Pytania egzaminacyjne z Etyki i deontologii lekarskiej
Metafizyczne i niemetafizyczne uzasadnienie prawa moralnego.
Etyka normatywna, zawodowa, lekarska, bioetyka.
3. Źródła, natura, szanse pokonania zła - w tradycji chrześcijańskiej (mit adamicki), intelektualizm etyczny Sokratesa, pojęcie zła zażegnanego (Arystoteles, Lorenz), współczesne koncepcje (Nietzsche, Levinas).
4. Myśl etyczna Platona i Arystotelesa - podobieństwa i różnice.
5. Etyka katolicka: pojęcie prawa naturalnego, struktura czynu moralnie słusznego, zasada podwójnego skutku, personalizm chrześcijański.
6. Kanta etyka wolności i prawa.
7.. Rodzaje godności. Kanta uzasadnienie godności osobowej.
8. Dobro moralne a użyteczność. Czy normy moralne powinny obowiązywać bezwarunkowo? (Kant, Mill).
9. Pozytywne i negatywne rozumienie wolności (klasyczna metafizyka, Hegel, Kant, Lèvinas, Mill).
10. Katolicka nauka społeczna a liberalizm w kwestii konfliktu między wolnością jednostki a dobrem ogólnym.
11. Nietzsche jako krytyk metafizycznych i racjonalnych założeń kultury europejskiej.
12. Etyka troski (E. Levinas) i jej zastosowanie w etyce medycznej.
13.Najważniejsze stanowiska etyczne - absolutyzm (w tym także Kantowski), utylitaryzm, relacjonizm, intuicjonizm.
14. Definicja i zakresowe ujęcia bioetyki. Bioetyka regulatywna, kulturowa.
15. Geneza bioetyki i okoliczności jej powstania.
16.Charakter bioetyki jako nauki. Procesualno-proceduralny model bioetyki i etapy jej rozwoju.
17. Medycyna w świetle bioetyki kulturowej.
18. Zasady pryncypializmu amerykańskiego a fundamentalne wartości bioetyki europejskiej w świetle „Deklaracji Barcelońskiej”z 1996 r.
19. Etyka medyczna jako etyka troski (filozoficzne uzasadnienie relacji lekarz-pacjent).
20. Sposoby uprawiania etyki medycznej. Etyka lekarska a normatywna etyka ogólna.
21. Pojęcie nakazu lekarskiego i nakazu moralnego. (Czy bezwarunkowym nakazem lekarskim jest nakaz walki o życie chorego za wszelką cenę? - casus Karnofsky`ego).
22. Rodzaje relacji lekarz - pacjent. Źródła konfliktów w komunikacji lekarza z pacjentem.
23. Zasada szacunku dla autonomii pacjenta. Definicja, rodzaje zgody i ich zakres. Prawa pacjenta i ich źródła.
24. Ochrona pacjentów niekompetentnych w świetle najważniejszych dokumentów bioetycznych i prawnych.
25. Rodzaje i zasady stosowania przymusu wobec pacjentów z zaburzeniami psychicznymi i wobec osób będących źródłem zakażeń.
26. Zasada całości i jej modyfikacje. „Społeczna” zasada całości a problem dobra indywidualnego. (Jak usprawiedliwisz etycznie przymus szczepień ochronnych? Jak uzasadnisz etyczną niedopuszczalność przymusowych badań diagnostycznych na nosicielstwo wirusa HIV?).
27. Zasada podwójnego skutku w analgezji stanów terminalnych.
28. Zasada proporcjonalności w opiece terminalnej. (Zwyczajne i nadzwyczajne środki lecznicze).
29. Koncepcja medycznej daremności i środków minimalnych.
30. „Deklaracja o eutanazji”
31. Argumenty za i przeciw mówieniu pacjentowi prawdy o niepomyślnym rokowaniu. Przywilej terapeutyczny.
32. Priorytety i zasady postępowania w opiece paliatywnej.
33. Eutanazja i pomoc w samobójstwie. Definicje, argumenty za i przeciw legalizacji eutanazji.
34. Moralna różnica między zabiciem a „przyzwoleniem na śmierć” (Etyka katolicka, utylitaryzm).
35. Problem kryteriów człowieczeństwa. (Czy jakakolwiek nauka przyrodnicza, np.: genetyka, może podać definicję człowieczeństwa jako wartości?). Aborcja. Postawy pro-life, pro-choice, pro-motherhood. Skutki społeczno-etyczne penalizacji aborcji.
36. Stanowisko Kościoła katolickiego w kwestii antykoncepcji i sztucznego zapłodnienia. Definicja zdrowia reprodukcyjnego i wynikających z niej praw.
37. Czego dotyczą tzw. „procesy o złe urodzenie”?
38. Klauzula sumienia i obowiązek udzielania pomocy przez lekarza.
39. Prawda i dobro w medycynie (Deklaracja Helsińska). Rodzaje eksperymentów medycznych. Problem zacierania różnicy między badaniami naukowymi a świadczeniami medycznymi. Konflikt interesów.
40. Etyka zgody i eksperyment medyczny. Etyczne i prawne wymogi prowadzenia badań z wykorzystaniem ludzi. Ochrona osób niekompetentnych w eksperymentach naukowych.
41. Problem stosowania placebo w badaniach medycznych połączonych z opieką zdrowotną. Etapy badań klinicznych.
42. Pobieranie narządów ex vivo. Etyczna ocena „rodzinnego dawstwa” nerek - stanowisko J. Bogusza.
43.Transplantologia - problemy moralno-prawne. Modele pozyskiwania narządów ex mortuo. Koncepcja zgody wyrażonej i domniemanej.
44. Transplantologia - nadzieje i lęki . Konsekwencje dla kultury.
45. Moralna problematyka definicji śmierci.
46. Kryteria selekcji pacjentów w sytuacji ograniczonych możliwości leczniczych.
47. Zdrowie - darem czy towarem? Sprawiedliwa dystrybucja usług medycznych.
48. Systemowe i redukcjonistyczne ujęcie zdrowia i choroby. (Ontologizm, funkcjonalizm, pozytywne i negatywne definicje zdrowia).
49. Główne wyróżniki ideologii szpitalnej.
50. Postęp jako kategoria moralna. (Zależność definiowania postępu od filozoficznego modelu bytu).
51. Postęp biotechnologiczny w medycynie. Problem etyki granic.
52. Ważniejsze źródłowe metafory tanatyczne.
53. Typy postaw wobec śmierci, ich charakterystyka i związek z metaforami tanatycznymi.
54. Choroba jako metafora (mit adamicki i opowieść Hioba jako metafory maladyczne. Medyczna i kulturowa metaforyzacja choroby).
Lektury:
Obowiązkowe:
1. Kazimierz Szewczyk, Etyka i deontologia lekarska, Kraków 1994.
2. Kazimierz Szewczyk, Dobro, zło i medycyna, Warszawa 2001.
Raanan Gillon, Etyka lekarska: problemy filozoficzne, Warszawa 1997.
A. Szczęsna „Wokół medycznej definicji śmierci”. w: Umierać bez lęku. red. M. Gałuszka, K. Szewczyk, Warszawa 1994.
5. K. Szewczyk, „Bioetyka kulturowa jako rozległa doktryna moralna”, w: Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych ludzkiego życia, red. M. Gałuszka, K. Szewczyk, Warszawa 2003.
6. K. Szewczyk, .Bioetyka kulturowa wobec sporu o aborcje”; w :jw
7. Alichniewicz, Eutanazja a etyczne podstawy medycyny stanów terminalnych, w: jw
8. A. Szczęsna, Spór o pomoc lekarza w samobójstwie, w. jw
Uzupełniające:
1. Dylematy bioetyki, red. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Łódź 2001.
2. Peter Singer, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa 1997.
3. Elisabeth Kübler-Ross, Rozmowy o śmierci i umieraniu, Poznań 1998.
4. Jacques Testarte, Przejrzysta komórka, Warszawa 1990.
5. William R. Clark, Płeć i śmierć, Warszawa 2000.
6. Paul Ramsey, Pacjent jest osobą, Warszawa 1977.
Regulacje etyczne i prawne:
Deklaracja Barcelońska: Basic ethical principles in European bioethics and biolaw: Autonomy, dignity, integrity and vulnerability -Towards
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny, (Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie) 1996, „Prawo i Medycyna” 3, (vol. 1), 1999.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 o zawodach lekarza i lekarza dentysty, (1997 r. Dz. U. Nr 28, poz. 152), tekst ujednolicony z dnia 2 listopada 2005 r. (Dz. U. Nr 226, poz. 1943, załącznik). - www.lex.pl8. Ustawa o Zakładach Opieki Zdrowotnej - www.medilex.pl
Kodeks Etyki Lekarskiej, tekst jednolity z dnia 2 stycznia 2004, Warszawa 2004.-www.oil.org.pl
Deklaracja Hawajska. Dokument przyjęty przez Światową Federację Psychiatryczną 7 października 1997 roku, w: K. Szewczyk, Etyka i deontologia lekarska, PAU, Kraków 1994.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego. (Dz. U. z dnia 20 października 1994 r. Nr 111, poz. 535). Zmiana ustawy (Dz. U. z dnia 29 lipca 2005 r.)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r. w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego. (Dz. U. z dnia 8 września 1995 r.)
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach. (Dz. U. z 2001 r. Nr 126, poz. 1384).
Paweł VI, Encyklika Humanae Vitae. O zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego, 1968 r.
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium Vitae. O wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, „L`Osservatore Romano”, 1995, nr 4, (28)
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, (Dz. U. Z dnia 1 marca 1993 r.)
Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania, Kongregacja Nauki Wiary, Rzym 1987 r. w: Refleksje nad etyką lekarską, red. K. Osińska, Wyd. Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1990.
Deklaracja o eutanazji, Dokument przyjęty przez Kongregację Wiary w Rzymie 5 maja 1980 roku., w: K. Szewczyk, Etyka i deontologia lekarska, PAU, Kraków 1994 r.
Ustawa o zakończeniu życia na żądanie i pomocnictwu w samobójstwie {Termination of Life on Request and Assisted Suicide (Review Procedure Act)}, Parlament Holenderski 10 kwietnia 2001 r.
Ustawa o eutanazji, Belgia 2002.
Ustawa o godnej śmierci (Death with Dignity Act), stan Oregon USA z dnia 8 listopada 1994 r.
Światowa Organizacja Zdrowia, Leczenie bólu w chorobach nowotworowych i opieka paliatywna, tłum. Z.Żylicz, Fundacja Pomoc Krakowskiemu Hospicjum, Kraków 1993
Deklaracja z Helsinek - Deklaracja Światowej Organizacji Medycznej (WMA) z Helsinek, 2000 r.
Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia i opieki społecznej w sprawach szczegółowych wymagań Dobrej Praktyki Klinicznej, 2005 r. (Dz. U. 2005, nr 57, poz. 500).
Dyrektywa Komisji 2005/28/WE z dnia 8 kwietnia 2005 r.
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. (Dz. U. z dnia 6 września 2005 r.).
Kryteria i sposób stwierdzenia trwałego i nieodwracalnego ustania czynności mózgu ustalone przez specjalistów z dziedzin medycyny: anestezjologii i intensywnej terapii, neurologii, neurochirurgii oraz medycyny sądowej - dokument zamieszczony jako załącznik do wydanego 18 kwietnia 2007 r. przez Ministra Zdrowia Obwieszczenia w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzania nieodwracalnego i trwałego ustania czynności mózgu.
3