Dr Wojciech M. Hrynicki

Postępowanie egzekucyjne w administracji

Prawa autorskie zastrzeżone. Zabrania się jakiegokolwiek wykorzystywania publicznego.

Wykład VII. ŚRODKI EGZEKUCYJNE NALEŻNOŚCI PIENIĘŻNYCH - CZĘŚĆ II

VII. 1. Egzekucja z weksla

• Pojęcie weksla.

Weksel jest papierem wartościowym, posiadający formę określoną przepisami ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 ze zm.), w którym wystawca sam przyrzeka zapłatę oznaczonej sumy pieniężnej albo poleca jej zapłatę osobie trzeciej, przyjmując bezwarunkową odpowiedzialność za jej zapłatę i poddając się wszystkim rygorom prawa wekslowego.

• Rodzaje weksla - weksel trasowany i weksel własny.

Art.1. Prawa wekslowego - Weksel trasowany zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

4) oznaczenie terminu płatności;

5) oznaczenie miejsca płatności;

6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitenta);

7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla;

8) podpis wystawcy weksla.

W wekslu trasowanym wystawca weksla (trasant) poleca osobie trzeciej (trasatowi), aby bezwarunkowo zapłacił określoną sumę pieniężną w określonym terminie i miejscu na rzecz lub zlecenie określonej osoby (remitenta).

Art. 101. Prawa wekslowego - Weksel własny zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4) oznaczenie miejsca płatności;

5. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitenta);

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

W wekslu własnym wystawca weksla przyrzeka dokonać bezwarunkowej zapłaty sumy wekslowej na rzecz lub zlecenie określonej osoby (remitenta).

• Egzekucja z weksla przeprowadzana jest podobnie do egzekucji z papierów wartościowych niezapisanych na rachunkach papierów wartościowych.

• Egzekucja z weksla - art. 96 - 96f ustawy egz.

• Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia weksla przez jego odbiór, stosując przepis art. 84 ustawy egz.

• Zajęcie weksla winno zostać zaprotokołowane. W protokole organ egzekucyjny podaje wysokość egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi.

• Zajęcie weksla jest skuteczne wobec zobowiązanego z chwilą podpisania przez poborcę skarbowego protokołu zajęcia.

• Organ egzekucyjny zawiadamia niezwłocznie zobowiązanego o zajęciu weksla, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego oraz odpis protokołu zajęcia weksla.

• Organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego, że nie może rozporządzać zajętym wekslem, ani też odebrać od trasata sumy wekslowej.

• Organ egzekucyjny zawiadamia trasata o zajęciu weksla.

• Organ egzekucyjny wzywa trasata, aby należnej od niego sumy wekslowej nie uiszczał prawnemu posiadaczowi weksla, lecz należną sumę wpłacił w terminie wykupu weksla organowi egzekucyjnemu.

• Zobowiązany udziela organowi egzekucyjnemu wszelkich wyjaśnień potrzebnych do dochodzenia praw przeciwko trasatowi.

• Organ egzekucyjny może wykonywać wszelkie prawa zobowiązanego w zakresie realizacji zajętego weksla.

• Art. 96c ustawy egz. - Organ egzekucyjny:

przedstawia weksel do zapłaty trasatowi zgodnie z przepisami Prawa wekslowego, bądź sprzedaje go w trybie przewidzianym dla sprzedaży ruchomości.

• Jeśli organ egzekucyjny zdecyduje się na sprzedaż weksla, indosuje go na nabywcę. Dokonany przez organ egzekucyjny indos wywiera skutki indosu wpisanego przez zobowiązanego. Jeżeli na wekslu zostały umieszczone wyrazy "nie na zlecenie" lub inne zastrzeżenie równoznaczne, organ egzekucyjny może przenieść weksel na nabywcę tylko w formie i ze skutkami zwykłego przelewu.

• Art. 96e ustawy egz. - Jeżeli weksel został już uprzednio zajęty przez inny organ egzekucyjny, zobowiązany niezwłocznie zawiadamia o tym właściwe organy egzekucyjne.

• Art. 96f ustawy egz. - Jeżeli egzekucja z weksla okaże się nieskuteczna, zajęcie weksla staje się zajęciem wierzytelności zabezpieczonej wekslem.

VII. 2. Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej.

• Art. 96g - 96i ustawy egzekucyjnej

• Egzekucją objęte są następujące prawa (art. 96g. § 1):

1) autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne,

2) patent,

3) prawo ochronne na wzór użytkowy,

4) prawo z rejestracji wzoru zdobniczego,

5) prawo z rejestracji znaku towarowego,

6) prawo do używania znaku towarowego powszechnie znanego niezarejestrowanego,

7) prawo z rejestracji topografii układu scalonego,

8) prawo do projektu racjonalizatorskiego

oraz korzyści z tych praw.

Forma zajęcia:

Zajęcie następuje przez wpisanie tych praw do protokołu zajęcia i podpisanie protokołu przez poborcę skarbowego, a także zobowiązanego lub świadków. Zajęcie praw, o których mowa w § 1 pkt 2-5, 7 i 8, może również nastąpić przez przesłanie do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej zawiadomienia o zajęciu prawa. Poborca skarbowy zamieszcza w protokole zajęcia opis zajętych praw i jeżeli jest to możliwe - wartość szacunkową zajętych praw. Jeżeli oszacowanie przez poborcę skarbowego wartości zajętych praw nie jest możliwe lub zajęcie jest dokonane przez doręczenie Urzędowi Patentowemu Rzeczypospolitej Polskiej zawiadomienia o zajęciu, organ egzekucyjny zwraca się do biegłego skarbowego o oszacowanie wartości tych praw. Na oszacowanie dokonane przez poborcę skarbowego zobowiązanemu przysługuje prawo wniesienia do organu egzekucyjnego zarzutu - w terminie 7 dni od dnia zajęcia. W przypadku nieuwzględnienia zarzutu zobowiązanego, organ egzekucyjny zwraca się do biegłego skarbowego o oznaczenie wartości zajętych praw.

• Art. 96g § 1 ustawy egz.

Zajęciu nie podlega:

1) autorskie prawo majątkowe służące twórcy za jego życia, z wyjątkiem wymagalnych wierzytelności;

2) prawo do utworu nieopublikowanego, jeżeli spadkobiercy sprzeciwiają się egzekucji z tego prawa i sprzeciw ten jest zgodny z ujawnioną wolą twórcy nierozpowszechniania utworu;

3) patent i prawo ochronne na wzór użytkowy o charakterze tajnym.

• Zajęcie jest skuteczne z chwilą podpisania protokołu zajęcia przez osoby, o których mowa w § 1, albo doręczenia Urzędowi Patentowemu Rzeczypospolitej Polskiej zawiadomienia o zajęciu, jeżeli było wcześniejsze.

• Organ egzekucyjny niezwłocznie po dokonaniu zajęcia:

1) doręcza zobowiązanemu protokół zajęcia;

2) doręcza odpis tytułu wykonawczego, jeżeli uprzednio nie został on zobowiązanemu doręczony;

3) zawiadamia zobowiązanego, że nie wolno mu rozporządzać zajętymi prawami;

4) przesyła do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej wniosek o dokonanie we właściwym rejestrze wpisu o zajęciu prawa, jeżeli przedmiotem zajęcia są prawa objęte tymi rejestrami.

VII. 3. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

• Udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi jednostkę podziału kapitału zakładowego. Udziały mogą być o równej bądź nierównej wartości nominalnej.(art. 152 Kodeksu spółek handlowych). Posiadanie udziału w spółce z o.o. wiąże się z posiadaniem praw i obowiązków wynikających ze stosunku spółki.

• Egzekucja z udziału w spółce z o.o.

Art. 96j - 96k ustawy egz.

• Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wierzytelności z tego prawa przez przesłanie do spółki zawiadomienia o zajęciu udziału i wezwanie jej, aby żadnych należności przypadających zobowiązanemu z tytułu zajętego udziału do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi nie uiszczała zobowiązanemu, lecz należne kwoty przekazała organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności. Zajęcie udziału oraz wierzytelności z tego prawa jest dokonane z chwilą doręczenia spółce wymienionego zawiadomienia.

Organ egzekucyjny jednocześnie z przesłaniem spółce zawiadomienia o zajęciu:

• kieruje do sądu rejestrowego wniosek o dokonanie w Krajowym Rejestrze Sądowym wpisu o zajęciu udziału;

• zawiadamia zobowiązanego, że nie wolno mu odebrać posiadanych należności względem spółki, ani rozporządzać zajętym udziałem;

• doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony, a także odpis wniosku kierowanego do KRS.

• Jeżeli egzekucja z należności przysługujących zobowiązanemu z tytułu zajętego udziału nie prowadzi do pełnego pokrycia dochodzonej należności, organ egzekucyjny występuje do właściwego sądu rejestrowego o zarządzenie sprzedaży zajętego udziału.

• Jeżeli sąd nie zarządzi sprzedaży zajętego udziału, pozostają w mocy dokonane czynności egzekucyjne.

Jeżeli sąd zarządzi sprzedaż udziału, a umowa spółki:

1) nie zawiera ograniczeń zbycia udziału albo

2) zawiera ograniczenia zbycia udziału, lecz spółka, w terminach i na zasadach określonych w Kodeksie spółek handlowych, nie wystąpi o dokonanie oszacowania wartości zajętego udziału albo wystąpi o takie oszacowanie, ale nie wskaże osoby, która nabędzie udział, albo osoba wskazana przez spółkę nie wpłaci organowi egzekucyjnemu ustalonej ceny

- organ egzekucyjny sprzedaje zajęty udział, stosując odpowiednio przepisy dotyczące sprzedaży ruchomości, z tym jednak zastrzeżeniem, że w przypadku oszacowania wartości zajętego udziału przez sąd rejestrowy, organ egzekucyjny przyjmuje przy sprzedaży kwotę oszacowania jako cenę wywoławczą.

VII. 4. Egzekucja z ruchomości.

Ruchomościami są wszystkie rzeczy, które nie są nieruchomościami.

• Pojęcie rzeczy - art. 45 Kc.

Rzeczami w rozumieniu Kc są przedmioty materialne

• Pojęcie nieruchomości - art. 46 Kc.

Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

• Art. 97 - 109 ustawy egz.

• Egzekucja z ruchomości stanowi jeden z najbardziej dolegliwych środków egzekucyjnych.

• Najogólniej biorąc egzekucja z ruchomości składa się z 2 części:

- zajęcia ruchomości,

- sprzedaży ruchomości.

VII. 4. 1. Zajęcie ruchomości.

• Do egzekucji z ruchomości zobowiązanego poborca skarbowy przystępuje przez ich zajęcie.

• Zajęciu podlegają ruchomości zobowiązanego, znajdujące się zarówno w jego władaniu, jak i we władaniu innej osoby, jeżeli nie zostały wyłączone spod egzekucji lub od niej zwolnione.

• Można dokonać zajęcia ruchomości stanowiącej współwłasność łączną spółki nieposiadającej osobowości prawnej lub współwłasność w częściach ułamkowych, której zobowiązany jest współwłaścicielem, jeżeli pozostali współwłaściciele wyrażą zgodę na sprzedaż takiej ruchomości.

• Po sprzedaży ruchomości każdemu z pozostałych współwłaścicieli organ egzekucyjny przekazuje kwotę uzyskaną ze sprzedaży odpowiadającą ich części ułamkowej we współwłasności lub udziałowi określonemu w umowie spółki.

• Nie podlegają zajęciu ruchomości o wartości ponad kwotę potrzebną do zaspokojenia egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi, jeżeli zobowiązany posiada inną podlegającą egzekucji ruchomość o wartości wystarczającej na zaspokojenie tych należności, a sprzedaż egzekucyjna tej ruchomości nie nastręcza trudności.

VII. 4. 2. Zajęcie ruchomości - forma.

• Zajęcie ruchomości następuje przez wpisanie jej do protokołu zajęcia i podpisanie protokołu przez poborcę skarbowego. Protokół podpisują także zobowiązany lub świadkowie.

• Zobowiązanemu doręcza się odpis protokołu zajęcia, a także odpis tytułu wykonawczego, jeżeli uprzednio nie został on zobowiązanemu doręczony.

• Na każdej zajętej ruchomości poborca skarbowy umieszcza znak, ujawniający na zewnątrz jej zajęcie.

• W przypadku zajęcia środka transportu podlegającego rejestracji na podstawie odrębnych przepisów, organ egzekucyjny niezwłocznie zawiadamia właściwy organ prowadzący rejestrację o dokonanym zajęciu.

• Poborca skarbowy zamieszcza w protokole zajęcia opis każdej zajętej ruchomości według cech jej właściwych, a ponadto oznacza jej wartość szacunkową. Przy sporządzaniu protokołu zajęcia zobowiązanemu przysługuje prawo przedstawienia rachunków i innych dowodów dla oznaczenia wartości szacunkowej zajętej ruchomości.

• Zobowiązanemu przysługuje w terminie 5 dni od daty zajęcia ruchomości prawo wniesienia do organu egzekucyjnego skargi na oszacowanie dokonane przez poborcę skarbowego. W tym przypadku organ egzekucyjny jest obowiązany wezwać biegłego skarbowego do oszacowania wartości zajętej ruchomości.

VII. 4. 3. Zajęcie ruchomości - dozór.

• Poborca skarbowy pozostawi zajętą ruchomość w miejscu zajęcia pod dozorem zobowiązanego lub dorosłego jego domownika albo innej osoby, u której ruchomość zajął. Jeżeli zajęta ruchomość nie może być pozostawiona w miejscu zajęcia, a nie ma innej osoby, której by można było oddać zajętą ruchomość pod dozór, zostanie ona wzięta pod dozór organu egzekucyjnego.

• Poborca skarbowy może po zajęciu ruchomości odebrać ją zobowiązanemu i oddać pod dozór innej osoby lub organu egzekucyjnego, jeżeli zobowiązany nie daje rękojmi należytego przechowania zajętej ruchomości, odmawia podpisania protokołu zajęcia, a także gdy usuwał lub usuwa ruchomości zajęte albo zagrożone zajęciem.

• Osoba lub instytucja, pod której dozorem pozostają zajęte ruchomości, sprawuje obowiązki dozorcy. Poborca skarbowy doręcza dozorcy odpis protokołu zajęcia.

• Zobowiązanemu albo domownikowi razem z nim mieszkającemu służy prawo zwykłego używania zajętej ruchomości, pozostawionej pod ich dozorem, byleby przez to ruchomość nie straciła na wartości. To samo stosuje się, gdy ruchomość zobowiązanego zajęto u innej osoby i pozostawiono pod jej dozorem, jeżeli osoba ta była uprawniona do używania tej ruchomości.

• W innych przypadkach dozorca nie ma prawa używania zajętej ruchomości, chyba że jej używanie jest konieczne dla utrzymania jej wartości. W razie używania przez dozorcę zajętego inwentarza żywego, wartość uzyskiwanych pożytków podlega zaliczeniu na koszty dozoru.

• Dozorca obowiązany jest przechowywać zajętą ruchomość z taką starannością, aby nie straciła na wartości, oraz wydać ją na wezwanie organu egzekucyjnego lub poborcy skarbowego. Dozorca obowiązany jest zawiadomić organ egzekucyjny o zamierzonej zmianie miejsca przechowania ruchomości.

• Organ egzekucyjny przyzna, na żądanie dozorcy, zwrot koniecznych wydatków związanych z wykonywaniem dozoru oraz wynagrodzenie za dozór, chyba że dozorcą jest zobowiązany lub jego domownik albo uprawniony do korzystania z tej ruchomości.

• Dozorca nie odpowiada za uszkodzenie, zniszczenie lub zaginięcie zajętej ruchomości, wynikłe wskutek przypadku lub siły wyższej. Za uszkodzenie, zniszczenie lub zaginięcie zajętej ruchomości w czasie transportu odpowiada organ egzekucyjny, chyba że wynikły wskutek przypadku lub siły wyższej.

VII. 4. 4. Sprzedaż ruchomości.

• Sprzedaż ruchomości jest drugim etapem egzekucji z ruchomości.

• Sprzedaż zajętych ruchomości nie może nastąpić wcześniej niż siódmego dnia od daty zajęcia.

• Sprzedaż zajętych ruchomości może nastąpić bezpośrednio po zajęciu, jeżeli:

1) ruchomości ulegają łatwo zepsuciu albo sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby koszty niewspółmierne do ich wartości;

2) zajęto inwentarz żywy, a zobowiązany odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór;

3) egzekucja dotyczy zobowiązania, na którego pokrycie organ egzekucyjny przyjął od zobowiązanego, będącego rolnikiem, przelew jego należności za przyszłe dostawy towarowe, a dostawy te z winy zobowiązanego w terminie nie zostały wykonane.

VII. 4. 4. Sprzedaż ruchomości
- formy zbycia.

Organ egzekucyjny:

1) sprzedaje w drodze licytacji publicznej;

2) sprzedaje po cenie oszacowania podmiotom prowadzącym działalność handlową;

3) przekazuje do sprzedaży podmiotom prowadzącym sprzedaż komisową tego rodzaju ruchomości;

4) sprzedaje w drodze przetargu ofert;

5) sprzedaje z wolnej ręki.

• Zajęte przedmioty stanowiące dobro kultury w rozumieniu odrębnych przepisów organ egzekucyjny, w uzgodnieniu z właściwym ze względu na miejsce zajęcia tych przedmiotów wojewódzkim konserwatorem zabytków, a w przypadku materiałów bibliotecznych - dyrektorem Biblioteki Narodowej w Warszawie, zgłasza w celu nabycia właściwej państwowej instytucji kultury lub przedsiębiorcy zajmującemu się obrotem tymi przedmiotami.

• Zajęte waluty obce lub inne wartości dewizowe organ egzekucyjny sprzedaje bankowi prowadzącemu ich skup.

VII. 4. 4. Sprzedaż ruchomości
- licytacja publiczna.

• Licytacja publiczna:

• Licytacja publiczna odbywa się w terminie i miejscu wyznaczonym przez organ egzekucyjny. Organ egzekucyjny ogłasza o licytacji przez obwieszczenie.

• Jeżeli szacunkowa wartość sprzedawanej ruchomości przewyższa kwotę 4.500 zł, organ egzekucyjny zamieszcza ponadto obwieszczenie o licytacji w prasie, a w szczególności w dzienniku poczytnym w danej miejscowości.

• Jeżeli szacunkowa wartość sprzedawanej ruchomości przekracza kwotę 4.500 zł, osoby przystępujące do przetargu obowiązane są złożyć organowi egzekucyjnemu wadium w wysokości 1/10 kwoty oszacowania. Wadium zalicza się na cenę sprzedaży lub zwraca, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.

• Cena wywołania w pierwszym terminie licytacji wynosi 3/4 wartości szacunkowej ruchomości. Jeżeli licytacja w pierwszym terminie nie dojdzie do skutku, ruchomości mogą być sprzedane w drugim terminie licytacyjnym. Cena wywołania w drugim terminie licytacyjnym wynosi połowę wartości szacunkowej ruchomości. Sprzedaż licytacyjna nie może nastąpić za cenę niższą od ceny wywołania.

• O terminie i miejscu licytacji organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego najpóźniej na trzy dni przed dniem licytacji. W przypadkach szybszej licytacji (art. 104 § 2) zawiadomienie takie następuje przed rozpoczęciem licytacji.

W licytacji nie mogą uczestniczyć:

1) zobowiązany;

2) poborca skarbowy prowadzący licytację, jego małżonek i dzieci;

3) pracownicy organu egzekucyjnego prowadzącego licytację, ich małżonkowie i dzieci, a jeżeli w danej miejscowości jest więcej organów egzekucyjnych - także pracownicy tych innych organów;

4) osoby obecne na licytacji w charakterze urzędowym;

5) osoby, które przekazały zajęte ruchomości na rzecz Skarbu Państwa, oraz członkowie ich rodzin określeni w pkt 2.

---