania.

• Obrońcy przeszłości - ubiegający się o swoją odrębność (Np. Kaszubi, społeczność Górnego Śląska, Bawarczycy, Katalończycy, Baskowie) jest to fenomen sprzeciwiający się globalizacji.

• Związek grupy z terytorium zamieszkania - wyłonienie się grupy na podstawie zamieszkiwania, pracy na danym terenie:

• Jan Szczepański mówił o dwóch aspektach tego związku:

• Obiektywny - powstanie silnie zintegrowanych ludzi żyjących na danym terenie. Muszą sobie wspólnie radzić z warunkami, jedynie razem są w stanie przerwać.

• Determinizm geograficzny - im trudniejsze warunki naturalne, tym większa konieczność solidaryzmu społecznego, współpracy społecznej.

• Znaczenie zależy od poziomu rozwoju cywilizacyjnego im wyższy pułap tym mniejsza konieczność współpracy i solidaryzmu społecznego.

• Mała wieś duży solidaryzm,

• Duże nowoczesne miasto dużo serwisów mały solidaryzm

• Subiektywny - więź emocjonalna z danym miejscem, najlepiej daje się ilustrować tęsknotą za domem rodzinnym (miejscem i osobami, których nam brakuje).

• Nomadyści - ludzie będący ciągle w drodze, niebędący się w stanie przywiązać do żadnego miejsca.

---