30 ZADAŃ DLA SZKOŁY Z KLASĄ

Oto pole do zaorania przez ambitnych nauczycieli - czyli propozycje 30 zadań. Na szczęście wystarczy wybrać i z sukcesem wykonać sześć, po jednym do każdej z zasad, które lansujemy w naszej akcji. Tytuł "Szkoły z klasą" czeka...

Mamy nadzieję, że te opisy zadań pozwolą Państwu zorientować się, czego oczekujemy od szkół, powinny też wystarczyć do podjęcia decyzji, czy przyłączyć się do naszej kampanii. Realizację zadań zaczną Państwo we wrześniu. Wcześniej w portalu gazeta.pl znajdą się dodatkowe materiały, które pomogą wykonać zadania: wzory ankiet do poszczególnych zadań (np. "Czy oceniamy sprawiedliwie" do zadania 2B), materiały edukacyjne (do ćwiczenia różnych umiejętności, np. czytania ze zrozumieniem, scenariusze lekcji itp.) oraz formularze, w które wpisywać będą Państwo sprawozdania. Odeślemy też do literatury i stron w internecie, gdzie są opisane metody, projekty i scenariusze lekcji, którymi będzie można się zainspirować.

Uwaga! Przypominamy, że realizację każdego zadania należy poprzedzić naradą nauczycieli i powołaniem spośród nich zespołu zadaniowego oraz poinformowaniem uczniów i rodziców o wyborze.

Zasada 1

Szkoła dobrze uczy każdego ucznia
"Szkoła dobrze uczy każdego ucznia. Potrafi wyjaśniać i zaciekawiać; dba, aby wszyscy uczniowie osiągali coraz lepsze wyniki i rozwijali swoje aspiracje i zainteresowania"

ZADANIE 1A: Uczniowie w centrum uwagi

Istotą zadania jest dostrzeganie różnic i specyficznych potrzeb edukacyjnych uczniów oraz dostosowanie do tego sposobu nauczania. Nauczyciele szkoły - np. na posiedzeniu rady pedagogicznej - zastanawiają się, jak poprawić wyniki w nauce różnych klas, grup, a nawet pojedynczych uczniów. Dyskutują, nad czym się skupić. Mogą np. wybrać takie kwestie: 1. Pogorszenie wyników klasy IIIa; 2. Kilku zdolnych uczniów ma dobrze przygotować się do olimpiad; 3. Słabe wyniki w matematyce w kilku klasach. Planują, co robić, np.: 1. Zmienić styl pracy z IIIa, pomóc wychowawcy; 2. Dać indywidualny tok nauki olimpijczykom; 3. Zorganizować atrakcyjny konkurs matematyczny w formie rywalizacji między klasami... I realizują te plany - oczywiście pod opieką zespołu zadaniowego.

ZADANIE 1B: Sprawdźmy, czego nauczyliśmy

Chodzi o systematyczne sprawdzanie efektów nauczania i doskonalenie słabszych stron szkoły. Nauczyciele, np. podczas spotkania rady pedagogicznej, wybierają kilka umiejętności i/lub obszarów wiedzy, które chcą doskonalić. Można tu posłużyć się np. standardami wymagań egzaminacyjnych, jak np. czytanie ze zrozumieniem albo rozumowanie z użyciem odpowiednich argumentów. Nauczyciel (lub zespół nauczycieli tego samego przedmiotu) opracowuje narzędzie do badania standardu, np. zabawę językową "Czy to rozumiesz?". Diagnozuje za jego pomocą poziom uczniów. Planuje działania, które powinny poprawić osiągnięcia uczniów (np. po pół roku ćwiczeń) i przeprowadza powtórny pomiar.

ZADANIE 1C: Co wynika z wyników?

Idzie tu o bardziej systematyczne badanie postępów w nauce pojedynczych uczniów, grup i całych klas. Lepszą orientację powinni zyskać zarówno nauczyciele, jak i uczniowie. Nauczyciele analizują wyniki prac klasowych, domowych, egzaminu gimnazjalnego, testu kompetencji itp. Dokonują zestawień, np. analizując zmiany w czasie wyników uczniów i całych klas (wykresy osiągnięć ucznia/klasy), różnice średnich wyników między klasami, porównania średnich ocen tych samych uczniów/klas z różnych przedmiotów itp. Prezentują te porównania innym nauczycielom oraz samym uczniom. Rada pedagogiczna wyciąga z tej analizy wnioski dotyczące m.in. stylu oceniania i skuteczności pracy poszczególnych pedagogów, motywacji uczniów/klas itd. i zamienia te wnioski w rekomendacje dotyczące pracy nauczycieli.
Ciekawą formą rejestrowania postępów ucznia mogą być indeksy uczniowskie zawierające oceny wraz ze wskazówkami nauczycieli i oceną opisową.

ZADANIE 1D: Lepiej przygotować do egzaminów

Nauczyciele zastanawiają się, jak lepiej pomagać uczniom przygotować się do sprawdzianów wewnątrzszkolnych i egzaminów zewnętrznych. Można np. przeprowadzać próbne egzaminy i wspólnie z uczniami analizować, co sprawiało im trudność. W efekcie poszczególne klasy przygotowują swoje "listy trudności" (np.: kłopot ze zrozumieniem polecenia, interpretacją tekstu źródłowego, zadaniami z wartością bezwzględną liczb). Te elementy są systematycznie ćwiczone przez nauczycieli różnych przedmiotów na dodatkowych zajęciach albo np. w formie "Turnieju klas w pisaniu krótkich prac z polskiego".
Przy okazji szkoła stara się rozpoznać, ilu uczniów korzysta z korepetycji, i zastanawia się, jak ograniczyć to zjawisko.
W sprawozdaniu końcowym należy ocenić skutki realizacji zadania, podając np. wyniki porównywalnych testów czy egzaminów na początku i na końcu zadania.

ZADANIE1E: Dobrze wyjaśniamy, ciekawie uczymy

Proponujemy zacząć od dyskusji "Jak uczyć lepiej", do której nauczyciele przygotowują się, analizując swoje mocne strony ("mam dobry kontakt z klasą", "jasno tłumaczę nawet trudne pojęcia") i słabe ("czasem nie mieszczę się w czasie z materiałem", "nie lubię oceniać"). Rada pedagogiczna omawia też wyniki ankiety "Jaka jest nasza szkoła". Po dyskusji nauczyciele zastanawiają się, jak poprawić sposób wprowadzania nowego materiału, tak by odwoływać się do posiadanych już przez uczniów wiadomości i umiejętności, by ułatwić zrozumienie, a nie tylko zapamiętanie materiału, by naprawdę zaciekawić uczniów. Nauczyciele wymieniają się pomysłami metodycznymi, dzielą własnymi rozwiązaniami dydaktycznymi i programowymi. Tworzą zespoły lub pary współpracujące w doskonaleniu pracy na lekcjach (m.in. wymiana doświadczeń, wzajemne odwiedziny na lekcjach, czasem wspólne poprowadzenie lekcji).

ZADANIE 1F: Jak wychować ludzi z pasją?

Nauczyciele dyskutują, jak rozbudzić zainteresowania uczniów. Zastanawiają się, co dla nich samych jest pasjonujące w przedmiocie, którego uczą, i jak "zarazić" tym uczniów, sami dla siebie próbują odpowiedzieć na pytanie: "Co jest fascynującego w matematyce, chemii, historii...". Dyskutują, jak prowadzić lekcję, by to pokazać uczniom. Nauczyciele starają się też rozpoznać zainteresowania i pasje samych uczniów. Planują, jak je wykorzystać w nauczaniu różnych przedmiotów (np. uczeń-znawca zespołu The Beatles może na lekcji języka angielskiego uczyć tekstów piosenek). Przeprowadzają sondę wśród uczniów, w jakich zajęciach pozalekcyjnych chcieliby oni uczestniczyć, pytają - zwłaszcza w szkole podstawowej - też o to rodziców. Odpowiednio modyfikują szkolną ofertę zajęć dodatkowych, a także przekazują uczniom informacje o zajęciach prowadzonych przez inne placówki.

Zasada 2

Szkoła ocenia sprawiedliwie
"Uczniowie wiedzą, czego mają się nauczyć, są oceniani według jasnych i jawnych zasad"

ZADANIE 2A: Czego będziemy uczyć i wymagać?

W sposób jasny i przystępny nauczyciele informują uczniów (i rodziców), czego będą uczyć w danym roku, semestrze, dziale. Odpowiadają na pytania, rozdają też przystępny skrót tej informacji na piśmie. Mówią też, czego uczniowie mają się nauczyć, czyli jakich wiadomości i umiejętności będą od nich wymagać ("po zakończeniu I semestru historii uczeń powinien umieć m.in. porządkować wydarzenia na osi czasu i wskazać ślady przeszłości w swej okolicy"). Zadanie 2A najlepiej wykonać na początku roku/semestru, ale można w trakcie roku, np. zaczynając nowy dział.

ZADANIE 2B: Poinformujmy, jak oceniamy

Nauczyciele zapoznają uczniów z zasadami oceniania na ich lekcjach, a wychowawca informuje o regułach oceniania zachowania. Każdy uczeń otrzyma pisemną informację, np. w formie karty "Jak oceniamy uczniów" (wzór karty - do przystosowania przez nauczycieli - będzie dostępny w portalu www.gazeta.pl/edukacja). Uczeń dowie się m.in., za co będzie oceniany, jakie są kryteria oceniania (np. jak aktywność na lekcji może wpłynąć na ocenę), jak może poprawiać oceny itp. Podjęcie zadania 2B oznacza także refleksję nad szkolnym systemem oceniania i wprowadzenie ewentualnych modyfikacji. Należy zwrócić uwagę na to, jak sposób oceniania ocenili uczniowie (ew. rodzice) w ankiecie początkowej.

ZADANIE 2C: Czy na pewno oceniamy sprawiedliwie?

Jeżeli szkoła uzna, że system oceniania to jej słabszy punkt, może przeprowadzić dodatkowy sondaż opinii wśród uczniów, sprawdzając m.in.: czy znają wymagania ze wszystkich przedmiotów, czy nauczyciele uzasadniają oceny, czy dostatecznie wcześnie informują o sprawdzianach itp. Poznawszy te odpowiedzi, szkoła podejmuje odpowiednie działania: dopracowuje "system wczesnego informowania uczniów" o kryteriach oceniania z poszczególnych przedmiotów, a nawet pojedynczych prac, wprowadza obyczaj uzasadniania ocen z poważniejszych sprawdzianów i prac, wykorzystuje elementy samooceny i wzajemnej oceny uczniów, modyfikuje szkolny system oceniania, organizuje warsztaty samokształceniowe dla nauczycieli.

Zasada 3

Szkoła uczy myśleć i rozumieć świat
"Szkoła uczy twórczego i krytycznego myślenia, a wiedza i umiejętności w niej zdobyte pomagają zrozumieć to, co dzieje się wokół uczniów, w ich miejscowości, w Polsce, na świecie oraz rozwiązywać realne problemy"

ZADANIE 3A: Czy uczymy myśleć?

Nauczyciele analizują indywidualnie i w zespołach prowadzone przez siebie zajęcia, zastanawiając się, na ile uczą one twórczego i krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów oraz w jakim stopniu pomagają zrozumieć świat. Wprowadzają dodatkowe elementy służące rozwijaniu tych umiejętności. Mogą to być zarówno pojedyncze ćwiczenia (np. wysuwanie i sprawdzanie hipotez, rozpoznawanie zależności, w tym związków przyczynowo-skutkowych), jak i całe konspekty lekcji (np. temat "Czy reklamy zawsze mówią prawdę") i dłuższe projekty (np. opracowanie rozwiązania problemu z życia szkoły: "Jak najlepiej wykorzystać pracownię komputerową po lekcjach" czy społeczności lokalnej: "Jak zlikwidować dzikie wysypisko w naszym lesie").
Jako załącznik do sprawozdania szkoła może przysłać (pocztą) wybrane prace uczniów.

ZADANIE 3B: Dobry program, dobry podręcznik

Nauczyciele sprawdzają, czy wybory programów i podręczników w ich szkole były przemyślane i dyskutowane w gronie pedagogicznym. Oceniają wykorzystywane przez siebie programy i podręczniki, zastanawiając się, w jakim stopniu służą one kształceniu twórczego i krytycznego myślenia (rozbudzają intelektualnie) oraz czy pomagają uczniom zrozumieć świat (odniesienie do realiów: dlaczego zimą jezdnie posypywane są solą, co to jest deficyt budżetowy...). Porównują je z innymi dostępnymi na rynku podręcznikami i programami. Proponują ewentualne zmiany na przyszły rok: które programy lub podręczniki wymienić, które programy zmodyfikować i uzgodnić (np. historia z językiem polskim). Szacują koszty.
Uwaga! To zadanie można wykonać wiosną 2003, podejmując decyzje na rok szkolny 2003/04.

ZADANIE 3C: Festiwal nauki

Szkoła organizuje festiwal nauki pod hasłem "Zrozumieć świat". Nauczyciele wszystkich przedmiotów włączają się w ten projekt i pomagają uczniom zaprezentować osiągnięcia nauki (np. "Czego jeszcze nie wiemy o wszechświecie?", "Klonowanie - dobre czy złe"). Uczniowie mogą też pochwalić się wykonanymi przez siebie miniprojektami badawczymi, ("Park miejski przy ul. Słowackiego jako ekosystem") lub przygotować spektakle edukacyjne, np. o tematyce historycznej ("Wyprawy Krzysztofa Kolumba"). Jest to jedno z tych zadań, w których najważniejsze jest uruchomienie pomysłowości i aktywności uczniów. Festiwal ma być połączeniem prawdziwej edukacji i dobrej zabawy. Powinien też stać się wydarzeniem wychodzącym poza mury szkoły, w którym wezmą udział rodzice, uczniowie innych szkół, przedstawiciele społeczności lokalnej.

ZADANIE 3D: Uczeń bada świat

W ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych uczniowie pod opieką nauczyciela realizują (indywidualnie lub zespołowo) zadania badawcze wymagające poszukiwania informacji, formułowania pytań i hipotez oraz prezentacji wyników. Nie idzie tu o odtworzenie wiedzy z podręczników czy innych źródeł, ale o samodzielną pracę intelektualną, nawet jeśli temat trochę przerośnie możliwości ucznia, a niektóre wnioski okażą się zbyt śmiałe. Przykładem może być praca pt. "Co wazy opowiadają o życiu starożytnych Greków" lub "Co łączy świecę i wieczne pióro, czyli demonstracja zjawiska włoskowatości".

ZADANIE 3E: Co się dzieje na świecie

Nauczyciele pomagają uczniom zrozumieć współczesny świat. Na lekcjach polskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, na godzinie wychowawczej wykorzystują "przeglądy wiadomości prasowych, radiowych, telewizyjnych" szykowane przez uczniów, korzystają też z internetu. Przygotowują gazetkę ścienną, szkolny serwis radiowy itp. Pod opieką nauczycieli w szkole organizowane są debaty uczniowskie na aktualne tematy społeczne i polityczne. Uczniowie uczestniczą w dyskusjach internetowych, prezentując wypracowane w klasie stanowiska lub wnioski z przeprowadzonych w szkole dyskusji.

Zasada 4

Szkoła rozwija społecznie, uczy wrażliwości
"Uczniowie uczą się współdziałania w zespole, angażują się w pracę na rzecz innych ludzi oraz działają dla dobra swej małej i dużej ojczyzny oraz całego świata"

ZADANIE 4A: Jak uczymy współpracy?

Nauczyciele zastanawiają się, czy w programie wychowawczym szkoły, w programach przedmiotowych i w scenariuszach poszczególnych zajęć dostatecznie wykorzystuje się pracę zespołową. Chodzi nie tylko o proste zadania wykonywane w zespołach, ale o tworzenie sytuacji edukacyjnych, które uczą porozumiewania się, poszukiwania rozwiązań kompromisowych, dzielenia się zadaniami i odpowiedzialnością itp. Nauczyciele na swoich zajęciach wraz z uczniami analizują pracę w zespołach, np.: to, czy uczniowie nawzajem się słuchali, czy szanowali odmienne opinie, jak dzielili się zadaniami i "rozliczali" z ich wykonania, jak pomagali mniej aktywnym kolegom włączyć się w pracę grupy i jak praca grupy wpływała na uzyskany efekt. Takie ćwiczenia prowadzone są nawet w młodszych klasach.

ZADANIE 4B: Projekty zespołowe

Nauczyciele realizują z uczniami "zespołowe projekty edukacyjne". Każda klasa (każdy uczeń) przynajmniej raz w semestrze uczestniczy w takim projekcie. Projekty stanowią element pogłębionego nauczania poszczególnych przedmiotów, a równocześnie mają uczyć umiejętności pracy w zespole nad rozbudowanym i trwającym dłuższy czas zadaniem (zwykle kilka tygodni), czasem obejmującym różne przedmioty. Np. w projekcie "Rzeka mówi" uczniowie podzieleni na zespoły tematyczne badają dzieje osadnictwa nad płynącą przez ich miejscowość rzeką (historia), rośliny i zwierzęta żyjące w rzecznym ekosystemie (biologia), problemy prawne i społeczne związane z wykorzystaniem i ochroną brzegów rzeki. Uczniowie prowadzą też kampanię na rzecz założenia niewielkiego parku nad rzeką.

ZADANIE 4C: Praca dla innych

Nauczyciele zastanawiają się, czy szkoła w dostatecznym stopniu stwarza uczniom możliwość pracy na rzecz innych, zachęca do aktywności społecznej, do pomagania potrzebującym. Czy działające w szkole organizacje pełnią taką funkcję, czy szkoła wzmacnia wolontariat młodzieżowy? Na godzinach wychowawczych uczniowie i nauczyciele zastanawiają się "Kto potrzebuje naszej pomocy?". Szukają pomysłów, jak zorganizować pracę na rzecz innych. Mogą np. zachęcić gimnazjalistów do udziału w akcji czytania uczniom I klasy sąsiedniej szkoły podstawowej albo - w porozumieniu z ośrodkiem pomocy społecznej - do pomagania osobom starszym czy niepełnosprawnym mieszkającym w pobliżu szkoły, np. w zakupach.

ZADANIE 4D: Nasza mała i wielka ojczyzna

Wychowanie patriotyczne w odniesieniu do małej i wielkiej ojczyzny jest obecne w podstawach programowych i w programach wychowawczych wszystkich szkół. Nauczyciele zastanawiają się jednak, na ile praca wychowawcza szkoły w tej dziedzinie trafia do uczniów. Stawiają to pytanie samym uczniom na lekcjach wychowawczych, polskiego, historii lub wiedzy o społeczeństwie. Szkoła rozpisuje konkurs na działanie - lekcję, debatę szkolną, wystawę itp. - pod hasłem "Nasza ojczyzna mała i wielka". Najlepsze projekty są realizowane.

ZADANIE 4E: Młodzi obywatele

Idzie o zaangażowanie uczniów w sprawy publiczne oraz ćwiczenie umiejętności obywatelskich w realiach samej szkoły. Nauczyciele pomagają uczniom wybrać formę działania, np.: udział w akcji Amnesty International w obronie więźniów sumienia, symulacje wyborów samorządowych (na wzór akcji "Młodzi głosują"), szkolne referendum w sprawie wejścia Polski do Unii Europejskiej, szkolna debata na temat projektów zaostrzenia prawa w Polsce, obserwowanie przez uczniów posiedzenia rady gminy itd. Szkołą demokracji dla uczniów mogą być także działania samorządu uczniowskiego: kampania i wybory do władz, bieżąca, niepozorowana działalność samorządu, szkolne referenda itp.

Zasada 5

Szkoła pomaga uwierzyć w siebie, tworzy dobry klimat
"W szkole panuje życzliwa, pełna wzajemnego szacunku atmosfera, uczniowie mają szansę uwierzyć we własne siły"

ZADANIE 5A: szacunek, zaufanie, życzliwość

Wśród uczniów przeprowadzona zostaje krótka anonimowa ankieta (będzie dostępna w www.gazeta.pl/edukacja, można też użyć własnego projektu). Pytania dotyczą relacji uczniów z wychowawcą i innymi nauczycielami, zaufania i szacunku do nich. Nauczyciele omawiają wyniki tego badania i odpowiedzi uczniów w ankiecie "Jaka jest nasza szkoła". Zastanawiają się, jak są postrzegani przez uczniów, jak uczniowie czują się w szkole, czy szkoła wzmacnia poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości uczniów itp. Dyskutują, jak poprawić relacje z uczniami. Podejmują dodatkowe działania, np. organizują warsztaty szkoleniowe. Szkoła może też poszukać innych form poprawy relacji nauczycieli z uczniami (np. święto szkoły przygotowywane przez mieszane zespoły uczniów i nauczycieli albo zabawa typu "20 pytań do nauczyciela").

ZADANIE 5B: Każdego można za coś pochwalić

Wychowawcy we współpracy z innymi nauczycielami uczącymi ich klasę szukają mocnych stron każdego (!) ze swoich uczniów. Nauczyciele starają się docenić ich wysiłki, osiągnięcia, cechy charakteru. Dostrzegają nawet pojedyncze pozytywne zachowania uczniów, którzy nie cieszyli się dobrą opinią. Powstaje zestawienie "Mocne strony naszych uczniów". Równocześnie na lekcjach wychowawczych uczniowie zachęcani przez wychowawców odpowiadają na to samo pytanie, wypełniając kartę "Moje mocne strony". Nauczyciele prowadzą pracę dydaktyczną i wychowawczą, uwzględniając mocne strony uczniów.

ZADANIE 5C: Nasz szkolny kodeks

Nauczyciele zastanawiają się, czy uczniowie i oni sami znają swoje prawa i obowiązki. Czy obowiązujące uczniów reguły zachowania są jasne, czy wiadomo, co należy, a czego nie wolno robić? Co grozi za naruszenie tych zasad? Nauczyciele sprawdzają, czy uczniowie znają te reguły, i zastanawiają się, jak je upowszechnić. Mogą np. poprosić uczniów o przełożenie na bardziej przystępny dla nich język najważniejszych zasad zawartych w statucie i innych szkolnych dokumentach pod hasłem "Nasz szkolny kodeks". Może on zostać przedstawiony nawet w formie dowcipnego komiksu albo szkolnego przedstawienia. Zadanie 5C może stać się okazją do modyfikacji szkolnych regulacji, np. dodania jakiejś zasady lub doprecyzowanie sankcji, a także do przemyślenia sposobu oceniania zachowania uczniów.

ZADANIE 5D: Szkoła bez przemocy

Na podstawie rozmów z uczniami i wyników dodatkowej krótkiej ankiety nauczyciele analizują problem przemocy, agresji, poniżania... Dyskutują o tym z uczniami. W zależności od nasilenia negatywnych zjawisk planują działania profilaktyczne i zaradcze - powołują "szkolny zespół do walki z przemocą" (z udziałem uczniów), opracowują system bezpiecznego dla uczniów informowania o przypadkach przemocy, organizują szkolną akcję edukacyjną pod hasłem "Nie zamykaj oczu". Zastanawiają się, jak kształtować w społeczności uczniowskiej koleżeńskie stosunki, jak sprawić, by uczniowie wspierali się nawzajem, nie raniąc się i nie naruszając godności osobistej. Można też szukać pomocy specjalistów, np. szkoląc nauczycieli w zakresie zapobiegania przemocy czy prowadząc warsztaty dla uczniów.

ZADANIE 5E: Szkoła bez nałogów

Nauczyciele dokonują przeglądu działań profilaktycznych podejmowanych przez szkołę. Zastanawiają się, jak skuteczniej chronić uczniów przed nałogami i uczyć zdrowego trybu życia. Rozmawiają o tym z samymi uczniami. Sprawdzają, czy dla wszystkich jest absolutnie jasne, że w szkole nie toleruje się papierosów, alkoholu i narkotyków. Podejmują działania odpowiednie do skali problemu: prowadzą dodatkowe zajęcia profilaktyczne, zapraszają specjalistów, np. z poradni psychologiczno-pedagogicznej, zachęcają uczniów, by sami zorganizowali akcję plakatową lub kampanię w innej formie. Opracowują razem z uczniami deklarację "Nasza szkoła bez nałogów".

ZADANIE 5F: Rodzice bliżej szkoły

Nauczyciele wspólnie z przedstawicielami rodziców (np. z rady szkoły i/lub reprezentantami poszczególnych klas) zastanawiają się, jak zachęcić rodziców do udziału w życiu szkoły. Jak szkoła może lepiej informować o nauce i zachowaniu uczniów? Jak poznawać punkt widzenia rodziców i współpracować z nimi w procesie wychowania i nauczania? Może to wymagać wytrwałości w przełamaniu bierności i lęku wielu rodziców. Szkoła może przeprowadzić ankietę na te tematy wśród rodziców i zachęcić ich do zgłaszania pomysłów, jak zmodyfikować sposób prowadzenia zebrań rodzicielskich czy dni otwartych, jak usprawnić system bieżącego komunikowania o postępach i problemach uczniów. Może w tym wszystkim pomóc po prostu lepsze poznanie się nauczycieli i rodziców, np. klasowy piknik, szkolny bal karnawałowy, mecze siatkówki.

Zasada 6

Szkoła przygotowuje do przyszłości
"Szkoła uczy języków obcych, posługiwania się komputerem i internetem, przygotowuje uczniów do życia w zjednoczonej Europie i wprowadza w świat kultury"

ZADANIE 6A: Jak uczymy języka

Nauczyciele zastanawiają się, czy szkoła skutecznie uczy języka obcego, dając praktyczną umiejętność komunikowania się w mowie i piśmie. Czy sprzyjają temu formy pracy dydaktycznej i metody oceniania osiągnięć uczniów? Czy zapewniona jest systematyczność i ciągłość nauczania? Nauczyciele języków we współpracy z innymi pedagogami opracowują propozycje konkretnych przedsięwzięć: projekcje filmów lub oglądanie programów telewizyjnych w wersji oryginalnej, festiwale piosenki lub konkursy na tłumaczenie piosenek młodzieżowych zespołów, korespondencja z uczniami z innych krajów (też przez internet), przedstawienie teatralne w języku obcym, zapraszanie mieszkających w okolicy obcokrajowców.

ZADANIE 6B: Dostępny komputer i internet

Nauczyciele zastanawiają się, czy w dostatecznym stopniu używają komputera i internetu w nauczaniu poszczególnych przedmiotów oraz w jakim stopniu na zajęciach informatyki uczniowie opanowują umiejętność korzystania z komputera i internetu. Sprawdzają też, jak oceniają to sami uczniowie, a potem opracowują "program naprawczy", m.in. określając "minimum komputerowo-internetowe" (np. jedno zadanie w każdym semestrze z każdego przedmiotu, w którym uczeń musi skorzystać z internetu, wyedytować tekst, dokonać prostych obliczeń). Korzystając także z wiedzy i umiejętności uczniów, nauczyciele tworzą "bank zadań na komputer i internet" zawierający przykłady pouczających i atrakcyjnych dla uczniów ćwiczeń, przydatnych adresów internetowych itp. Nauczyciele opracowują też scenariusze zajęć i projektów z wykorzystaniem komputera/internetu i wcielają je w życie.

ZADANIE 6C: Więcej kultury

Nauczyciele zastanawiają się, w jakim stopniu ich szkoła zapoznaje uczniów z polskim i światowym dziedzictwem kulturowym i zachęca do uczestnictwa w kulturze. We współpracy z uczniami opracowują program działań, które mają ułatwić kontakt z kulturą i wspierać twórczość własną uczniów. W grę wchodzi zarówno pogłębienie edukacji kulturalnej na lekcjach wybranych przedmiotów i zajęciach pozalekcyjnych, jak i wyjazdy do teatru, kina, na wystawy, do muzeów. Szkoła może też zorganizować festiwal "Więcej kultury", podczas którego uczniowie zaprezentują swoje dokonania plastyczne, literackie, muzyczne, wystąpi szkolny teatr czy chór. Można także zaproponować uczniom stworzenie na wybranych lekcjach "Kanonu kulturalnego nastolatka", czyli zestawienie najważniejszych lektur, twórców, cytatów, dzieł muzycznych, obrazów itp. (np. po dziesięć w każdej kategorii), a także realizację takich projektów jak "Ślady przeszłości - uczniowie adoptują zabytki".

ZADANIE 6D: Uczniowie wchodzą do Europy

Zadaniem nauczycieli jest wypracowanie wartościowych form edukacji europejskiej, które byłyby atrakcyjne dla uczniów. Wykorzystując istniejące programy, propozycje uczniów i swoje pomysły, nauczyciele prowadzą lekcje lub cykle zajęć pod hasłem "Nasza przyszłość w Europie", wyjaśniając problemy związane z wchodzeniem Polski do UE i przygotowując uczniów do kontaktów z instytucjami i mieszkańcami innych państw europejskich. Można także zaproponować uczniom uczestnictwo w programie CEO "Listy do Europy", w którym uczniowie w związku z naszym wejściem do UE "przedstawiają" siebie i Polskę swoim rówieśnikom w wybranej szkole kraju Unii Europejskiej, np. wymieniając "dziesięć rzeczy, które warto wiedzieć o Polsce".

ZADANIE 6E: Samodzielni i zaradni

Nauczyciele zastanawiają się, w jakim stopniu wymagają od uczniów: samodzielnego poszukiwania informacji, ich selekcjonowania i opracowywania, planowania pracy oraz korygowania popełnionych błędów. Czy szykują ich do życia poza murami szkoły, kontaktów z instytucjami, skutecznego korzystania z masy informacji dostępnych współczesnemu człowiekowi? Opracowują dodatkowe zadania i ćwiczenia kształcące te umiejętności - od prostego korzystania z rozkładu jazdy pociągów, po zespołowe zbieranie informacji o ofercie edukacyjnej dla kończących gimnazjum. Takie zadania mogą być wprowadzane zarówno na lekcjach poszczególnych przedmiotów, jak i przy okazji dłuższych projektów uczniowskich, np. "Jak wybrać szkołę", "Praca dla młodych".

---