LEKI PSYCHOTROPOWE

1. Leki psychotropowe - to leki, które wpływają względnie wybiórczo na czynności psychiczne:

• na procesy kojarzeniowe (intelektualne)

• na stany emocjonalne

2. Podział:

• leki psychodepresyjne (hamujące):

• neuroleptyki

• leki kojące (anksjolityczne)

• leki psychoanalityczne (pobudzające):

• leki psychotoniczne

• leki przeciwdepresyjne

• leki psychodysleptyczne:

3. Leki psychotropowe - wpływają na czynność mózgu głównie pośrednio poprzez neuroprzekaźniki (neuromediatory):

• noradrenalinę

• dopaminę

• serotoninę

• acetylocholinę

• kwas gamma-aninomasłowy (Gaba)

4. Leki uspokajające:

• są to leki, które zmniejszają pobudliwość OUN, działając ogólnie hamująco na jego czynność

• działają równocześnie hamująco na strefę ruchową kory mózgu (działanie przeciwpadaczkowe), niektóre ograniczają świadomość, utrudniają pracę umysłową i wywołują senność

• zaliczamy do nich:

• związki bromu

• związki zawarte w wielu roślinach:

• Tinctura Valerianae - kozłek lekarski

• rumianek pospolity

• męczennica

• róg dwuszyjkowy

5. Neuroleptyki:

a) działanie:

• uspokajające i antyemocjonalne - wywołują zobojętnienie wobec otoczenia

• przeciwpsychotyczne - hamują objawy niektórych chorób psychicznych m. in. autyzmu, urojenia, halucynacji

• działają hamująco na ośrodki autonomiczne - termoregulacji, oddechowy i naczynioruchowy

• działają na układ pozapiramidowy - parkinsonizm

• działają na układ piramidowy - katalepsja po większych dawkach

b) działanie typowe:

• blokują receptory dopaminergiczne

• blokują receptory alfa-adrenergiczne

• blokują receptory muskarynowe

• działają presynaptycznie - hamują uwalnianie amin katecholowych - zwłaszcza dopaminy

• hamują wychwytywanie zwrotne adrenaliny i noradrenaliny

• wywołują niepożądane działanie cholinolityczne, m in. zaparcia, tachykardia, suchość w ustach

c) działanie niepożądane:

• ze strony OUN:

• zespół parkinsonowski

• napady dyskinezy

• senność

• apatia

• rozdrażnienie

• depresja polekowa

• majaczenie

• napady drgawkowe

• zaburzenia termoregulacji

• ze strony układu krążenia:

• tachykardia

• hipotonia ortostatyczna

• ze strony układu krwiotwórczego:

• agranulocytoza

• leukopenia

• eozynofilia

• pancytopenia

• plamica małopłytkowa

• ze strony układu endokrynnego:

• mlekotok

• zmniejszenie libido

• zaburzenia miesiączkowania

• hiperglikemia

• hipoglikemia

• ze strony układu pokarmowego:

• żółtaczka cholestatyczna

• zaparcia

• ze strony skóry:

• skórne reakcje alergiczne

• nadwrażliwość na światło słoneczne

d) przedstawiciele:

• pochodne fenotiazyny:

• Chlorpromazyna:

• Fenactil

• Lewomepromazyna:

• Tisercin

• Promazyna:

• Promazin

• Perazyna:

• Pernazinum

• Chlorpernazinum

• pochodne butyrofenonu:

• Haloperydol:

• Haloperidol

• Droperydol:

• Droperidol

• pochodne benzamidu:

• Sulpiryd:

• Eglonyl - wywołuje mlekotok

6. Leki kojące (p/lękowe - anksjolityczne):

a) działanie

• antyemocjonalne, p/lękowe, p/agresyjne przy stosunkowo słabym działaniu uspokajająco—nasennym

• wiele z nich działa ośrodkowo zwiotczająco na mięśnie prążkowane

• stosowane w leczeniu nerwic, w stanach nadmiernego podniecenia, pobudzenia, napięcia emocjonalnego, lęków

b) preparaty:

• pochodne benzodiazepin

• Elenium (Valium)

• Relanium (Diazepam)

• Lorafen (Lorans)

7. Leki analeptyczne -cucące:

• pobudzają głównie czynności ośrodka oddechowego i naczynioruchowego

• niektóre z nich pobudzają funkcje intelektualne mózgu

• preparaty:

• Coffeinum (Natrium)

• Niketamid (Cardiamid)

8. Leki psychotoniczne (psychoanaleptyczne - psychopobudzające):

a) działanie:

• pobudzające na procesy psychiczne (kojarzeniowe, wzrost aktywność umysłową, koncentrację uwagi, pobudzająco na odruchy warunkowe)

• znoszą uczucie znużenia i senności - bezsenność

• wzrost aktywności psychomotorycznej

• wyzwalają reakcje wzbudzenia w obrazie EEG, wzrastają reakcje emocjonalne

• mogą wywołać stan euforii

• niebezpieczeństwo lekomanii i lekozależności

b) preparaty:

• Amfetamina i jej pochodne:

• to leki grupy nienarkotycznych - mimo iż są narkotykami

• jej stosowanie jest zabronione - bardzo duże uzależnienie

9. Leki nootropowe:

a) działanie:

• wpływają na OUN - poprawiają jego wydolność, zdolność uczenia się, koncentracji, myślenia, zapamiętywania

• określane jako leki normalizujące zaburzone procesy energetyczne w tkance OUN, poprawia się integrująca czynność mózgu i procesy kojarzeniowe

b) działanie niepożądane:

• pobudzenie psychomotoryczne

• agresywność

• wzrasta napęd płciowy

• zaburzenia snu

• wzrost masy ciała

• zawroty głowy

• wymioty

• zmiany RR

c) preparaty:

• Piracetam (Nootropil)

• Pirytynol (Enerbol)

10. Leki p/depresyjne - tymoanaleptyczne - działanie:

• poprawiają nastrój

• normalizują napięcie afektywne i podnoszą je do właściwego, indywidualnego poziomu

• stosowane w stanach obniżenia napięcia afektywnego - depresji, apatii, przygnębieniu

• działają pośrednio przez wzrost stężenia neuroprzekaźników w OUN

11. Leki p/depresyjne - związki trójcykliczne (trójpierścieniowe):

a) działanie:

• hamują pobieranie zwrotne noradrenaliny i serotoniny ze szczeliny synaptycznej

• wzrasta stężenie tych amin w otoczeniu receptorów

b) działanie niepożądane:

• objawy zahamowania układu cholinergicznego (atropinopodobne):

• suchość błony śluzowej

• suchość jamy ustnej

• zaburzenia akomodacji

• rozszerzenie źrenic

• uderzenia gorąca

• tachykardia

• zatrzymanie moczu

• ze strony układu krążenia:

• zatrzymanie rytmu serca

• niedociśnienie

• zakrzepica żył głębokich

• ze strony OUN:

• ból i zawroty głowy

• bezsenność

• majaczenie

• objawy pozapiramidowe

• niepokój

• zespoły depersonalizacji

• reakcje skórne:

• wysypki

• nadwrażliwość na światło słoneczne

• nadmierne pocenie się

• rzadziej:

• żółtaczka cholestatyczna

• bulimia

• zaburzenia libido

c) preparaty:

• Amitryptylina (Amitryptylinum)

• Doksepina (Doxepin)

• Imipramina (Imipramin)

12. Leki p/depresyjne - związki czterocykliczne - preparaty:

• Mianseryna:

• Lerivon (Miansan)

13. Leki p/depresyjne - inhibitory mao - monoaminooksydazy:

a) działanie:

• hamują enzym rozkładający adrenalinę, noradrenalinę, dopaminę i serotoninę

• wzrost stężenia neurohormonów, szczególnie w OUN

• następstwem jest pobudzenie psychiczne, poprawa nastroju

• działanie powolne

• również p/bólowo, hipotensyjnie, spazmolitycznie i zapierająco

b) działanie niepożądane:

• podniecenie

• zaburzenia snu

• zawroty głowy

• lęk

• uczucie sytości

• nudności

• zgaga

• biegunka lub zaparcia

• suchość w ustach

• zaburzenia widzenia

• rzadko zaburzenia świadomości

c) preparaty:

• Meklobemid (Aurorix)

14. Leki p/depresyjne - inhibitory wychwytu serotoniny - preparaty:

• Fluwoksamina - hamuje wychwyt zwrotny 5 HT oraz neurony mózgowe - nie wpływa na układ noradrenergiczny i cholinergiczny, działa p/depresyjnie, wzrasta napęd psychomotoryczny:

• Fevarin

• Fluoksetyna („tabletki szczęścia”):

• Prozac

• Tianeptyna:

• Coaxil

15. Środki psychodysleptyczne:

• wywołują zaburzenia psychiczne, przypominające objawy występujące w psychozach

• to m.in. meskalina, haszysz, marihuana, LSD, bufetonina

• nie są stosowane w lecznictwie