Sprawozdanie z Hodowli lasu

Temat: Projekt zalesienia nieużytku - wrzosowisko stare

Założenia :

• Kraina Śląska, Dzielnica R*wniny Dolnośląskiej

• wrzosowisko stare

• zaniedbany zrąb (przedrosty)

• siedlisko boru świeżego

• pH 4,0

• powierzchnia - 5,5 ha

1. Przyczyna powstania nieużytku, trudne fragmenty do odnowienia.

Pojęcie wrzosowiska jako nieużytku leśnego związane jest z łanowym występowaniem wrzosu zwyczajnego. Roślina ta występuje na suchych ubogich glebach bielicowych, w suchych lasach sosnwych oraz na torfowiskach wysokich. Występowanie wrzosowisk jest dość ściśle związane z określonymi warunkami klimatycznymi i edaficznymi, spotyka się je najczęściej na obszarach o klimacie umiarkowanie chłodnym, ze stosunkowo łagodnymi zimami i chłodnym latem, przy średniej amplitudzie rocznej wynoszącej 10-16^oC. Bardzo charakterystyczne dla tych teren*w jest r*wnież r*wnomierne występowanie opad*w w ciągu roku i duża wilgotność powietrza. Po części warunki te spełnione zostały i na tej powierzchni. Ale gł*wną przyczyną zadomowienia się wrzosu było zaniedbanie powierzchni po wyrębie, a inicjatorem jego mnożenia się był czynnik świetlny. W ten sam spos*b często wrzos zadomawia się na pożarzyskach. Wrzos łatwo opanowuje obszary poleśne ze względu na małe wymagania w stosunku do żyzności, jak r*wnież dużą zdolność przystosowania się do zmiennych warunk*w wilgotnościowych. Opr*cz siedlisk z natury ubogich wrzos opanowuje także tereny zubożone wskutek niewłaściwej gospodarki np. przez wypas bydła lub wygrabianie ści*łki. Występowanie wrzosu prowadzi do dalszego zubożenia gleby, jest to związane z tym, że gromadzi on w liściach znacznie więcej wapnia, fosforu, azotu niż rosnące w tych samych warunkach drzewa iglaste. Stąd też słaby wzrost tychże drzewek. Na powierzchni. Występowanie wrzosowiska na tej powierzchni doprowadziło do wysuszenia gleby. Pokrywa wrzosu obniżyła wilgotność gleby o 25%. Jest to kolejny czynnik, kt*ry będzie pogarszał warunki rozwojowe rosnących tu drzewek. Brak wilgotności odbija się na wzroście drzewek nie tylko bezpośrednio, odzdziaływuje też poprzez pogorszenie warunk*w do prawidłowego przebiegu proces*w biologicznych w glebie. Może to być np. ograniczenie rozwoju mikroorganizm*w przekształcających związki azotowe w formie przyswajalnej dla roślin. Sam zaś radzi sobie doskonale dzięki grzybkowi Phoma, z kt*rym to wchodzi w związek symbiotyczny. Grzyb ten żyje nie tylko w korzeniach, ale i w całej roślinie,z kwiatami i zalążkami włącznie, a przez to zarażone są nim także nasiona. Dzięki czemu zarodek nasienia wrzosu zawiera już od początku swojego istnienia zawiązek grzybni, kt*ra p*źniej nie tylko umożliwia skiełkowanie, ale ponadto ułatwia już wyrośniętej roślinie zaopatrywanie się w przyswajalny azot. Najprawdopodobniej wielkim utrudnieniem będzie też powstały rudawiec. Powstaje on w wyniku odkładania przez wrzos znacznych ilości kwaśnej ści*łki. Podejrzewa się także ujemne działanie alleopatyczne wrzosu, w wodnym ekstrakcie z wrzosu znajdowano substancje grzybo- i bakteriob*jcze utrudniające rozw*j grzyb*w mikoryzowych u sosny świerka. Substancje te osiągają w glebach koncentrację odpowiednią do toksycznego działania, co wpływa na odżywianie mineralne drzew i ich wzrost, ponieważ mikroorganizmy niszczone przez te substancje mają zdolność pobierania związk*w odżywczych, kt*re wyższym roślinom nie są bezpośrednio dostępne. Cała powierzchnia jest r*wnież trudna do odnowienia z uwagi na szeroko i głęboko sięgające korzenie. System korzeniowy jest więc silnie rozwinięty. Sięga do 55 cm głębokości. Zaś zwarta pokrywa - łan wrzosu ma bezpośredni wpływ na zakładaną uprawę poprzez ocienianie sadzonek, jak i ograniczenie ich przestrzeni życiowej.

2. Przysposobienie terenu do odnowienia.

Jednym ze sposob*w przygotowania terenu do zalesienia byłoby potraktowanie wrzosu chemicznie. Najkorzystniejsze byłoby zastosowanie herbicyd*w p*źnym latem lub wczesną jesienią. Zabieg ten powoduje, że obumarłe krzewinki wrzosu tracą swoją elastyczność, stają się kruche i łamliwe a więc bardzo podatne na tnące działanie stosowanych narzędzi uprawowych. Ale z uwagi na brak zaufania do chemii, a ponadto dużą szansę na likwidację mechaniczną wrzosu zrezygnowałem z tego sposobu. Problem, kt*ry pojawił się na mojej powierzchni to rudawiec. To właśnie wrzos i opad jego ści*łki doprowadził do zakwaszenia gleby i jej orsztynizacji.

Przysposobienie terenu do zalesienia rozpocząłbym od uprzątnięcia zaniedbanego zrębu, wycięcie przedrost*w - drzew nieco starszych i dzięki temu silniej rozrośniętych w następstwie przygłuszania najbliżej rosnących drzew - co umożliwi mi łatwiejsze operowanie sprzętem, aby wykonać orkę głęboką. Zanim jednak przystąpię do orki zamierzam pociąć łany wrzosu na drobne kawałki poprzez zabieg bronowania broną talerzową Nizińskiego. „Talerzowanie” powinno umożliwić łatwiejszą orkę - pług nie będzie miał tak dużych opor*w roboczych. Zanim przystąpię do orki stosuję nawożenie wapniem i fosforem. Następnie wykonuję pełną orkę za pomocą pługa z przedpłużkiem, a p*źniej stosuję kultywatorowanie, kt*re rozdrobni bryły rudawca i przyśpieszy jego utlenianie. W ten spos*b powierzchnia została przygotowana do odnowienia.

3. Rodzaj i sposoby wykonania niezbędnych zabieg*w agromelioracyjnych

Na terenie wrzosowiska zaplanowałem wykonanie następujących zabieg*w melioracyjnych:

• obniżenie kwasowości gleby

• zwiększenie zasob*w pokarmowych gleby

• podtrzymanie osiągniętych efekt*w poprawy warunk*w siedliskowych przez wprowadzanie gatunk*w fitomelioracyjnych

Obniżenie nadmiernego zakwaszenia gleb na wrzosowiskach można osiągnąć przez wapnowanie. W wyniku zmniejszenia kwasowości i poprawienia struktury gleby następuje uaktywnienie zachodzących w niej proces*w, przyśpieszenie rozkładu surowej pr*chnicy wrzosowej i podwyższenie zaobności, gł*wnie przez zwiększenie ilości azotu. Ma to duże znaczenie dla podniesienia produkcyjności teren*w powrzosowiskowych, ponieważ o urodzajności tych siedlisk decyduje zawartość azotu. Nawożenie wapnem wykonuję tuż przed orką pełną, co zapewni mi dobre wymieszanie wapna z glebą, a tym samym przestrzenne jego działanie. Do wapnowania używam węglanu wapnia CaCO₃ - działa on długotrwalej w por*wnaniu do wapna palonego.

Wraz z wapnowaniem przeprowadzam nawożenie fosforowe, uaktywnia ono działanie mikroorganizm*w glebowych, a tym samym przyśpiesza rozkład obumarłychroślin wrzosu i udostępnia związki pokarmowe. Nawożenie fosforem przeprowadzamy r*wnocześnie z wapnowaniem.

Bardzo pożądane jest wprowadzenie na wrzosowisko domieszki liściaste, gatunki fitomelioracyjne i biocenotyczne, oraz wysiew łubinu trwałego. Wysiew łubinu trwałego wykonuje w drugim roku życia uprawy, stosując 10-15 kgnasion na 1 ha. W celu lepszej wymiany powietrza należy zastosowaćwysiew grupowy.

4. Ustalenie składu gatunkowego uprawy

Teren wrzosowiska znajduje się w Krainie Śląskiej w Dzielnivy Dolnośląskiej. Dla typu siedliskowego lasu Bśw typem gospodarczym drzewostanu jest So. Gatunkiem domieszkowym są Brz i Dbc, a gatunkami pomocniczymi Ol i Jrz. Orientacyjny skład gatunkowy wygląda następująco :

So 8, Brz1, Dbc 1

Formy zmieszania i więźby sadzenia

So - więźba sadzenia 1,2x0,7

Brz - więźba sadzenia 1,2x1,5 w zmieszaniu rzędowym wzdłuż linni ostępowych

Dbc - więźba sadzenia 1,2x1,5 w zmnieszaniu drobnokępowym - kępy wielkości 3 ar

Ol - więźba sadzenia 1,2x1,5 w zmieszaniu grupowym po kilkanaście sztuk

Jrz - więźba sadzenia 1,2x1,5 w zmieszaniu grupowym po kilkanaście sztuk

Celowość wprowadzenia:

So - wprowadzona zostaje ze względu na to, że jest to podstawowy gatunek na Bśw, kt*ry ma zapewnić pewien przyrost miąższości. Ujemną stroną wprowadzenia tego gatunku jest to, iż So ma skłonności do tworzenia kwaśnej pr*chnicy

Brz, Dbc, Ol i Jrz - wprowadzamy by ograniczyć niekorzystne działanie ści*łki So jako gatunki fitomelioracyjne. Olsza ma ponadto zadanie poprawienie warunk*w wodnych w glebie.

Ol i Jrz wprowadzam w roku założenia uprawy. Wydaje mi się, że p*źniejsze wprowadzenie przyniesie mniejsze efekty. Gleba wymaga właśnie w tym okresie „opieki” (ocienienia, opadu zr*żnicowanej ści*łki). Nawet jeżeli w przyszłości gatunki te miały zginąć w wyścigu o światło.

5. Przygotowanie gleby

Proponuję więc wykonanie dwupoziomowej orki pełnej na głębokość 50-60 cm. Zastosuję pług wyposażony w przedpłużek, tak aby g*rna warstwa gleby wraz z pokrywą roślinną została całkowicie przyorana. Głębokość orki wystarcza do pokruszenia rudawca i wydobycia tej warstwy, a zatem jej zlikwidowania. Zanim jednak przystąpię do wykonania orki za pomocą brony talerzowej tnę w kawałki łany wrzosu. Następnie zaś wykonuje nawożenie wapniowo-fosforowe. P*źniej orkę pełną, a poniej zamierzam wykonać zabieg kultywatorowania, kt*ry to doprowadzi do rozdrobnienia brył rudawca, acoza tym idzi przyśpieszy proces jego utlenienia.

6. Zapotrzebowanie na materiał sadzeniowy

Powierzchnia 5,5 ha

So 2/0 N = P/a² więc N = 0,8x55 000/1,2x0,7 N = 52 400 szt. sadzonek

Brz 2/0 N = P/a² więc N = 0,1x55 000/1,2x1,5 N = 3 100 szt.

Dbc 2/0 N = P/a² więc N = 0,1x55 000/1,2x1,5 N = 3 100 szt.

zaś Jrz i Ol zakładam, że grupy ich będą rozrzucone r*wnomiernie po całej powierzchni, mniej więcej około 60%, a więc będzie potrzebne po 20 000 sztuk każdego z tych gatunk*w.

Zaleca się aby były to sadzonki I klasy, czyli o optymalnym stosunku korzenia do strzałki. Sadzonki przeznaczone do zakładania tej uprawypowinny być hodowane w warunkachu względniających stosowanie szczepień mikoryzowych, a także na kwaterach gdzie w istotny sposób ograniczono używanie różnego rodzaju związków chemicznych.

8. Zapotrzebowanie na materiały i urządzenia potrzebne do odnowienia

Na potrzeby wapnowania potzrebny jest węglan wapna, dawkę jego oblicza się na podstawie pH - 4, a także na podstawie gatunku gleby. Nawożenie wapniowe wykonane będzie maszynowo. Zastosuję tu rozsiewacz ciągnikowy NO12 z ciągnikiem Ursus C-330

Do przygotowania gleby użyję bronę talerzową typu Nizińskiego, pług

L-18 działający z ciągnikiem klasy 2,0 np. Ursus C-1214 oraz kultywator U 422/2. W przypadku gdy kultowatorowanie nie da właściwego efektu przy rozdrabnianiu rudawca proponuję zastosowanie brony zębatej U 211/2 „Komar”.

Do sadzenia dla sosny proponuję sadzenie pod kostur, zaś dla pozostałych gatunk*w przewiduję sadzenie w jamkę. A więc potrzebny do tego sprzęt to szpadle. W zależności od ilości ludzi wykonujących sadzenie sprzęt ten jest dostępny (prawie w każdej ilości) w nadleśnictwie.

8. Plany rozmieszczenia poszczeg*lnychgatunk*w domieszkowych

- 200 m -

Brz zmieszanie rzędowe

275 m

Brz zmieszanie rzędowe

Literatura:

1. Strzelecki, R. Sobczak - Zalesianie nieużytków i gruntów trudnych do odnowienia

1. E. Ilmurzyński - Szczegółowa hodowla lasu

1. Zasady hodowli lasu

1. Siedliskowe podstawy hodowli lasu

1. Poradnik leśniczego

Sebastian Smoluk Projekt zalesienia nieużytku - wrzosowisko stare

gr.VIII

strona -6- 6.12.98,

N

- kępy dębu czerwonego o wielkości 3 ar

---