03.03.2011

Wykład 3

1. Korzyści wynikające z zastosowania ubezpieczenia jako metody kontroli ryzyka:

• Zyskanie pewności działania poczucia bezpieczeństwa

• Uwolnienie środków finansowych, które były gromadzone jako fundusz samoubezpieczeniowy i włączenie ich do procesów gospodarczych

• Wyrównanie szkód bez obawy, że spowoduje to utratę płynności czy obniżenie wyniku

• Zwiększenie wiarygodności wobec instytucji finansowych finansujących działalność podmiotów

• Ograniczenie własnych środków zamrożonych w transakcjach rozliczeniowych (szczególnie w handlu zagranicznym)

• Uzyskanie korzyści podatkowych

• Równomierne rozłożenie płatności, co wynika ze względnej stabilności składek ubezpieczeniowych

• Możliwość dokonywania selekcji ryzyka

• Możliwość zmiany nieznanego (często znacznego) kosztu przyszłych szkód na znany koszt określony wysokością składki ubezpieczeniowej

Funkcje ubezpieczeń:

• W starszych pozycjach literatury funkcji jest bardzo dużo, a w nowszej również nie ma jednego poglądu odnośnie tego, jakie funkcje są spełniane przez ubezpieczenia.

• Przeważnie przypisywane są im funkcje finansów

• Istnieje pogląd f. finansów + f. socjalne

Społeczne

Gospodarcze

Zapewnienie ustabilizowanych warunków działania osób ubezpieczonych

- Zapewnienie ciągłości działania gospodarczego i zapewnienie bytu ubezpieczonym przez minimalizację konsekwencji wystąpienia wypadków ubezpieczeniowych * ochrony ubezpieczeniowej - aspekt psychologiczny - aspekt materialny * prewencyjna - działania finansowe - środki techniczno-ubezpieczeniowe * akumulacji kapitałowej - na płaszczyźnie technicznej - na płaszczyźnie ekonomicznej * redystrybucyjna - redystrybucja w czasie - redystrybucja w przestrzeni * stymulacyjna * kontrolna * wychowawcza

• Funkcja kompensacyjna/wyrównawcza - polega na dostarczaniu środków umożliwiających wyrównanie lub skompensowanie szkód będących następstwem realizacji wypadków ubezpieczeniowych.

• Funkcja ochrony ubezpieczeniowej - zakład ubezpieczeń przejmuje ryzyko i tworzy bezpieczeństwo finansowe.

• Bezpieczeństwo finansowe tworzone jest, ponieważ ochrona ubezpieczeniowa oznacza jednocześnie gotowość zakładu ubezpieczeń do kompensacji szkód losowych, a zatem z ochrony ubezpieczeniowych korzystają nie tylko ci, u których zrealizował się wypadek ubezpieczeniowych, ale również z ochrony tej korzystają również pozostali ubezpieczeni, bo mają zapewnione poczucie zabezpieczenia finansowego stworzonego przez zakład ubezpieczeń.

• Funkcja prewencyjna - polega na podejmowaniu działań w celu zapobiegania powstawaniu i rozszerzaniu się wypadków ubezpieczeniowych. Działania prewencyjne mają też na celu tłumienie i zmniejszenie natężenia działania tych wypadków. Funkcja prewencyjna stanowi ważną funkcję działania ubezpieczeniowego, ponieważ gdyby nie istniała zakłady ubezpieczeń byłyby zmuszone do wypłaty coraz większych odszkodowań i nie mogłyby skompensować powstałych szkód. Wyodrębnia się prewencję ogólną (związana z oddziaływaniem przy pomocy środków prawnych czy ekonomicznych) i w formie działania gospodarczego (Np. budowa wałów p. powodziowych). Może przybierać formę działania finansowego lub zakłady mogą korzystać ze środków techniczno-ubezpieczniowych.

• Działania finansowe: tworzenie funduszy prewencyjne przez zakłady ubezpieczeń. Fundusze ubezpieczeń są tworzone w ciężar kosztów, ale w praktyce wiele zakładów ubezpieczeń na te fundusze przeznacza część osiągniętych zysków. Z funduszy prewencyjnych są finansowane badania naukowe, wdrożeniowe, innowacyjne, o szczególnym znaczeniu dla rozwoju prewencji technicznej. Z funduszy finansowane są również doraźne akcje, Np. ratowanie środowiska naturalnego, czy budowa wałów przeciwpowodziowych.

• Środki techniczno ubezpieczeniowe: ważne znaczenie mają przepisy dot. stanu bezpieczeństwa obiektów zgłaszanych do ubezpieczenia. Jeśli te warunki bezpieczeństwa nie są spełnione zakład ubezpieczeń ma prawo odrzucić wniosek o ubezpieczenie. W czasie trwania stosunku ubezpieczenia zakład ubezpieczeń ma prawo kontrolować stan bezpieczeństwa ubezpieczonych obiektów, a po takiej inspekcji ma prawo wydać zalecenia, co do tegoż stanu. Jeśli szkoda nastąpiła wskutek niezachowania podstawowych warunków bezpieczeństwa albo też, jeśli szkoda nastąpiła wskutek rażącego niedbalstwa pod rygorem utraty prawa do otrzymania odszkodowania ubezpieczony jest zobowiązany, gdy nastąpi wypadek ubezpieczeniowy podjąć wszelkie zadania w celu zmniejszenia szkody i zabezpieczenia zagrożonego mienia, czyli musi się podjąć ratowania. Jeśli zakład udowodni, że ubezpieczony nie zrobił nic w tym kierunku, może odmówić wypłaty odszkodowania. W KC jest zapis - zakład ubezpieczeń ma obowiązek pokryć koszty działań ratunkowych, nawet, jeśli nie są skuteczne. Koszty pokrywane są zazwyczaj z sumy ubezpieczeniowej.

• Udział własny ubezpieczonego w szkodzie: Zamieszczenie w umowie zapisu o udziale własnym, oznacza, że zakład pokrywa tylko część szkody, natomiast resztę szkody powinien pokryć z własnych środków ubezpieczony. Taki zapis ma na celu skłonienie ubezpieczonego do większej dbałości o stan ubezpieczonego mienia. Zwykle ma charakter procentowy (Np. 5-10% - tyle pokrywa ubezpieczony). Taki zapis ma wpływ na wysokość składki ubezpieczeniowej. Ubezpieczony jednak może wnosić o wycofanie takiego zapisu z umowy, co w konsekwencji prowadzi do przerzucenia całości odpowiedzialności na ubezpieczyciela, co prowadzi do podniesienia składki. Może też nastąpić odwrotna sytuacja.

• Taryfa ubezpieczeniowa: w taryfie znajdują zastosowanie tzw. systemie bonus mallus, zwyżek i obniżek taryfowych. Obniżka (bonus), zwyżka (mallus). Bonusy są przyznawane z związku z bezszkodowym trwaniem ubezpieczenia, co prowadzi do zastosowania bonusów. Gdy podmiot często powoduje wypadki, zastosowanie mają fallusy. Instytucja roszczeń regresowych w stosunku do sprawcy wypadku ubezpieczeniowego. W praktyce konsekwentne dochodzenie roszczeń regresowych oddziałuje wyraźnie na zmniejszenie szkodowości w niektórych rodzajach ubezpieczeń majątkowych. Może stać się tak, że odszkodowanie nie wystarcza na pełne pokrycie szkody, poszkodowany ma prawo do pierwszeństwo przed zakładem do pokrycia szkody do końca. To zmniejszenie szkodowości, które wysuwa zakład ubezpieczeń są bardziej skuteczne niż w przypadku wysuwania przez poszkodowanego.

• Działania prewencyjne powinny być efektywne. Jak można liczyć efektywność działań prewencyjnych:

• E = V/k

• Wskaźnik relacjonujący oczekiwanie zmniejszenie szkód losowych do kosztów nakładów prewencyjnych. Konstrukcja wskaźnika jest prosta i zrozumiała dla każdego. Ten wskaźnik powinien być większy od jedności żeby działanie zostało podjęte. O ile konstrukcja jest łatwa i zrozumiała, o tyle w praktyce wyliczenie nastręcza wiele trudności. Wydatki na cele prewencyjne dokonywane są zwykle jednorazowo lub w krótkim czasie, jednak korzyści związane z działaniem prewencyjnym następują po jakimś okresie. Wartość pieniądza w czasie się zmienia. Zatem jak uwzględnić to. W tym wskaźniku wielkość V jest zwykle sumą jako V przyjmuje się sumę doraźnych korzyści/efektów prewencyjnych oraz zdyskontowanych wartości efektów przyszłych.

• Całkowite wyeliminowanie przyczyn

• Zmniejszenie stopnia zagrożenia ubezpieczonych obiektów przez wypadki ubezpieczeniowe - zmniejszenie częstości i intensywności szkód

• Wcześniejsze przygotowanie akcji tłumiącej, - czyli takiej, która zmniejszy zasięg oraz intensywność działania szkód losowych

• Opracowanie odpowiednich przepisów, albo warunków bezpieczeństwa

• Popularyzacja metod i środków zapobiegających zapobieganiu szkód

Rok akademicki 2010/2011

Semestr IV, dr H. Ogrodnik

Przedmiot: Ubezpieczenia (wykłady)

1