edukacja jezykowa z metodyka wyk 8, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist


EDUKACJA JĘZYKOWO LITERACKA Z METODYKĄ WYKŁAD 8

MORFOLOGIA I FLEKSJA

MORFOLOGIA I FLEKSJA

To dział nauki w jezyku gramatycznynym, który opisuje wykazy pod katem ich budowy-słowotworstwa i odmiany- fleksji

MORFOLOGIA SŁÓW

To podział wyrazów na morfemy /najmniejsze niepodzielne jednostki wyższego rzedu czyli wyrazu- tak jak krew podzielona jest na

Morfemy -jednostki morfologiczne płaszczyzny jezyka

Wyróżniamy:

Przykład morfemu słowotwórczego i rdzennego

Pis - arz

Morfem rdzenny morfem słowotwórczy

Morfem -arz- służy do tworzenia wyrazów nazywających zawody męskie

Przykład morfemu fleksyjnego

Pis - arz - em

Morfem rdzenny morfem słowotwórczy morfem fleksyjny

Morfem -em- informuje nas o przypadku /narzędnik l.poj/

Ważność morfemów

Np. dzis mama ugotowała pomidorowe a jej córka upiekła pyszny drożdżak.

Analiza morfologiczna wyrazów

Polega na ustaleniu z jakich najmniejszych czasteczek znaczących zbudowany jest dany wyraz

Przykład

Druk - arz - owi

m. rdzenny m. słowotwórczy m. fleksyjny

FLEKSJA -ETYMOLOGIA SŁOWA

Jest to dział zajmujący się opisem form wyrazowych, odmiana wyrazów .

Fleksjo-wywodzis ie od łac. Flekxio /zginanie/ i ma związek z przymiotnikami flexibillis/zmienny, gietki/

Kategorie fleksyjne

Każdy wyraz ma określoneą forme gramatyczna :należy do danej czesci mowy, polega lub nie na odmianie , ma swój paradygmant

Paradygmat

Jest to wzorzec odmiana wyrazu lub zbiorow wszystkich jego form fleksyjnych

CZESCI MOWY

To wyrazy które nazywaja wszystko to co nas otacza :rzeczy, stany, przedmioty itp. Łącza się w klasy wyrazów rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki, czasowniki, przysłówki przyimki, spojniki, partykuły i wykrzykniki.

Samodzielne:

Rzeczowniki

Moga oznaczac:

Pytania o rzeczownik:

Kto? Co?

Np. czytanie sprawia niektórym trudności.

I co sprawia trudności?

Janek idzie do pracy

I kto idzie do pracy?

Nazwy rzeczownikow

  1. pospolite/ dom pies człowiek/

- osobowe/ człowek matka/

- nieosobowe / pies kot/

  1. własne / łodź Ateny Polska/

Przymiotniki

Nazywaja cechy i właściwości:

np. szeroki biały madry zimny

Przymiotniki komunikacyjne nazywajace relacje posiadania nazywamy przymiotnikami dzierżawczymi

np. ojcowski matczyny rybi warszawski kaczy Mickiewiczowski

Pytania o przymiotnik:

Jaki? Który? Czyj?

Np. Janek jest dobry -jaki jest Janek ?

Janek jest najlepszy w grze - jaki Janek jest w grze?

Zaimki

Jest to czesc mowy zastepujaca inne czesci mowy stad:

Za immie/ kiedys tak mowiona na zaimki/ = zaimek

Wyróżniamy zaimki:

Czasowniki

Nazywaja czynności i stany

Pytania o czasownik:

Co robi?- czyta je

Co się z im dzieje? W jakim jest stannie?- dojrzewa mysli spi….

Formy czasownika

  1. nieosobowe

np. zjesc

np.jedzacy

np. zjedzony wleczony

np. jedząc wlokąc

np. zjadłszy

  1. osobowe

np. jem

Przysłówki

Określają cechy czynności i stoja przy czasowniku.kiedys czasownik nazywany był słowem stad nazwa przysłowka

Przy slowie= przysłówek

Pytania o przysłówek:

Liczebnik

Okresla liczbe obiektow lub ich kolejnsc

Wyróżniamy liczebniki:

Niesamodzielne

Przyimek

Stoi przy imieniu/rzeczowniku/

Np. do domu

Ze szkoly

Spojniki

Spaja wypowiedzi

Np. i a ale lub

Wykrzykniki

Wyrażają emocje i uczucia

Np. ach och ha ho

Partykuła

Modyfikuje lub wzmacnia znaczenie wyrazu

Np. czy niech nie

Podział wyrazów na czesci mowy :

SA to rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, czasowniki

SA to: przysłówki, przyimki, spojniki, partykuly, wykrzykniki

Odmiana wyrazów :

Typ odmiany:

Podlegaja odmianie;

rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, / oprocz przysłowkowych i imiesłowow przymiotnikowych/

Podlegaja odmianie :

czasownki

Analiza fleksyjna wyrazu

- temat i koncówka

Można dzielic wyraz na temat fleksyjny / temat wyrazu/ i końcówkę/fleksyjna/

Czesci odmienne wyrazu:

dom-Ø, mał-y

dom-u, mał-ego

dom-owi, mał-emu

dom-Ø, mał-y

dom-em, mał-ym

dom-u, mał-ym

Niektóre formy odmiany nie mają końcówki, co oznaczamy za pomocą znaku Ø (końcówka zerowa).

Fleksja - Odmiana rzeczowników

Odmiana rzeczowników:

a. Rodzaj rzeczownika

Rzeczowniki występują w jednym z trzech rodzajów: męskim, żeńskim lub nijakim, np. (ten) mały chłopiec, (ta) mała dziewczynka, (to) małe dziecko. Najczęściej możemy rozpoznać rodzaj rzeczownika na podstawie jego formy. Na przykład rzeczowniki rodzaju męskiego mają przeważnie w mianowniku liczby pojedynczej czysty temat, bez końcówki (np. stół-Ø, pies-Ø, dąb-Ø), rzeczowniki rodzaju żeńskiego najczęściej końcówki -a lub -i (mama-a, dziewczyna-a, pan-i, sprzedawczyn-i), a rzeczowniki rodzaju nijakiego - końcówki -o, -e lub -ę (okn-o, koł-o, pol-e, zwierz-ę, ciel-ę). Ten sposób rozpoznawania nie sprawdza się jednak w każdym przypadku. Istnieją bowiem rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -o lub -a (Dyzi-o, mężczyzn-a), a także rzeczowniki rodzaju żeńskiego o temacie zakończonym spółgłoską miękką, które nie mają w liczbie pojedynczej końcówki (złość-Ø, miłość-Ø, twarz-Ø).

b. Liczba rzeczownika

Rzeczowniki występują przeważnie w dwu liczbach: pojedynczej i mnogiej. Liczba pojedyncza oznacza jeden przedmiot (noga, ptak, osoba), a liczba mnoga - dwa lub więcej przedmiotów (bogi, ptaki, osoby). Nieliczne rzeczowniki występują tylko w liczbie pojedynczej lub mnogiej.

Tylko liczbę pojedynczą mają niektóre rzeczowniki własne (Polska, Odra, Bałtyk), wiele rzeczowników określających pojęcia abstrakcyjne (miłość, dobro, złość, szlachetność), a także rzeczowniki zbiorowe, które oznaczają zbiór osób lub rzeczy (szlachta, społeczeństwo, mrowie).

Tylko liczbę mnogą mają niektóre nazwy geograficzne (Tatry, Czechy), nazwy przedmiotów składających się z dwu lub więcej części (nożyce, drzwi, spodnie, schody, usta) i inne rzeczowniki (imieniny, urodziny, skrzypce).

c. Przypadek rzeczownika

W języku polskim rzeczowniki występują w siedmiu następujących przypadkach:

Mianownik (kto? co?) chłopiec, chłopcy; dom, domy

Dopełniacz (kogo? czego?) chłopca, chłopców; domu, domów

Celownik (komu? czemu?) chłopcu, chłopcom; domowi, domom

Biernik (kogo? co?) chłopca, chłopców; dom, domy

Narzędnik (kim? czym?) chłopcem, chłopcami; domem, domami

Miejscownik (o kim? o czym?) chłopcu, chłopcach; domu, domach

Siódmy przypadek, zwany wołaczem, służy jako forma bezpośredniego zwracania się do kogoś lub czegoś, np. chłopcze! Zosiu! Ojczyzno!

Odmianę przez przypadki nazywamy deklinacją. Zobacz przykłady deklinacji rzeczowników.

d. Rzeczowniki nieodmienne

Niektóre rzeczowniki obcego pochodzenia nie odmieniają się w ogóle. Do częściej używanych nieodmiennych rzeczowników pospolitych należą: alibi, boa, jury, kakao, kepi, menu, salami. Wyrazy te nie odmieniają się, dlatego że nie dadzą się dopasować do polskich wzorców deklinacyjnych. Również nieodmienne są niektóre nazwy obcego pochodzenia, np. nazwiska Hugo, Nehru oraz nazwy miejscowe, np. Bonn, Borneo.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
edukacja jezykowa z metodyka wyk 9, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
edukacja jezykowa z metodyka wykl 7, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
EDUKACJA JEZYKOWA Z METODYKA WYKL 3, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
EDUKACJA JeZYKOWA Z METODYKA WYKl 5, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
edukacja jezykowa z metodyka wykl 2, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
Wykaz literatury przedmiotu Edukacja polonistyczna z metodyką, Edukacja przedszkolna i wczesnoszkoln
TOK WPROWADZANIA LITERY w szkole podstawowej, pedagogika wczesnoszkolna i przedszkolna, edukacja pol
tym rymcimcim, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
Litera M, Pedagogika UŚ, Licencjat 2010-2013, II rok - semestr letni, Metodyka edukacji polonistyczn
Edukacja językowa z metodyką - wszstkie wykłady, Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna
KONKURS PIĘKNEGO CZYTANIA, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
trudnośći w czytaniu, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, J. polski
O technice, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, Wiersze do zajęć i lekcji
Dysleksja w IIa, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
Gdy ktoś zapyta powiedz, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist
Uzupełnianka rz, edukacja wczesnoszkolna, ED.POLONISTYCZNA, pisownia rz, ż, ch, h, ó, u
O zimie i świętach Bożego Narodzenia, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, Wiersze do zajęć i lek
konspekt wprowadzenia litery s na zaliczenie (1), Metodyka edukacji polonistycznej w kształceniu z
sylabki, WCZESNOSZKOLNA, Edukacja polonistyczna, e.polonist

więcej podobnych podstron