Maria Jarymowicz
Czy jesteśmy egoistami?
EGOIZM= postawa człowieka myślącego wyłącznie o sobie, kierującego się jedynie własnym interesem, ze szkodą dla innych. Jest to zjawisko interpersonalne (relacje co najmniej 2 osób)
EGOISTA= osoba przedkładająca zawsze własny interes nad cudzy
Zachowania egoistyczne mogą wynikać z nieświadomości konfliktu interesów, a nie ze złych intencji.
PROCESY SAMOOSZUKIWANIA= procesy polegające na takim przetwarzaniu informacji o sobie samym, że prowadzi ono do selektywnego ukrycia niektórych z nich przed świadomością (Greenwald).
Freud= za główne źródło lęku uważał naturalny człowiekowi konflikt między biologicznymi popędami a surowymi nakazami superego, pochodnymi od nakazów społecznych, nakazami własnego sumienia, za powód wypierania ze świadomości zagrażających treści- uciążliwy dyskomfort i dążenie do unikania przykrości.
Ego- pod naporem biologicznych (popędów) i społecznych (superego). Realizacja popędów zagraża poczuci własnej wartości, co wymusza samooszukiwanie. Samooszukiwanie osłabia ego.
Pacjenci cierpiący z powodu depresji nie przejawiają egotyzmu: skłonności do selekcjonowania informacji i interpretowania percypowanych sygnałów w kierunku wzmacniania poczucia własnej wartości.
EGOCENTRYZM= kierowanie uwagi na własną osobę w warunkach zdolności do przenoszenia jej z obiektu na obiekt.
EGOCENTRYZM OBRONNY= kierowanie uwagi na „ja” w warunkach zagrożenia, w celach obronnych, nieświadomość ukrytego
EGOCENTRYZM PIERWOTNY= utrzymanie uwagi na własnych doznaniach, odczuciach, przeżyciach przy braku zdolności decentracji, nieświadomość nie nieznanego
Z „nie znanego” (nieznajomość rzeczy i brak zdolności trafnego odczytywania znaczeń) wywodzi się szeroka gama naszych nie zamierzonych niezręczności, obojętności, gruboskórności i różnorodnych egoistycznych zachowań wobec świata zewnętrznego.
Niektóre emocje ograniczają zdolność trafnego oceniania zjawisk, trzeźwego osądu.
Greenwald: TOTALITARNE EGO= dokonuje złożonych manipulacji na informacjach poza czujnością podmiotu.
KONSERWATYZM POZNAWCZY= polega na bezwiednym oporze przed zmienianiem zakodowanych w umyśle informacji o rzeczywistości, a subiektywnie poglądów, opinii, nagromadzonej wiedzy. Wiąże się z niezdolnością, a nie z niechęcią do asymilowania nowych, dystansowych inform. „Nie wierzę własnym uszom”, „nie do wiary”= niewiarygodność nowin.
Wystarczy by jakieś treści zostały zarejestrowane przez umysł i w nieświadomy sposób zakodowane, aby wzbudzały afekt swojskości, zabarwiony pozytywnie.
Uczestnicy badania, pomimo, że jakaś osoba, charakteryzuje się podobnymi do nich cechami, ulegali złudzeniu, że ich podobieństwo jest stosunkowo niewielkie.
Im bardziej prototypowy jest dany obiekt, tym większe złudzenie polegające na tym, że jest on mniej podobny do innych obiektów niż owe inne obiekty do niego np. Polska jest bardziej podobna da ZSRR, niż ZSRR do Polski.
Przy ocenianiu stopnia podobieństwa i fizycznych odległości osoby badane pytane o odległości innych od własnej osoby oceniały ja jako mniejsza, niż gdy były pytane o odległości „ja” od innych.
CZY JESTEŚMY ALTRUISTAMI?????????????????????????????????????
Motywy endocentryczne- powstają w obliczu potrzeb otoczenia, ale celem działania jest nie tylko przyczynienie się do dobra cudzego, ale i spełnienie własnych oczekiwań wobec samego siebie. Zorientowana na wewnętrzną satysfakcję.
Warunek okazywania troski: zaangażowania wysiłku jest motywacja do okazania się „prospołecznym”, przed samym sobą, bez względu na to, czy ktoś widzi i doceni czy nie.
Motywy egzocentryczne- związane z tworzeniem się w umyśle struktur poza „ja” (dotyczących sytuacji zewnętrznej) i koncentracją uwagi podmiotu na stanach otoczenia, a nie na własnych, odbywa się to dzięki decentracji i poznawczego „przyjmowania perspektywy” otoczenia, „wchodzenia w cudzą rolę”. Działania ukierunkowane na zmianę sytuacji w otoczeniu.
Potężnym źródłem motywacji jest ROZBIEŻNOŚĆ POZNAWCZA, prowadząca do dysonansu, gdy napływające inf. Dotyczą rzeczywistości zewn. i są niezgodne z posiadanymi poznawczymi schematami świata.
Rykowski: STANDARDY [wzbudzanie motywacji niezgodnych do istniejącego stanu rzeczy]
1) normalne [poza ja] wiedza o świecie
2) idealne [poza ja] wizje lepszego świata
W mechanizmach egocentrycznych satysfakcja może być następstwem, skutkiem działania podjętego ze względu na inny cel.
W mechać. endocentrycznych: uzyskanie satysfakcji jest celem działania.
CO CHRONI PRZED EGOIZMEM?
„Ja podmiotowe”- sfera doznań, odczuć i świadomości, pragnień, preferencji i sprawstwa, rozpoznawalne za pomocą wyborów postaw i celów.
„Ja przedmiotowe”- podlega kontroli ja podmiotowego, reakcje i zachowania, sfera poznawczych reprezentacji własnej osoby.
Wraz z rozwojem poznawczym i różnorodnych standardów wartościowania, potencjalna zdolność samokontroli powiększa się tzn. prawie niemożliwe staje się ukrywanie czegoś przed sobą, niedostrzeganie niewygodnych problemów innych osób.
PROCESY ROZWOJOWE= dokonanie refleksji nad samym sobą, próby zrozumienia siebie i dookreślenia własnej tożsamości.
Procesem leżącym u podstaw SAMOPOZNANIA jest proces różnicowania ja- nie ja, procesy dookreślenia tego co własne, unikanie na tyle całego otaczającego świata.
Ja rodzi się poprzez zderzenie z rzeczywistością zewn., zahamowanie rozwoju, gdy „nie odkuje się ja”.
Gdy podmiot osiąga zdolności samosterowania, angażuje się z własnej woli.
Więź międzyludzka jest oparta na spostrzeganiu własnych różnic i podobieństw.
Bez indywiduacji nie ma zdolności do decentracji- do dojrzałego społecznego zaangażowania.
Bez różnicowania ja-inni możemy całkowicie polegać sterowaniu zew. I działać prospołecznie za pomocą poczucia powinności.