wości zapisu EEG oraz liczne mikroobjawy neurologiczne u dyslektyków są symptomami niepełnej dojrzałos'ci ich ośrodkowego układu nerwowego. Twierdzi on także, iż nie można wykluczyć strukturalnego podłoża niedojrzałości funkcjonalnej.
Wśród stanowisk funkcjonalnych bardzo ważną grupę stanowią teorie wiążące zaburzenia czytania z nieprawidłowym kształtowaniem się dominacji mózgowej w ontogenezie. Prekursorem tych poglądów był Samuel Orton, który w latach 1915-1937 opracował teorię strefosymboli (cyt. za Cawley 1977; Ja-klewicz 1982), wiążąca trudności w czytaniu z konfliktem dominacji półkulo-wej w obrębie płatów potylicznych. Gorącym zwolennikiem wyjaśnienia etiologii dysleksji rozwojowej kształtowaniem się dominacji mózgowej jest także H. Critchley (1970). Przytoczone przez A. Jorma (1985) wyniki badań tomogra-ficznych mózgów wskazują na względnie mały rozmiar lewej półkuli u dzieci ze specyficznymi zaburzeniami czytania. Również zapis EEG u tych dzieci, zwłaszcza pochodzący z okolic tylnej części lewej półkuli, wykazuje nietypowy przebieg. Autor ów twierdzi, że większość badań dotyczących cech strukturalnych i funkcjonalnych mózgu u dzieci z zaburzeniami czytania wykazuje upośledzone funkcjonowanie lewej półkuli. Natomiast F. Duffy i G. Mac Anulty (1990) przytaczają wyniki badań elektrycznej czynności mózgu dzieci z rozwojowymi, specyficznymi zaburzeniami czytania, które wskazują na istotne różnice pojawiające się w okolicach bezpośrednio związanych z mową, w lewej półkuli. N. Geschwind (1983) przyjmuje za przyczynę dysleksji rozwojowej zaburzony rozwój półkul mózgowych w okresie płodowym na skutek podwyższonego poziomu testosteronu u matek chłopców. Również B. Kołtuska (1989 c) przytacza zróżnicowane rezultaty badań asymetrii funkcjonalnej u dzieci z zaburzeniami czytania. Mianowicie w badaniach prowadzonych na podstawie bodźców wzrokowych stwierdza się u tych dzieci prawidłowy wzorzec asymetrii mózgowej, to znaczy przewagę lewej półkuli dla bodźców werbalnych. Dzieci te uzyskują jednak ogólnie gorsze wyniki przy reprodukcji bodźców werbalnych prezentowanych do prawego lub lewego ucha. Podobne, choć bardziej niejednoznaczne wyniki uzyskuje się w badaniach wykorzystujących bodźce akustyczne (j. w.). Wśród tych badań pojawiają się częściej doniesienia wskazujące odwrotny wzorzec asymetrii u dzieci z dysleksją rozwojową.
Z powyższych rozważań wynika, że podobnie jak i w wypadku innych teorii, koncepcje zmian funkcjonalnych w obrębie OUN u dzieci z zaburzeniami czytania budzą wiele kontrowersji, głównie z powodu niejednoznacznej terminologii stosowanej przy opisywaniu tych zaburzeń (por. punkt 3.4).
Większej zgodności można doszukać się w poglądach dotyczących konsekwencji opóźnionego dojrzewania mózgu. Jego skutkiem ma być niemożność osiągnięcia wyższych poziomów rozwoju złożonych funkcji analityczno-syn-tetycznych kory mózgowej w obrębie poszczególnych analizatorów oraz za-
62