(07.01.2011r. - wykład się nie odbył)

14.01.2011 r.

Rynek instrumentów pochodnych

Instrumenty pochodne (derywaty):

• Instrumenty finansowe, których wartość zależy od wartości innego instrumentu pełniącego rolę bazy

• Instrumenty bazowe: towary, waluty, papiery dłużne, akcje, indeksy giełdowe, stopy procentowe, inne

Zastosowanie instrumentów pochodnych:

• Hedging - zabezpieczanie się przed ryzykiem wynikającym z nieporządanych zmian cen instrumentów na rynku kasowym

• Spekulacja - zawieranie transakcji na instrumentach pochodnych w celu osiągnięcia ponadprzeciętnych zysków

• Arbitraż - wykorzystywanie różnic w cenie instrumentów na różnych rynkach w tym samym czasie

Rodzaje transakcji na rynku instrumentów pochodnych:

• Natychmiastowe (kasowe) - terminowe

• Bezwarunkowe - warunkowe

• Rzeczywiste - nierzeczywiste

• Symetryczne - asymetryczne

Giełdowe - pozagiełdowe

1. Transakcje natychmiastowe:

• Zawarcie umowy, dostarczenie towaru i rozliczenie transakcji realizowane są w tym samym momencie lub tak szybko, jak jest to możliwe technicznie

• Praktyka SPOT MARKET - dostawa i rozliczenie w 2 dni robocze od dnia zawarcia umowy

Transakcje terminowe

• Celowe rozerwanie w czasie momentu zawarcia umowy od momentu dostawy towaru i rozliczenia kontraktu

• Stosunek umowy, który trwa od zawarcia umowy (otwarcia kontraktu) do jej rozliczenia (zamknięcia kontraktu)

Kontrakt terminowy

Nabywca	Sprzedawca
- przyjmuje długą pozycję w kontrakcie - możliwość nabycia instrumentu bazowego w przyszłości - należność pozabilansowa	- przyjmuje krótka pozycję w kontrakcie - zobowiązanie do dostawy instrumentu bazowego w przyszłości - zobowiązanie pozabilansowe

Elementy kontraktów terminowych

• V - wolumen kontraktu - ilość instrumentów bazowych

• t- moment zawarcia kontraktu

• n - moment zamknięcia kontraktu i jego rozliczenia

• St - kurs natychmiastowy (spot) w dniu otwarcia kontraktu, cena instrumentu bazowego w momencie t

• Ft/n - kurs teminowy obowiązujący w momencie n, ustalony w momencie t

• Sn - kurs spot w dniu zamknięcia kontraktu, cena instrumentu bazowego w momencie n

Kontrakty bezwarunkowe:	Kontrakty warunkowe:
Wiążące obie strony umowy sprzedawcy i nabywcy zawsze następuje zamknięcie i rozliczenie Sposób zamknięcia transakcji może być różny Np. transakcje forwards, future, swap	Wiążące tylko dla jednej strony umowy - zwykle wystawcy kontraktu Zamknięcie kontraktu jest prawem nabywcy i jednostron. Np. opcje, warranty

Kontrakty rzeczywiste:	Kontrakty nierzeczywiste:
Celem kontraktu jest fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego W momencie zamknięcia nabywca otrzymuje określoną liczbę jednostek instrumentu bazowego po cenie terminowej Np. transakcje forward, niektóre future, opcje	W momencie zamknięcia nie następuje dostawa instrumentu bazowego Rozliczenie kontraktu polega na wyrównaniu różnicy między kursem terminowym a kursem kasowym w momencie zamknięcia transakcji (clearing) Np. futur es, niektóre forward, opcje

Kontrakty symetryczne:	Kontrakty niesymetryczne:
Uprawnienia i obowiązki obu stron kontraktu są takie same Zysk jednej strony odpowiada stracie drugiej strony kontraktu Np. forward, future, swap	Jedna ze stron ma prawo a druga obowiązek realizacji transakcji Jedna ze stron ma możliwość osiągnięcia nieograniczonych zysków przy ograniczonym poziomie strat, a druga - odwrotnie Np. opcje, warranty

Kontrakty giełdowe:	Kontrakty pozagiełdowe:
Wystandaryzowane kontrakty o ściśle określonych parametrach Zorganizowany obrót wtórny Depozyty zabezpieczające i pośrednictwo izby rozliczeniowej, ograniczają ryzyko związane z wiarygodnością partnera transakcji Giełdy derywatów: Euronext, ASE, AMEX; CBOE, Eurex	Negocjowane umowy terminowe dopasowane do potrzeb stron transakcji zwykle zawierane przez przedsiębiorstwa z bankami lub instytucjami finansowymi Brak zorganizowanego rynków wtórnego Niska płynność kontraktów

Instrumenty pochodne
Symetryczne Bezwarunkowe	Asymetryczne Warunkowe
Swap Forward Futur es	Opcje Warranty

21.01.2011 r.

Kontrakty forward:

• Pozagiełdowa negocjowana terminowa umowa dostawy i zakupu określonej ilość w przyszłości po ustalonej z góry cenie

• Zawarta na określoną kwotę z określonym podmiotem (bankiem lub instytucją finansową)

• Zakończenie zazwyczaj polega na fizycznym dostarczeniu instrumentu bazowego

• Nabywca kontraktu zobowiązany jest do kupna w wyznaczonym dniu określonej ilości danej waluty po cenie ustalonej w momencie zawarcia umowy

• Wystawca jest zobowiązany do sprzedaży w wyznaczonym dniu określonej ilości danej waluty po cenie ustalonej w momencie zawarcia umowy

• Zysk nabywcy = strata wystawcy

• Strata nabywcy = zysk wystawcy

I cena kasowa > cena terminowa	II cena kasowa < cena terminowa
Nabywca kontraktu kupuje walutę po cenie terminowej niższej niż kasowa Następnie może sprzedać walutę po wyższej cenie realizując w ten sposób zysk Zysk nabywcy kontraktu = premia = cena kasowa - cena terminowa = strata wystawcy kontraktu	Wystawca kontraktu może kupić walutę na rynku kasowym po niższej cenie, a następnie sprzedać tę walutę nabywcy kontraktu po cenie terminowej Nabywca kupuje walutę po cenie terminowej wyższej od kasowej Zysk wystawcy kontraktu = premia = cena terminowa - cena kasowa = strata nabywcy kontraktu

Rozliczenie FRA
Stopa referencyjna > stopa terminowa	Stopa referencyjna < stopa terminowa
Kupujący otrzymuje odpowiednią kwotę rozliczeniową Zabezpieczenie przed wzrostem stóp procentowych Zysk nabywcy FRA = strata wystawcy	Wystawca FRA otrzymuje kwotę rozliczeniową Zabezpieczenie przed spadkiem stóp procentowych Zysk wystawcy = strata nabywcy

Swap procentowy - Transakcja wymiany stóp procentowych - zmiennych na stałe i odwrotnie

Swap procentowy
Swapy kuponowe	Swapy bazowe
umowa na wymianę serii płatności o stałej stopie procentowej na zmienną w tej samej walucie w ściśle określonym czasie	umowa na wymianę serii płatności odsetkowych liczonych względem różnych zmiennych referencyjnych stóp procentowych

Opcje - kontrakt, który nabywcy daje prawo do kupna lub sprzedaży określonych instrumentów w ograniczonym czasie i po ustalonej z góry cenie

• Umowa warunkowa - nabywca opcji skorzysta z przysługującego mu prawa, gdy będzie to dla niego opłacalne

• Umowa asymetryczna - prawo nabywcy kontraktu = zobowiązanie wystawcy kontraktu

Kryteria klasyfikacji	Rodzaje opcji
Prawo posiadacza opcji	Opcje kupna (call) Opcje sprzedaży (put)
Okres wykonania opcji	Amerykańskie Europejskie
Sposób rozliczenia opcji	Z dostawą rzeczywistą Z rozliczeniem pieniężnym
Realizacja ceny wykonania do ceny rynkowej instrumentu bazowego	W cenie Po cenie Nie w cenie
Miejsce obrotu	W obrocie giełdowym Na rynku pozagiełdowym
Instrument bazowy	Opcje kasowe Opcje terminowe

Ceny związane z opcją:

• Cena wykonania - cena rozliczenia po jakiej transakcja jest wykonywana, ustalona w momencie zawarcia transacji, niezmienna

• Cena zakupu opcji = premia - cena prawa, które nabywa posiadacz opcji - wartość rynkowa opcji zmieniająca się w czasie

• Cena instrumentu bazowego - wartość rynkowa instrumentu, na który opiewa opcja

Opcja	Opcja kupna	Opcja sprzedaży
W cenie	Cena wykonania < cena rynkowa	Cena wykonania > cena rynkowa
Po cenie	Cena wykonania = cena rynkowa	Cena wykonania = cena rynkowa
Nie w cenie	Cena wykonania > cena rynkowa	Cena wykonania < cena rynkowa

Podstawowe strategie opcyjnie:

• Zakup opcji kupna - long call

• Zakup opcji sprzedaży - long put

• Wystawienie opcji kupna - short call

• Wystawienie opcji sprzedaży - short put

Warranty :

• Papier wartościowy emitowany przez przedsiębiorstwo lub instytucję finansową

• Uprawnia posiadaczy do zakupu lub sprzedaży określonej liczby instrumentów bazowych

• W ściśle określonym terminie w przyszłości, po ustalonej z góry cenie

Kryteria klasyfikacji	Rodzaje warrantów
Termin realizacji	Europejskie Amerykańskie Bermudzkie
Sposób rozliczenia	Rzeczywiste nierzeczywiste
Uprawnienia nabywcy	Call Put
Rodzaj emitenta	Subskrypcyjne (SA ->prawo zakupu akcji) Opcyjne (ściśle określone instytucje emitentów)

THE END

1

---