1. Pojęcie i przedmiot procesu karnego.
I teoria - postępowanie karne = proces karny
II teoria - postępowanie > proces (postępowanie - to ogół norm regulujących przebieg procesu karnego, a proces karny - to proces konkretnej osoby w konkretnej sprawie)
III teoria - postępowanie < proces (postępowanie- to zespół norm procesowych, instrukcja jak organ procesowy powinien postępować w celu urzeczywistnienia realizacji prawa karnego, a proces- to postępowanie karne + inne czynności )
Postępowanie utożsamia się z kpk, ale są jeszcze ustawy o policji, ABW, CBA itp. a proces to pojęcie szersze.
Przedmiotem są normy zmierzające do urzeczywistnienia norm prawa karnego materialnego oraz zapobieganie i ściganie przestępstw.
2. Z dziejów pk.
W dziejach ludzkości wykształciły się 3 formy procesu:
- skargowa - spór przed arbitrem
- inkwizycyjna - brak sporu i prawa do obrony, sędzia = oskarżyciel
- mieszana - skargowa przed sądem, a inkwizycyjna w postępowaniu przygotowawczym
I Mezopotamia i kodex Hammurabego - odkryty w 1901r., w miarę kompletny, według niektórych był to zbiór orzeczeń
Cechy:
- postępowanie na podstawie skargi osoby, karano również za skargę nieprawdziwą
- wysłuchiwano świadków i „biegłych”
- ordalia - sąd boży, wykorzystywano to co dany kraj miał w dostatku w przypadku Mezopotamii była to wodą więc sądem bożymi mogło być przepłynięcie rzeki
- pojęcie prawomocności (sędzia nie mógł zmienić wyroku zapisanego i zatwierdzonego na tablicach)
II Grecja
- pełna skargowość i bezpośredniość (osobiste działanie skarżącego i oskarżonego)
- brak zastępstwa procesowego
- retorzy uczyli występowania przed sądem
- postępowanie publiczne, ustne i kontradyktoryjne
- karano zazwyczaj ludzi wolnych oraz właścicieli niewolników. Jeżeli doszło do karania niewolnika karą zazwyczaj były kary cielesne albo śmierć
różnorodność sądów
III Rzym
- ewolucja od pr. Skargowego (w królestwie oraz republice) do inkwizycyjnego (w pryncypacie i dominacie) (ogromna rola namiestnika sądowego w cognitio extra ordinem - dokonywał kwalifikacji czynu)
tortury oraz hańbiące kary ja ukrzyżowanie czego nie można było stosować wobec obywateli rzymskich??
Ewolucje osób sprawujących wymiar sprawiedliwości, kwestorów, dyktatorów, edylów aż do ukształtowania się prokuratora jako organu sprawującego wymiar sprawiedliwości
Podobnie jak w Grecji kara ludzi wolnych i właścicieli niewolników. Zobowiązania niewolników nie podlegały kontroli sądowej.
IV Średniowiecze
- skargowość a pod koniec głównie inkwizycja
- Constitutio Criminalis Carolina 1532r. - apogeum inkwizycji: tortury, irracjonalne metody śledcze, surowość kar i odstraszanie. Jednocześnie jednak wprowadzenie instytucje dzisiejszych biegłych, szersze gwarancje procesowe oskarżonego oraz pokrzywdzonego
- tortury jako sposób przesłuchania, na początku jedynie pokazywano miejsce tortur „confessio Regina probationem est” ale nawet jeżeli osoba się przyznała to i tak stosowano wobec niej tortury lub w celu zaostrzenia kare śmierci
- biegli, oględziny dokonywane przez lekarzy, oględziny miejsca zdarzenia
V Wiek XIX 1807 brygady śledcze inne metody prowadzenie śledztwa inna sytuacje ekonomiczna, rozwijający się kapitalizm, pierwszy podręcznik kryminologii
- odejście od inkwizycji i tortur
- ustawa o zakazie procesów o czary 1797 w Polsce po procesie czarownic z Dołochowa, kodeks Napoleona
Od czasów Vidocqa nowe metody śledcze, 1893r. - pierwszy podręcznik kryminalistyki.
Postępowanie karne w Polsce.
Po odzyskaniu niepodległości 1818 na ziemiach polskich obowiązywały 3 systemy prawne.
1932r. - Kodeks karny (prof. Makarewicza)
1928r. KPK:
-Fazy postępowania przygotowawczego: śledztwo i dochodzenie przez policję;
-Instytucje prokuratora i sędziego śledczego (sędzia sądu grodzkiego, zajmował się post. Przygotowawczym decydował o rodzaju środka zapobiegawczego)
-Policja prowadziła uproszczoną formę postępowania :
Postępowanie zapiskowe, w przypadku zagrożenia karą pozbawienia wolności nie przekraczająca 2 lat w którym zastępowano dowody z przesłuchań notatkami
-Rola prokuratora w post. przygotowawczym znikoma, a duża rola sędziego śledczego
wprowadzono sądy grodzkie, okręgowe, apelacyjne
środki odwoławcze: apelacja, kasacja, zażalenie
Proces w Polsce powojennej - tylko modyfikacje KPK z 1928r.
-pod koniec lat 40-tych likwidacja sędziego śledczego
- silna pozycja prokuratora, Prokurator Generalny (podlegał władzom państwa)
Lata 50-te.
-postępowania w trybie doraźnym za przestępstwa przeciwko władzy radzieckiej, szkodnictwo gospodarcze itp.
- komisje doraźne- organ ścigania, który wykonywał wyroki
Lata 50-69
-szerokie kompetencje prokuratora, tymczasowe aresztowanie, sądy powiatowe (I instancja) i wojewódzkie (II instancja- rewizyjne w stosunku do powiatowych)
- zlikwidowano apelację, którą zastąpiono „rewizją”
- I prezes SN i Prokurator Generalny mogli wystąpić z rewizją nadzwyczajną
Rok 1969 - uchwalenie KK, KPK
- utrzymanie trendu z lat 60-tych: silna pozycja prokuratora, oddzielenie prokuratury od sądownictwa
-zwiększenie prawa do obrony, ochrona pokrzywdzonego, oskarżyciel posiłkowy
-udział czynnika społecznego, „poręczenie instytucji”
Rok 1997 - nowy KPK
-demokratyzacja
-zwiększenie praw pokrzywdzonego, gwarancje dla oskarżonego
Funkcje Pk:
Porządkująca- zapewnia porządek postępowania karnego (odpowiedni tok, zgodny z przepisami KPK)
Instrumentalna- przepisy KPK jako narzędzie służące z jednej strony do dokonywania czynności procesowych, a z drugiej strony ograniczające te czynności (brak dowolności w działaniu organów procesowych)
Gwarancyjna- dokładne określenie i gwarancja praw i obowiązków, przede wszystkim pokrzywdzonego i oskarżonego
Źródła prawa karnego procesowego:
- kpk
- ustawy o: Policji, ABW i AW, CBŚ, CBA, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej,
Prokuraturze, adwokaturze, ustroju sądów powszechnych
- ratyfikowane umowy międzynarodowe (unijna ekstradycja, międzynarodowy list gończy itp.)
- rozporządzenia
Pr. Karne procesowe, a inne dziedziny:
- prawo karne - określa zakres reakcji prawa karnego materialnego
- kryminalistyka - przepisy kpk są podstawą czynności kryminalistycznych;
Odpowiada na pytanie: jak dokonać czynności by móc zgromadzić materiał dowodowy i wykorzystać go na dalszych etapach postępowania
- medycyna sądowa
- psychiatria i psychologia sądowe (kryminalistyczna to pojęcie szersze)
- kryminologia - prognoza przestępczości, ma wpływ na politykę ścigania
Naczelne zasady procesu karnego:
- pierwsze zasady powstały pod koniec XVIII wieku (chociaż muzułmanie mieli zasady już w VII wieku)
- wiek XIX to czas wprowadzania i urzeczywistniania zasad
ZASADY
Abstrakcyjne Konkretne
(idea powstała w procesie historycznym) (urzeczywistnienie idei w przepisie)
Inne podziały: prawnie zdefiniowane i niezdefiniowane: kodeksowe i pozakodeksowe.
Zasada prawdy materialnej:
- przeciwieństwo zasady prawdy formalnej
- poznawalność rzeczywistości
- prawda materialna, a formalna (przez wieki tworzono konstrukcje formalne, szczególnie w prawie dowodowym)
- prawda a prawdopodobieństwo
- ciąg prawdopodobieństw układa się w pewną poszlakę
- prawda materialna ulega pewnemu stopniowani
Do zatrzymania wystarczy uzasadnione przypuszczenie
Do wszczęcia postępowania - uzasadnione podejrzenie
Do aktu oskarżenia - subiektywne odczucie pewności
- dochodzenie do prawdy materialnej podlega pewnym ograniczeniom:
Zakazy dowodowe (zakaz przesłuchania duchownego, adwokata itp.)
Reguły gwarancyjne (odmowa składania zeznań, wyjaśnień)
ŚWIADEK ZEZNAJE, A (PODEJRZANY) OSKARŻONY WYJAŚNIA!!!
zasada usprawnienia walki - organ powinien zbierać i badać wszelkie ślady, wszelkimi sposobami, o ile są one dopuszczalne przez prawo
Zasada swobodnej oceny dowodów:
- art. 7 kpk
- kształtowanie przekonania organu na podstawie wszystkich dowodów
- dowody muszą być oceniane swobodnie, ale z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego
Zasada obiektywizmu: nakazuje organowi procesowemu zachowanie obiektywizmu w stosunku do stron i innych uczestników postępowania tzw. zachowanie się bez stronniczości uprzedzeń i osobistego nastawienia.
- art. 4 kpk
- należy uwzględniać dowody zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oprzeć rozstrzygnięcie na całości zebranego materiału dowodowego, oraz dyrektyw ustawowych. Dotyczy głównie sądu ale także pozostałych organów prowadzących postępowanie, oraz uczestników postępowania tj. biegłych, stenografów itp.
- gwarancje obiektywizmu art. 40 i 41 kpk
art. 40 - iudex inhabilis, wyłączenie z mocy prawa
gdy sprawa dotyczy sędziego osobiście
gdy jest małżonkiem strony, pokrzywdzonego, obrończy, pełnomocnika, przedstawiciela ustawowego albo pozostaje w stały pożyciu z jedną z tych osób
jest krewnym w linii prostej a w linii bocznej do stopnia łączącego dzieci rodzeństwa albo jest związany z jedną ze stron przez stosunek przysposobienia, kurateli lub opieki
był świadkiem czynu o który sprawa się toczy, był przesłuchany w charakterze świadka, lub występował jako biegły
występował w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy lub prowadził postępowanie przygotowawcze
brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, lub wydał zaskarżone zarządzenie
brał udział w wydaniu orzeczenia które zostało uchylone
brał udział w wydaniu orzeczenia od którego wniesiono sprzeciw
prowadził mediacje
Nie można być sędzią we własnej sprawie, a także świadkiem, biegłym + powiązania rodzinne (patrz art. 40)
!Biegły będący świadkiem nie może występować jako biegły!
- art. 41 iudex suspectus, wyłączenie na wniosek (sędziego lub strony), gdy istnieją okoliczności uzasadniające istotne wątpliwości co do bezstronności.
Wniosek należy złożyć do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego, późniejszy nie będzie rozpatrzony, chyba że okoliczności ujawnią się dopiero po rozpoczęciu przewodu
- wyłączenie na mocy art. 196 par.1 (dotyczy także biegłego, wtedy powołuje się nowego biegłego)
Zasada bezpośredniości: w myśl tej organ powinien osobiście zetknąć się ze źródłami i środkami dowodowymi a swoje ustalenia oprzeć o dowód pierwotny
Dyrektywa wg której sąd powinien:
1. opierać się na dowodach przeprowadzonych na rozprawie/posiedzeniu (możliwość zadawania pytań przez oskarżonego/obronę)
2. zetknąć się bezpośrednio ze źródłami i środkami dowodowymi (Nie zawsze wniosek dowodowy powoduje, że sąd decyduje się na wizję lokalną!)
Czasami ograniczenia zasady:
1)odczytanie protokołów:
a)zeznania świadka:
-świadek zmarł - odczytanie protokołu z postępowania przygotowawczego
-świadek zeznaje inaczej niż w post. przygotowawczym - odczytanie protokołu z post. przygotowawczego i sąd pyta dlaczego zmienił zeznania
-gdy świadek bezpodstawnie odmawia składania zeznań/wyjaśnień?
-gdy przebywa za granicą
-gdy nie można mu było dostarczyć wezwania
b) oskarżony
-gdy odmawia składania wyjaśnień
-gdy zeznaje inaczej niż w post. Przygotowawczym
-gdy zapomina pewnych okoliczności
c) odczytanie protokołu z oględzin, ekspertyz, których powtórzyć nie można
2)Pomoc sądowa
-sędzia wyznaczony ze składu orzekającego dokonuje pewnych czynności gdy cały skad nie może zetknąć się ze środkiem dowodowym i sporzadza protokół
-sąd wyznaczony
3 opierać się na dowodach pierwotnych
Np. zeznania naocznych świadków, wyjaśnienia oskarżonego, opinia biegłego, który bezpośrednio zetknął się z materiałem dowodowym
Zasada skargowości/ i postępowania z urzędu:
Ściganie:
1 z urzędu 10 par. 1 kpk
2 z urzędu na wniosek art. 12 kpk
3 z oskarżenia prywatnego
Jeżeli przestępstwo nie jest ścigane z urzędu, wymagany jest wniosek osoby uprawnionej.
Zasada kontradyktoryjności:
- W postępowaniu jurysdykcyjnym, spór między dwoma stronami przed niezależnym sądem.
Zasada śledcza - w postępowaniu przygotowawczym.
Zasada równouprawnienia stron:
- w postępowaniu jurysdykcyjnym
- na wypowiedź jednej strony zawsze służy drugiej stronie prawo repliki
Oskarżony zawsze ma OSTATNIE SŁOWO.
Zasada legalizmu i oportunizmu:
- art. 10 legalizm: obowiązek wszczęcia i prowadzenia postępowania
- art. 11 - oportunizm: nie w każdej sytuacji organ wszczyna i prowadzi postępowanie.
Zasada domniemania niewinności:
- art. 5 par. 1 kpk
- oskarżony pozostaje niewinny dopóki wina nie zostanie mu udowodniona i poparta prawomocnym wyrokiem
- ! w 97r. „wyrok” zastąpiono „postanowieniem”, a dziś o winie nie można wnioskować postanowieniem , tylko WYROKIEM!
Zasada in dubio pro reo:
- art. 5 par. 2
- zasada ta wywodzi się z epoki klasycznej
Zasada ciężaru dowodu (onus probandi):
- ciężar dowodu spoczywa na oskarżycielu
Zasada prawa do obrony:
- art. 6
- materialne pr. do obrony: oskarżony sam może się bronić (np. poprzez odmowę składania wyjaśnień)
- formalne pr. do obrony: prawo do otrzymania i korzystania z usług obrońcy
Zasada jawności:
- faza jurysdykcyjna co do zasady jawna (czasem wyłącza się jawność)
- postępowanie przygotowawcze zmierza w kierunku tajności
- wyłączenie jawności:
a) gdy poruszane są kwestie związane z tajemnicą państwową/służbową
b) gdy może naruszyć dobre obyczaje lub prawa stron
c) ze względu na inny ważny interes społeczny
- wyłączenie jawności może nastąpić co do całości lub części
- wyrok zawsze jawny, uzasadnienie już niekoniecznie
- wyłączenie jawności np. przy świadku koronnym lub incognito
Zasada ustności i pisemności:
- postępowanie jurysdykcyjne ustne
- postępowanie przygotowawcze pisemne
Zasada koncentracji materiału dowodowego:
- postępowanie powinno być pozbawione zbędnych przerw i zahamowań;)
- nad zachowaniem tej zasady czuwa prowadzący postępowanie przygotowawcze lub przewodniczący składu orzekającego
Np. nie powołuje się świadków, którzy mają potwierdzić to, co już zostało udowodnione.
- dążenie do rzetelnego rozpatrzenia sprawy
- przed podjęciem decyzji w postępowaniu przygotowawczym lub jurysdykcyjnym musi być skupiony materiał dowodowy
PRZESŁANKI PROCESOWE:
Są to dyrektywy, które we wskazanych w ustawie okolicznościach pozwalają na wszczęcie i prowadzenie procesu karnego.
Przedstawione w art. 17 kpk w sposób negatywny.
Środki zapobiegawcze: tymczasowe aresztowanie, poręczenie majątkowe lub społeczne, dozór.
Środki zabezpieczające: zamknięcie w zakładzie psychiatrycznym, poddanie leczeniu.
Ustrój sądów i innych organów procesowych.
Ust. Z dn. 27.07.2001. o ustroju sądów powszechnych
Wymiar sprawiedliwości jest sprawowany przez sądy:
powszechne (rejonowe, okręgowe, apelacyjne), administracyjne, wojskowe, SN
Rejonowy- dla 1 lub więcej gmin, w uzasadnionych przypadkach w 1 gminie może być więcej niż sąd rejonowy.
Okręgowy- dla obszaru właściwości co najmniej 2 sądów rejonowych (okręg sądowy)
Apelacyjny- dla obszaru właściwości co najmniej 2 okręgów sądowych (obszar apelacji)
Umiejscowienie sądów nie pokrywa się z podziałem terytorialnym kraju.
Sąd rejonowy w Olsztynie podlega sądowi okręgowemu w Olsztynie a ten podlega sądowi apelacyjnemu w Białymstoku.
Wymiarem sprawiedliwości zajmują się sędziowie.
(TK zakwestionował art. 2 par. 3 uousp termin wejścia w życie 18 m-cy?)
Sędziowie tworzą samorząd - zgromadzenie ogólne sędziów okręgu i z. o. s. apelacji
W Polsce istnieje model udziału czynnika społecznego w orzekaniu - ławnicy (przy orzekaniu traktowani na równi z sędzią).
Polski jest językiem urzędowym w procesie (gdy uczestnik nie zna- z urzędu dostaje tłumacza)
Sądy powszechne od strony merytorycznej podlegają nadzorowi SN- orzecznictwo, wytyczne - często w postaci określonych uchwał; nie tworzą one prawa, ale wyznaczają pewien sposób działania sądów.
Pod względem administracyjnym sądy podlegają Ministrowi Sprawiedliwości.
Każdy sąd ma wydziały:
Rejonowy:
-cywilny
-karny
-rodzinny
-pracy
-ksiąg wieczystych
Przy sądach rejonowych tworzy się na prawach wydziałów sądy grodzkie.
Orzekają one w sprawach o wykroczenia, wykroczenia skarbowe.
Ławnik bierze udział w sprawach w I instancji (także w okręgowym).
Organy sądów:
Rejon: prezes i kierownik ds. finansowych
Okręg: prezes, kolegium s. okręg., dyrektor sądu
Apelacja: prezes, kolegium s.a., dyrektor
Dyrektorzy to nowe instytucje.
Sądy prowadzą rozległą działalność finansową: opłaty, koszty sądowe itp.
Prezes sądu:
- kieruje i reprezentuje sąd
- czynności z zakresu administracji sądowej
- zwierzchnik zawodowy sędziów
(ale nie może wpływać na ich niezawisłość)
Kompetencje Kolegium sądu (okręgowego i apelacyjnego):
- podział czynności w sądzie (przydzielanie spraw)
- przedstawia zgromadzeniu ogólnemu opinie o kandydatach na sędziów
- wyraża opinie na temat wiceprezesa
- ! ogranicza możliwości zatrudnienia sędziego poza sądem
Może być tylko pracownikiem naukowym ( sędzia zwraca się do prezesa o zgodę, gdy ten odmawia- odwołanie do kolegium)
- rozpatruje wnioski dotyczące kontroli sędziów
- projektuje plan finansowy
Sędziowie działają w ramach samorządu - ZO sędziów ( zwoływane minimum raz na rok)
Kontrola sądu:
- wizytacja - pełna kontrola działalności
- lustracja- sprawdzenie wybranego wydziału
- badanie toku i sprawności postępowania w poszczególnych sprawach
- kontrola sekretariatu (np. jak zaginą akta)
Zasada: sądy rozstrzygają procesie jawnym.
Niekiedy jawność może być wyłączona (tajemnica państwowa)
Wyrok ZAWSZE jawny, uzasadnienie niekoniecznie.
Sąd może pełnić funkcje poza siedzibą - raczej s. wojskowe
Sędzia dodatkowy- gdy jest prawdopodobieństwo, że proces będzie trwał dłużej prezes może wyznaczyć do 2 sędziów dodatkowych.
Jeżeli sędzia musi bezpośrednio zetknąć się z materiałem dowodowym i np. umrze - zmienia się skład orzekający i sprawę zaczyna się od początku. Żeby tego uniknąć prezes wyznacza sędziów dodatkowych, którzy uczestniczą obok składu ustawowego (jakby rezerwowi)
Prezes może powołać też do 2 ławników dodatkowych.
Sędzia powinien dbać o powagę i porządek na Sali rozpraw. Zachowanie obecnych godne: nie jeść, nie pić, nie żuć gumy;) strój odpowiedni. Specjalny strój obowiązuje np. biegłego.
Zasze zwracamy się do sądu.
Za uchybienia sąd nakłada kary porządkowe nawet do 20 000 zł.
Sędzia:
- sędziów sądów powszechnych mianuje Prezydent n wniosek KRS
- nominacja dokładna: stanowisko i sąd są określone ( po awansie nowa nominacja)
- raz w roku Min. Sprawiedliwości w Monitorze Polskim określa w jakich miejscowościach są wakaty
Kolegium i ZO sędziów opiniuje kandydata> KRS > Prezydent
Status sędziego:
- obywatel PL, pełnia praw obywatelskich
- nieskazitelnego charakteru (niekarany, dobra opinia)
- ukończył wyższe studia prawnicze, ma tytuł mag. Prawa
- stan zdrowia pozwala na pełnienie obowiązków
- 29 lat minimum
- egzamin sędziowski lub prokuratorski
- praca na stanowisku asesora min. 3 lata lub referendarza min. 5 lat
O stanowisko sędziego mogą się ubiegać:
- sędzia sądu wojsk. Lub adm.
- prokurator
- dr hab. / prof. (nie zdają egz. Sędziowskiego)
Adwokat, radca, notariusz po min. 3 latach praktyki
Asystent sędziego - po 6 latach może przystąpić do egz.
65 lat - stan spoczynku, wniosek do krs o przedłużenie max do 70
Obowiązek poddawani a się okresowym badaniom, na podstawie którego może być przeniesiony w stan spoczynku. Również gdy nie stawia się na badanie, nie praktykował dłużej niż rok lub na wniosek MS wskutek zmiany granic sądu
Oddelegowanie:
- na okres do pół roku
- opinia kolegium
- gdy w rejonowym brakuje sędziego, sąd okręgowy oddelegowuje swojego sędziego
Przeniesienie- za zgodą sędziego, ale wyjątki:
- zniesienie jego stanowiska
- małżeństwo z innym sędzią tego sądu
- kara dyscyplinarna
Sędzia podlega:
KRS i ustawom.
Jest niezawisły, ale musi podporządkować się dyscyplinie administracyjnej sądu.
Immunitet - poza zatrzymaniem na gorącym uczynku, gdy jest to niezbędne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Ale nawet wtedy trzeba zawiadomić
Prezesa sądu apelacyjnego, który może zarządzić natychmiastowe zwolnienie, ale musi wtedy powiadomić KRS i MS.
Za wykroczenia odpowiedzialność dyscyplinarna
Sąd dyscyplinarny I instancji - w sądach apelacyjnych
II instancji przy SN
Sąd dyscyplinarny decyduje o uchyleniu immunitetu i wymierza kary:
Upomnienie, nagana, usuni ęcie z funkcji, przeniesienie na inne miejsce, złożenie z urzędu
Do czasu rozprawy można zawiesić w czynnościach, a od wyroku II instancji kasacja nie przysługuje.
Rzecznik dyscyplinarny - wybierany w losowaniu spośród sędziów sądu apelacyjnego.
Prawa i obowiązki sędziego:
- postępowanie zgodnie ze ślubowaniem
- podnoszenie kwalifikacji
- strzec powagi stanowiska
- zachowanie bezstronności i tajemnicy
- składanie corocznie oświadczenia majątkowego
- godziwe wynagrodzenie (nie odlicza się składek na ZUS)
- urlop dodatkowy 6 dni po 10 latach i 12 po 15
- zamieszkiwać w miejscowości będącej siedzibą sądu
- po przejściu w stan spoczynku może używać tytułu sędziego, ale musi dochować etyki sędziego
Aplikacja:
- 3 lata (nauka funkcjonowania sądu, przepisy, orzecznictwo itp.)
- egzamin sędziowski
- może odbywać w ramach stosunku pracy lub poza (pozaetatowy)
na zasadzie mianowania przez Prezesa Sądu Apelacyjnego
Referendarz:
- roczna aplikacja
- zajmuje się księgami wieczystymi
Asystent sędziego:
- obywatel polski, pełnia praw
- wykonuje czynności administracji sądowej i przygotowania spraw do rozpoznania
- 24 lata, mgr prawa, rok stażu w sądzie lub prokuraturze
Ławnik:
- obywatel polski, pełnia praw
- 30 - 70 lat, wykształcenie min. Średnie
- minimum rok mieszka lub pracuje w miejscu kandydowania
- NIE mogą być: osoby zatrudnione w sądzie, adwokaci, radcy, duchowni, policjanci, żołnierze
NIE ZNALAZŁEM W NOTATKACH NIC O BIEGŁYM - A NA EGZAMINIE CZĘSTO SIĘ POJAWIA
ZATEM ODSYŁAM DO USTAWY O USTROJU SĄDÓW POWSZECHNYCH. WARTO TAM ZAJRZEĆ, ŻEBY POSZERZYĆ I (EWENTUALNIE) ZWERYFIKOWAĆ POWYŻSZE NOTATKI - (znalazłem 1 błąd, ale już poprawiłem;) jednak może być ich więcej…
W ustawie wszystko jest opisane w tej kolejności co w notatkach.
Trybunał Stanu:
- odpowiedzialność karna osób sprawujących władzę
- w okresie międzywojennym odpowiadali Prezydent, Premier, posłowie i senatorowie
- od 1935r. (konstytucja kwietniowa) Prezydent odpowiadał tylko przed Bogiem i historią;)
- w PRL brak TS
- lata 80 przywrócono (26 III 82r. powołanie TS)
- Konstytucja 97r.
Skład:
- przewodniczący ( I prezes SN)
- 2 zastępców
- 16 członków
- sędzia TS niezawisły, ma immunitet, nie otrzymuje wynagrodzenia (tylko diety)
Odpowiedzialność przed TS:
1. Prezydent
Odpowiedzialność zupełna i wyłączna
2. Odpowiedzialność częściowa ( za naruszenie konstyt. I ustaw):
- premier, ministrowie
- prezesi NBP i NIK
- członkowie KRRiT
- Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych
3. posłowie i senatorowie:
- za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
Przedmiotowy zakres odpowiedzialności:
- czyn naruszający konstyt. Lub ustawę
- popełniony w związku pełnieniem funkcji (urzędu)
- przedawnienie 10 lat
Procedura - nieczytelna? ale powinna być w konstytucji
Orzeczenie TS
- wyroki jeśli naruszono ustawę karną
- oprócz tego może orzec własne kary:
Utrata czynnego/biernego prawa wyborczego 2-10lat
Zakaz zajmowania stanowiska kierowniczego.
Utrata urzędu/stanowiska
Utrata orderów, odznaczeń
Prokuratura:
- reguluje ust. Z 20 VI 1985r.
- stanowiska:
Prokurator generalny
Podlegający mu prokuratorzy prokuratur powszechnych, wojskowych, IPN
10