METODY ZBIERANIA DANYCH W NAUKACH PEDAGOGICZNYCH. WPROWADZENIE

TYPY BADAŃ:

uogólniające

- eksperymentalne (quasi-eksperyment pedagogiczny, założenie pewnej „ułomności”)

- porównawcze (poprzeczne i podłużne)

- przeglądowe (survey) np. OBOP przeglądy opinii publicznej

indywidualizujące (założenie o niepowtarzalności każdego obiektu)

- studium przypadku (case-study)

- etnograficzne (badacz przenosi się do badanej społeczności, opisuje ją)

- historyczne (etnografia minionych społeczeństw)

praktyczne

(mają pomóc w usunięciu praktycznej trudności bez odniesień do teorii pedagogicznej)

- rozpoznawcze

- oceniające

- badania w działaniu (action research) - badać i wpływać na przebieg zjawisk

METODY JAKOŚCIOWE

Pozwalają na poznanie: faktów, zdarzeń edukacyjnych, okoliczności w których miały miejsce, skutków które wywołały oraz znaczeń, jakie nadali im ludzie

OBSERWACJA uczestnicząca, etnograficzna

• etap orientacji w terenie

• etap wyodrębniania elementów zogniskowanych (zawężenie obserwacji)

• etap selektywny

Obserwacja zdarzeń krytycznych - skierowanie na konkretny element badanego terenu

WYWIAD indywidualny

- standaryzowany

• skoncentrowany na subiektywnych teoriach

• skoncentrowany na materiale

- niestandaryzowany

• narracyjny (formalne spisanie treści narracji, strukturalny opis tekstu narracji, konstrukcja modelu biografii)

• etnograficzny (poszukiwanie informacji na temat terenu badań)

Wywiad zbiorowy

• grupowy

• narracja grupowa

• grupa tematyczna (focus group)

ANALIZA ARCHIWÓW - źródła

• analiza treści podręczników

METODY ILOŚCIOWE

Zbieranie danych tą drogą łączy się ze stosowaniem pomiaru, czyli przypisywaniem badanym obiektom wartości liczbowych

OBSERWACJA ILOŚCIOWA - zanotowana w postaci scheduły

• redukcja spostrzeżeń

• rejestrowanie spostrzeżeń (skale kategorii)

• systemy kategorii (triangulacja)

• krytyka danych

EKSPERYMENT

- pozwala weryfikować zaplanowane systemy działań pedagogicznych, opiera się na wprowadzeniu elementu manipulacyjnego (czynnika eksperymentalnego), którego działania oczekujemy

METODY SONDAŻOWE

1. Ankieta - planowe wypytywanie badanego, jej podstawą jest kwestionariusz, czyli lista pytań

• ustna

• telefoniczna

• pisemna

• audytoryjna

• pocztowa

rodzaje pytań ankietowych:

• z wyborem

- otwarte

- zamknięte

- z kafeterią

• ze skalowaniem (respondenci zaznaczają stosowną odpowiedź: zawsze często, czasem tak, czasem nie, rzadko nigdy)

• ze skalowaniem w wersji Likerta (zdecydowanie zgadzam się, raczej zgadzam się, trudno powiedzieć, raczej nie zgadzam się, zdecydowanie nie zgadzam się)

• z rangowaniem (np. hierarchizowanie przyczyn, wyszczególnianie kolejności odpowiedzi wg rangi - ważności)

• z niejawnymi opcjami (np. ile ma Pani dzieci)

2. Pomiar zmiennych nieobserwowalnych

• testy

• skale psychologiczne

• pomiar behawioralny

• socjometria

- trafność

- rzetelność

Dla zgłębienia powyższej problematyki polecam Państwu książkę Krzysztofa Konarzewskiego Jak uprawiać badania oświatowe, Warszawa 2000, zwłaszcza fragment na stronach: 109-163

1