LEKI OKULISTYCZNE (cz.1)
Leki stosowane w stanach zapalnych- leki przeciwbakteryjne
Chemioterapeutyki (sulfonamidy)
Sulfacetamid Rp. Sulfacetamidum krople do oczu 0,1 g/ml (10%), Rp. Sulfacetamidum 10% H-E-C krople do oczu
chemioterapeutyk z grupy sulfonamidów o działaniu bakteriostatycznym hamujący syntezę kwasu foliowego
spektrum działania: Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Escherichia coli, Haemophilus influenzae, Klebsiella spp., Enterobacter spp.
leczenie zapalenia spojówek, brzegów powiek, rogówki i dróg łzowych wywołanych przez drobnoustroje wrażliwe na sulfacetamid, zapobiegawczo po urazach i oparzeniach gałki ocznej
Cyprofloksacyna Rp. Ciloxan krople do oczu 0,003 g/ml (0,3%), Rp. Proxacin 0,3% krople do oczu 0,003 g/m
fluorochinolon, syntetyczny chemioterapeutyk o szerokim spektrum przeciwbakteryjnym,
działanie bakteriobójcze, efekt przeciwbakteryjny zależy od stężenia w ognisku zakażenia
mechanizm działania bakteriobójczego polega na blokowaniu replikacji DNA przez wiązanie z gyrazą DNA.
spektrum przeciwbakteryjne: tlenowe pałeczki Gram-ujemne nieco mniejsza aktywność; gronkowce, paciorkowce
w postaci kropli ocznych: powierzchniowe zakażenia oka, zakażenia przydatków oka oraz owrzodzenia rogówki
u chorych z owrzodzeniami rogówki oraz u chorych często stosujących lek obserwowano białe osady na powierzchni oka, zanikające w miarę leczenia
Lewofloksacyna Rp. Oftaquix krople do oczu, roztwór 0,005 g/ml (0,5%)
Lomefloksacyna Rp. Okacin krople do oczu 0,003 g/ml
fluorochinolon, syntetyczny chemioterapeutyk o działaniu bakteriobójczym, swoisty inhibitor gyrazy bakteryjnej (topoizomerazy typu II
charakteryzuje się niewielką toksycznością ogólną i wobec struktur oka.
szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych
ostre bakteryjne zapalenie spojówek
Norfloksacyna Rp. Chibroxin krople do oczu 0,003 g/ml (0,3%)
Ofloksacyna Rp. Floxal krople do oczu
Antybiotyki
Amikacyna Rp. Biodacyna Ophtalmicum krople do oczu 0,003 g/ml (0,3%)
półsyntetyczny antybiotyk aminoglikozydowy o działaniu bakteriobójczym.
mechanizm jej działania polega na hamowaniu biosyntezy białka w komórce bakteryjnej
wywołuje długotrwały efekt poantybiotykowy
wykazuje aktywność tylko wobec drobnoustrojów tlenowych, zwłaszcza pałeczek Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae, Pseudomonas aeruginosa, prątków
miejscowo w okulistyce: bakteryjne zapalenie spojówek, rogówki, brzegów powiek i woreczka łzowego, jęczmień, profilaktycznie przed zabiegami chirurgicznymi na gałce ocznej
Gentamycyna Rp. Gentamicin 0,3% krople do oczu 0,003 g/ml, Rp. Gentamytrex krople do oczu, Rp. Gentamicin Jelfa maść do oczu 0,003 g/g (0,3%)
deksametazon + gentamycyna Rp. Dexamytrex krople do oczu, maść do oczu
antybiotyk aminoglikozydowy o działaniu bakteriobójczym wykazujący aktywność jedynie wobec bakterii tlenowych, zwłaszcza pałeczek Gram-ujemnych, efekt działania bakteriobójczego zależy od stężenia antybiotyku w ognisku zakażenia, mechanizm działania polega na blokowaniu biosyntezy białka
zapalenia aparatu ochronnego oka i przedniego odcinka gałki ocznej (np. powiek, dróg łzowych, spojówek, zapalenie i owrzodzenie rogówki, zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej) wywołane przez drobnoustroje wrażliwe na gentamycynę, profilaktycznie przed zabiegami operacyjnymi na gałce ocznej i po nich
Neomycyna Rp. Neomycinum Jelfa maść do oczu 0,005 g/g (0,5%)
bacytracyna + neomycyna Rp. Bivacyn maść do oczu
deksametazon + neomycyna + polimyksyna B Rp. Maxitrol krople do oczu, zawiesina, Rp. Maxitrol maść do oczu
fludrokortyzon + gramicydyna + neomycyna Rp. Dicortineff maść do oczu, Rp. Dicortineff zaw. do oczu i uszu
antybiotyk aminoglikozydowy, działa bakteriobójczo na bakterie Gram-ujemne, zwłaszcza pałeczki, prątki gruźlicy oraz S. aureus
efekt działania zależy od stężenia tego leku w środowisku bakterii
zewnętrznie w zakażeniach skóry, oczu, uszu
Tobramycyna Rp. Tobrex krople do oczu 0,003 g/ml (0,3%), Rp. Tobrosopt 0,3% krople do oczu, roztwór
deksametazon + tobramycyna Rp. Tobradex krople do oczu, zawiesina
naturalny antybiotyk aminoglikozydowy o szczególnej aktywności wobec Pseudomonas aeruginosa
w okulistyce leczenie zewnętrznych zakażeń oka i przydatków oka, w szczególności szczepami opornymi na inne antybiotyki, zwłaszcza P. aeruginosa
Chloramfenikol Rp. Cusí Chloramphenicol 1% maść do oczu 0,01 g/g (1%),
mechanizm działania przeciwbakteryjnego polega na blokowaniu biosyntezy białka w rybosomach
działanie bakteriostatyczne wobec gronkowców i pałeczek Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae, bakteriobójcze wobec Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae oraz Neisseria meningitidis, spektrum przeciwbakteryjne - bakterie Gram-dodatnie: ziarenkowce tlenowe i beztlenowe, bakterie Gram-ujemne
miejscowo - w zakażeniach skóry, gałki ocznej, ucha
Erytromycyna Rp. Cusí Erythromycin 0,5% maść do oczu 0,005 g/g (0,5%),
antybiotyk makrolidowy zawierający 14-członowy makrocykliczny pierścień laktonowy
działa bakteriostatycznie, mechanizm działania polega na blokowaniu biosyntezy białka przez odwracalne wiązanie z podjednostką 50S
spektrum przeciwbakteryjne: ziarenkowce Gram-dodatnie, beztlenowe ziarenkowce i pałeczki Gram-ujemne
w okulistyce zakażenia przedniego odcinka gałki ocznej, profilaktyka zakażeń gałki ocznej u niemowląt.
Leki przeciwwirusowe
Acyklowir Rp. Cusiviral maść do oczu, Rp. Virolex , Rp. Zovirax
opryszczkowe zapalenie rogówki
Leki przeciwzapalne
Kortykosteroidy
Hydrokortyzon
hydrokortyzon + oksytetracyklina Rp. Oxycort A maść do oczu
hydrokortyzon + oksytetracyklina + polimyksyna B Rp. Atecortin zaw. do oczu i uszu
główny kortykosteroid kory nadnerczy otrzymywany syntetycznie
miejscowo wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwuczuleniowe, przeciwobrzękowe i przeciwświądowe
Prednizolon Rp. Prednisolonum 0,5% zaw. do oczu 0,005 g/ml
pochodna kortyzonu, wykazujący działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne i hamujące reakcje alergiczne
przewlekłe nietypowe alergiczne zapalenia spojówek i brzegów powiek, zapalenie rogówki (bez uszkodzeń nabłonka), zapalenie nadtwardówki i twardówki, zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, stany zapalne po urazach lub zabiegach chirurgicznych
Fludrokortyzon Rp. Cortineff maść do oczu 0,001 g/g (0,1%)
fludrokortyzon + gramicydyna + neomycyna Rp. Dicortineff maść do oczu, zaw. do oczu i uszu
zapalenia błony naczyniowej, miąższowe zapalenie rogówki (bez uszkodzeń nabłonka rogówki), przewlekłe, nawracające zapalenia twardówki, choroby alergiczne spojówek i brzegów powiek, pooperacyjne stany zapalne tkanek oka reagujące na leki steroidowe
w otolaryngologii: stany zapalne ucha zewnętrznego (małżowiny usznej i przewodu słuchowego) i środkowego
Fluorometolon Rp. Flarex zaw. do oczu, zaw. do oczu
Loteprednol Rp. Lotemax 0,5% krople do oczu, zawiesina
Deksametazon Rp. Dexamethason 0,1% zaw. do oczu 0,001 g/ml
deksametazon + gentamycyna Rp. Dexamytrex krople do oczu, maść do oczu
deksametazon + neomycyna + polimyksyna B Rp. Maxitrol krople do oczu, zawiesina, maść do oczu
deksametazon + tobramycyna Rp. Tobradex krople do oczu, zawiesina
syntetyczny glikokortykosteroid, nu o długotrwałym i silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym, immunosupresyjnym
przeciwzapalnie działa 6,5 razy silniej niż prednizon i 30 razy silniej niż hydrokortyzon
okulistyka: ostre i przewlekłe alergiczne i zapalne choroby gałki ocznej - zapalenie przedniego odcinka (spojówek, twardówki, zapalenie rogówki bez uszkodzenia nabłonka, tęczówki i ciała rzęskowego), zapalenie tylnego odcinka (naczyniówki, siatkówki, nerwu wzrokowego), po zabiegach operacyjnych i urazach (nie wcześniej niż 7 dni po urazie lub operacji)
2.Niesteroidowe leki przeciwzapalne
Diklofenak Rp. Naclof krople do oczu 0,001 g/ml (0,1%) Rp. Difadol 0,1%
pochodna kwasu aminofenylooctowego o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym
działanie polega na hamowaniu cyklooksygenazy
w zapaleniu przedniego odcinka gałki ocznej i po operacji usunięcia zaćmy w celu zapobieżenia wystąpieniu obrzęku torbielowatego plamki, w zapobieganiu śródoperacyjnemu zwężeniu źrenic, w niezakaźnych stanach zapalnych przedniego odcinka oka
Indometacyna Rp. Indocollyre 0,1% krople do oczu
niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ)
pochodna kwasu octowego o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym.
w okulistyce - w stanach zapalnych po operacjach na gałce ocznej, w zapobieganiu śródoperacyjnemu zwężeniu źrenicy, w bólu pooperacyjnym
Leki stosowane w leczeniu jaskry i zwężające źrenicę antiglaucomicum
Sympatykomimetyki stosowane w leczeniu jaskry
Brymonidyna Rp. Alphagan krople do oczu
silny, wybiórczy agonista receptora -adrenergicznego
po podaniu do worka spojówkowego zmniejsza wytwarzanie cieczy wodnistej oraz zwiększa odpływ naczyniówkowo-twardówkowy, a przez to obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe,
jaskra
Karbachol LZ Miostat inj. wewnątrzgałkowe
parasympatykomimetyk, syntetyczna pochodna acetylocholiny, jest agonistą muskarynowym
powoduje zwężenie źrenicy oraz obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego
w postaci iniekcji wewnątrzgałkowych stosowany jest w trakcie zabiegów okulistycznych w celu śródoperacyjnego zwężenia źrenicy, stosowany bywa również w celu zmniejszenia gwałtownego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego w ciągu pierwszych godzin po operacji zaćmy.
Pilokarpina Rp. Pilocarpinum 2% krople do oczu
metypranolol + pilokarpina Rp. Normoglaucon krople do oczu
pilokarpina + tymolol Rp. Fotil krople do oczu, Rp. Fotil Forte krople do oczu
alkaloid występujący w liściach brazylijskiego krzewu Pilocarpus jaborandi, który podobnie jak acetylocholina wykazuje dość silne, bezpośrednie działanie parasympatykomimetyczne
działając na receptory muskarynowe, w znacznym stopniu wzmaga wydzielanie potu, łez, śliny, śluzu w drogach oddechowych, nasila czynności wydzielnicze gruczołów żołądka, trzustki i jelit
poprzez skurcz zwieracza źrenicy powoduje jej zwężenie, zwiększa odpływ cieczy wodnistej i spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Inhibitory dehydratazy (anhydrazy) węglanowej
Acetazolamid Rp. Diuramid tabl.
inhibitor dehydratazy (anhydrazy) węglanowej
obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe (zmniejsza wytwarzanie cieczy wodnistej) i ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego (zmniejsza jego wydzielanie), jest słabym lekiem moczopędnym, działającym w obrębie kanalika bliższego nerek
leczenie jaskry; padaczka, w chorobach, w których dochodzi do wzrostu ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, a także w pourazowym obrzęku mózgu. Ponadto stosowany jest w chorobie Méničre'a, w zespole napięcia przedmiesiączkowego,
Brynzolamid Rp. Azopt krople do oczu, zawiesina
Dorzolamid Rp. Trusopt krople do oczu 0,02 g/ml (2%)
dorzolamid + tymolol Rp. Cosopt krople do oczu
beta-adrenolityki
Tymolol Rp. Cusimolol krople do oczu 0,005 g/ml (0,5%), Rp. Oftan 0,0025 g/ml (0,25%), (0,5%), Rp. Oftan Timolol 0,005 g/ml (0,5%), Rp. Oftensin, Rp. Timo-Comod 0,25% , Rp. Timohexal 0,1% , Rp. Timohexal 0,25% , Rp. Timolol-POS 0,25% , Rp. Timoptic 0,25% ,
pilokarpina + tymolol Rp. Fotil krople do oczu
dorzolamid + tymolol Rp. Cosopt krople do oczu
latanoprost + tymolol Rp. Xalacom krople do oczu, roztwór
tymolol + trawoprost Rp. DuoTrav krople do oczu
niewybiórczy lek -adrenolityczny, nie wywiera bezpośredniego wpływu kardiodepresyjnego na m. sercowy
obniża ciśnienie tętnicze
stosowany miejscowo obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe (zmniejsza wydzielanie cieczy wodnistej w gałce ocznej),
podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowego, jaskra
Karteolol Rp. Arteoptic krople do oczu 0,01 g/ml (1%), (2%), Rp. Carteol LP 2% krople do oczu o przedłużonym uwalnianiu
miejscowo w okulistyce w leczeniu jaskry -spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego spowodowany jest głównie zmniejszeniem wytwarzania cieczy wodnistej przez ciało rzęskowe jako skutek blokowania receptorów
Betaksolol Rp. Betabion krople do oczu, roztwór, Rp. Betoptic krople do oczu, Rp. Betoptic S zaw. do oczu, Rp. Optibetol 0,5% krople do oczu, roztwór
Metypranolol Rp. Betamann krople do oczu (0,1%), (0,3%)
metypranolol + pilokarpina Rp. Normoglaucon krople do oczu
Analogi prostaglandyn
Latanoprost Rp. Xalatan krople do oczu
latanoprost + tymolol Rp. Xalacom krople do oczu, roztwór
syntetyczny analog naturalnej prostaglandyny F2 (PGF2),
silnie obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe przez nasilenie przez przestrzeń naczyniówkowo-twardówkową, nie wywiera wpływu na wytwarzanie cieczy wodnistej
jednorazowe podanie zapewnia całodobowe, równomierne obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego
nadciśnienie wewnątrzgałkowe lub jaskra
Trawoprost Rp. Travatan krople do oczu, roztwór,
tymolol + trawoprost Rp. DuoTrav krople do oczu
Bimatoprost Rp. Lumigan krople do oczu
Leki zwężające naczynia krwionośne i przeciwalergiczne
Symptatykomimetyki stosowane jako leki zwężające naczynia krwionośne
Fenylefryna Rp. Neosynephrin-POS 10% krople do oczu, roztwór
syntetyczna amina sympatykomimetyczna o budowie zbliżonej do epinefryny i efedryny, ale wykazująca dłuższe od nich działanie
powoduje skurcz naczyń poprzez bezpośrednie pobudzenie receptorów -adrenergicznych w ścianie naczyń
podana w kroplach do worka spojówkowego szybko wywołuje długotrwałe zwężenie naczyń krwionośnych i rozszerzenie źrenicy
w skład doustnych preparatów złożonych, zwłaszcza w skojarzeniu z lekami przeciwhistaminowymi, przeciwkaszlowymi i przeciwbólowymi, podawanych w celu złagodzenia objawów alergicznego i naczynioruchowego nieżytu nosa, zmniejszenia obrzęku błony śluzowej w stanach zapalnych oraz preparatów złożonych stosowanych w postaci kropli do nosa w nieżycie nosa
w okulistyce w zabiegach diagnostycznych i operacyjnych na oku jako środek poszerzający źrenicę i zwężający naczynia, w zapaleniu przedniego odcinka błony naczyniowej ze zrostami
Nafazolina Rp. Rhinazin krople do nosa
antazolina + nafazolina Rp. Oftophenazol krople do oczu, roztwór
kwas borowy + difenhydramina + nafazolina Rp. Betadrin krople do oczu, roztwór
nafazolina + siarczan cynku Rp. Cincol krpl do oczu, OTC Oculosan krople do oczu
metylotionina (chlorek metylotioniny) + nafazolina Rp. Mibalin krople do oczu
pochodna o działaniu sympatykomimetycznym -pobudza bezpośrednio receptory -adrenergiczne
podana miejscowo na błonę śluzową szybko i długotrwale zwęża naczynia krwionośne, co prowadzi do zmniejszenia przekrwienia błony śluzowej nosa i oczu oraz hamowania objawów związanych ze stanem zapalnym, m.in. obrzęku i wysięku
w formie kropli lub aerozolu do nosa ułatwia oddychanie przez nos w czasie kataru; sprzyja także udrożnieniu trąbki słuchowej
działa objawowo i nie usuwa zasadniczej przyczyny choroby
ostry i przewlekły nieżyt nosa spowodowany reakcją zapalną lub alergiczną (pyłkowice, całoroczny alergiczny nieżyt nosa)
ostre i przewlekłe zapalenie spojówek w przebiegu sezonowego i całorocznego alergicznego zapalenia spojówek lub podrażnienie wywołane przez soczewki kontaktowe, narażenie na słońce, dym papierosowy, wodę itp.
Tetryzolina OTC Berberil krople do oczu, OTC Starazolin, OTC Visine
antazolina + tetryzolina Rp. Spersallerg krople do oczu
niebakteryjne zapalenie spojówek wywołane czynnikami fizycznymi, np. kurz, dym, wiatr, blask słoneczny, podrażnienie przez soczewki kontaktowe, zmęczenie oczu na skutek długiego czytania, pracy przy komputerze, oglądania telewizji czy prowadzenia samochodu w nocy, alergiczne zapalenie spojówek (pyłkowice), nieżyt nosa i zapalenie zatok
Leki przeciwalergiczne
Kromoglikan disodowy Rp. Allergo-Comod krp do oczu, roztwór, Rp. Allergocrom krople do oczu, OTC Cromoxal krople do oczu, Rp. Cusicrom krp do oczu, OTC Polcrom krople do oczu, Rp. Vividrin krp do oczu
lek o działaniu przeciwalergicznym, przeciwanafilaktycznym i przeciwastmatycznym.
hamuje odczyny alergiczne poprzez przeciwdziałanie degranulacji komórek tucznych, granulocytów zasadochłonnych i kwasochłonnych, a także zahamowanie aktywacji płytek krwi
Zapobiega napadom astmy,
jest też stosowany w formie inhalacji do ust i nosa, kropli do oczu oraz roztworu do stosowania doustnego
u dorosłych, a zwłaszcza u dzieci w zapobieganiu alergicznym chorobom układu oddechowego, jak łagodna astma oskrzelowa (głównie powysiłkowa), alergiczne zapalenie oskrzeli, całoroczny i sezonowy alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa, alergiczne zapalenie błony śluzowej gardła
w postaci kropli do oczu- sezonowe i całoroczne alergiczne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie rogówki, alergie związane ze stosowaniem soczewek kontaktowych
Nedokromil
jest związkiem zaliczanym do kromonów- hamuje chemotaksję i degranulację komórek odpowiedzi zapalnej - eozynofilów, neutrofilów, makrofagów, komórek tucznych, monocytów oraz płytek krwi
profilaktyka i leczenie alergicznego zapalenia spojówek.
Olopatadyna Opatanol krople do oczu, roztwór
silny, wybiórczy lek przeciwalergiczny i przeciwhistaminowy
sezonowe alergiczne zapalenie spojówek.
opisywano przypadki wywoływania punkcikowatych i(lub) toksycznych, wrzodziejących ubytków rogówki przez chlorek benzalkoniowy, środek konserwujący zawarty w preparacie
Leki znieczulające miejscowo
Proksymetakaina Rp. Alcaine krople do oczu
krótko działający lek do znieczulenia miejscowego stosowanych przede wszystkim w okulistyce - znieczulenie rozpoczyna się ok. 13 s po podania leku i trwa przez ok. 15 min
znieczulenie rogówki i spojówki, np. przed zabiegami pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego, gonioskopii lub operacyjnym leczeniem zaćmy
przechowywać w temperaturze 2-8°C, dokładnie zamknięty, nie używać po zmianie zabarwienia