Zestaw V - Bezpieczeństwo pracy
Omówić metody pomiaru zapylenia powietrza kopalnianego oraz czynniki wpływające na szkodliwość zapylenia dla organizmu człowieka.
Omówić warunki wybuchowości pyłu węglowego oraz podział na klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego
Omówić pomiar i ocenę mikroklimatu zgodnie z górniczymi przepisami w kopalni podziemnej.
Omówić oddziaływanie hałasu na organizm człowieka oraz parametry charakteryzujące falę głosową.
Omówić kryteria zagrożenia wodnego w górnictwie podziemnym.
Podać określenie formalno prawne choroby zawodowej oraz omówić postępowanie w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej
Omówić podstawowe wskaźniki wypadkowości oraz podać ich wartości dla górnictwa.
Omówić ekonomiczne skutki wypadków przy pracy.
Podać określenie formalno prawne wypadku przy pracy oraz podział wypadków w świetle przepisów prawa pracy
Omówić rodzaje norm higienicznych (dopuszczalnych stężeń i natężeń) dla czynników szkodliwych w środowisku pracy.
1. Omówić metody pomiaru zapylenia powietrza kopalnianego oraz czynniki wpływające na szkodliwość zapylenia dla organizmu człowieka.
Pomiaru zapylenia dokonujemy za pomocą pyłomierzy. W Polsce powszechnie stosowane są dwa rodzaje pyłomierzy: konimetry i pyłomierze grawimetryczne. Ze względu na prostotę konstrukcji i łatwość obsługi w górnictwie częściej stosowano konimetry (np.: firmy zaiss model 10), jednak obecnie zastępuje się je bardziej dokładnymi pyłomierzami grawimetrycznymi jak np.: model „Barbara-3a”, AS-50, P25, PO-01. Barbara-3a” i AS-50 służą do pomiaru zapylenia na stanowiskach pracy, natomiast P25 i PO-01 do pomiaru zapylenia w przewodach np.: lutniociągi.
Pomiar zapylenia pyłomierzem firmy zaiss model 10 opiera się na wykorzystaniu bezwładności ziaren pyłu. Pyłomierz zasysa strumień zapylonego powietrza przez dyszę, w której następuje znaczne przyspieszenie strumienia tak, że u wylotu dyszy osiąga on prędkość od 30 do 300m/s. Po wylocie z dyszy strumień zapylonego powietrza uderza w prostopadle ustawioną do niego płytkę szklaną , zmieniając kierunek przepływu przy równoczesnym znacznym zmniejszeniu prędkości. Wskutek tego, że ziarna pyłu mają większą bezwładność niż drobiny gazu osadzają się na szklanej płytce.
Pomiar zapylenia pyłomierzem typu „Barbara-3a” polega na zasysaniu zapylonego powietrza przez pompkę, która wytwarza podciśnienie, następnie powietrze przepływa przez selektor płytkowy w którym następuje wytrącenie ziaren pyłu większych od 7μm, natomiast ziarna mniejsze od 7μm przepływaja wraz z powietrzem do filtra na którym są zatrzymywane.
Pyłem nazywamy cząsteczki materii, które w polu ciężkości poruszają się ruchem jednostajnym lub wykonują ruchy Browna.
Pył w kontakcie z organizmem człowieka może być przyczyną mechanicznego uszkodzenia błon śluzowych lub nawet skóry, choroby uczuleniowej, pylicy płuc, a nawet choroby nowotworowej.
Powierzchnia pęcherzyków płucnych wynosi około 90m2, a grubość błony pęcherzyków 1 - 4 μm., dlatego istnieją korzystne warunki przenikania pyłu do płuc. Za najbardziej szkodliwy uważa się pył który wywołuje pylicę płuc, zawierający wolną krzemionkę. Pył krzemionki rozpuszcza się w płynach biologicznych, wywołuje zakłócenia w tkance płucnej oraz działa toksycznie na inne narządy organizmu ludzkiego.
Szkodliwe działanie pyłu na organizm człowieka zależy m.in. od:
rodzaju pyłu( toksyczne, drażniące, alergiczne, rakotwórcze)
wielkości poszczególnych cząstek
stężenia pyłu w powietrzu;
czasu ekspozycji;
zawartości wolnej krystalicznej krzemionki;
rozpuszczalności pyłu w cieczach ustrojowych
kształtu cząstek np.: włókna, ostre kształty, obłe kształty
2. Omówić warunki wybuchowości pyłu węglowego oraz podział na klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego
Za pył uważa się ziarno o wymiarach ≤ 1 x 1 [mm]
Wybuch może nastąpić jeżeli:
jest odpowiednia jakość i ilość pyłu,
wystąpi czynnik powodujący wzbicie pyłu i zmieszanie z powietrzem,
istnieje czynnik termiczny.
Aby pył węglowy był zdolny do wybuchu musi spełniać następujące warunki:
stężenie w ilości 50 ÷1000 g w 1m3 powietrza,
temperatura zapłonu wynosi 550÷14000C
temperatura energii iskry 200÷3000 mJ
opóźnienie zapłonu wynosi od 0,1 do kilku sekund.
Pył węglowy jest bezpieczny jeżeli zawiera:
części niepalnych stałych w ilości co najmniej 70% w polach niemetanowych lub 80% w polach metanowych
wodę wolną w ilości uniemożliwiającej przenoszenie wybuchu i pozbawiającej pył węglowy całkowicie lotności.
Pokład węgla zagrożony wybuchem pyłu węglowego to taki w którym stwierdzono zawartość części lotnych w węglu powyżej 10% w bezwodnej i bezpopiołowej substancji węglowej.
Wyróżniamy dwie klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego:
„A” pokłady węgla lub ich części oraz wyrobiska górnicze w których występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny lub w strefie zagrożenia wybuchem brak jest odcinków wyrobisk z niezabezpieczonym w sposób naturalny pyłem węglowym dłuższych niż 30m, przy czym odległość między tymi odcinkami nie może być krótsza niż 100 m.
„B” pokłady lub ich części oraz wyrobiska górnicze w których występuje niezabezpieczony w sposób naturalny pył węglowy lub w strefie zagrożenia występują odcinki dłuższe niż 30m z niezabezpieczonym w sposób naturalny pyłem węglowym.
3. Omówić pomiar i ocenę mikroklimatu zgodnie z górniczymi przepisami w kopalni podziemnej.
Przy kształtowaniu i ocenie mikroklimatu w wyrobiskach górniczych podziemnych bierze się pod uwagę przede wszystkim współdziałanie i współoddziaływanie takich czynników jak:
temperatura powietrza,
wilgotność powietrza,
prędkość powietrza,
ciśnienie atmosferyczne powietrza,
promieniowanie cieplne,
Do pomiaru temperatury powietrza używa się termometrów które można podzielić na dwie grupy:
cieczowe (rtęciowe, alkoholowe), ciśnieniowe, mechaniczne i bimetaliczne - wykorzystujące odmienne własności termiczne ciał, (w kopalni stosuje się cieczowe, ciśnieniowe, bimetaliczne)
oporowe, półprzewodnikowe i termoelektryczne - wykorzystujące temperaturowe zmiany parametrów elektrycznych niektórych materiałów (w kopalni stosuje się oporowe)
W praktyce górniczej do pomiaru temperatury powietrza stosuje się najczęściej termometry rtęciowe.
Do pomiaru wilgotności stosuje się najczęściej psychrometr ASSMANA
Pomiar wilgotności powietrza jest pomiarem pośrednim i aby określić stopień wilgotności danego powietrza najpierw należy zmierzyć tzw. Temp suchą i temp. Wilgotną tego powietrza. Aby zmierzyć temp. wilgotną jeden z termometrów owija się nawilżoną tkaniną i odczytuje się wartość temp parowania wody (wilgotną) oraz odczytuje się wartość z drugiego termometru temp suchej. Różnica temperatur na obu termometrach zwana jest różnicą psychrometryczną i im jest większa tym powietrze zwiera mniej pary wodnej.
Prędkość powietrza mierzymy anemometrem skrzydełkowym którego zakres wynosi od 1,0 do 12 m/s, składa się z zegara i wiatraczka napędzanego przepływającym powietrzem. Liczba obrotów wirnika w jednostce czasu jest proporcjonalna do prędkości powietrza. Dzieląc odczyt wskazany na liczniku przez czas trwania pomiaru otrzymujemy wynik prędkości powietrza.
Mniejsze prędkości mierzymy za pomocą anemometrów różnicowych, natomiast duże prędkości mierzymy za pomocą anemometrów czaszowych.
Ciśnienie mierzymy za pomocą barometrów rtęciowych, lub rurką pitota Prandla
Powietrze wpływając szybem do kopalni przechodzi z niższego do wyższego ciśnienia barometrycznego i ulega odpowiednim przemianom termodynamicznym. Na skutek sprężania adiabatycznego powietrza w szybach wdechowych jego temperatura wzrasta o 10C co 102 m szybu, przy wyjściu powietrza szybem wydechowym zachodzi zjawisko odwrotne i następuje obniżenie temp powietrza i ciśnienia.
Promieniowanie cieplne ma postać fal elektromagnetycznych, których długość mieści się od 0,8 do 400 nm. W praktyce człowiek ma styczność najczęściej z promieniowaniem cieplnym o długości fali od 0,8 do 10nm. Działanie promieniowania cieplnego na ciało ludzkie polega na absorpcji tego promieniowania przez organizm ludzki. Wielkość zaobsorbowanego promieniowania przez ustrój zależy od długości fali.
Pomiar promieniowania opiera się na zasadzie absorpcji padających promieni ciepła. Do pomiaru stosuje się różne przyrządy w tym termometr kulisty Vernona.
Pomiar intensywności chłodzenia
do pomiaru intensywności chłodzenia ciała ludzkiego wywołanego wspólnym działaniem temperatury, wilgotności i prędkości przepływu powietrza oraz promieniowania cieplnego służy kata termometr. Kata termometrem jest termometr alkoholowy, którego zbiornik z alkoholem może mieć kształt cylindryczny (zakres 350 - 380), lub kulisty (zakres 330 - 400), w obu przypadkach średni punkt pomiaru wynosi 36,50 . Przed pomiarem należy podgrzać zbiorniczek z alkoholem do temperatury ok. 600 tak aby górny zbiorniczek wypełnił się około 1/3 objętości, następnie wiesza się kata termometr w miejscu pomiaru i obserwuje się ochładzanie przez pomiar czasu opadania słupa alkoholu pomiędzy podziałkami 380 i 350. im dłużej opada słupek alkoholu tym mniejsze jest chłodzenie i odwrotnie. Ilość ciepła jaką oddaje katatermometr otoczeniu jest dla danego przyrządy wielkością stałą. Natężenie chłodzenia jest odwrotnie proporcjonalne do czasu opadania natomiast wprost proporcjonalne do stałej katatermometru. Wielkość chłodzącego działania atmosfery, czyli natężenie chłodzenia wyraża stratę ciepła z 1 cm2 powierzchni w ciągu 1 sek. Jednostką jest 1 katastopień = 1 mcal/cm2
Przepisy wymagają aby temperatura w miejscu pracy nie przekraczała 280C (mierzona termometrem suchym) oraz intensywność chłodzenia mierzona kata termometrem nie była mniejsza od 11 katastopni.
Prędkość powietrza nie powinna przekraczać:
w ścianach i zabierkach 5m/s
w wyrobiskach korytarzowych 8m/s
w szybach i szybikach zjazdowych 12m/s
10m/s w przypadku wykonywania prac w szybie lub przechodzenia ludzi przedziałem drabinowym
Prędkość powietrza nie powinna być mniejsza:
0,3m/s w polach metanowych,
1,0m/s w wyrobiskach z elektryczną trakcją przewodową
komfort cieplny to stan środowiska, w którym człowiek nie czuje ani ciepła ani chłodu (najlepsze samopoczucie), jest utrzymywana równowaga pomiędzy wszystkimi parametrami tworzącymi środowisko pracy (temperatura, prędkość, wilgotność powietrza) oraz parametrami termoregulacji organizmu człowieka czyli: wydzielanie potu. Temperatura powierzchni skóry i wewnętrzna temperatura ciała.
mikroklimat wpływa w znacznym stopniu na ogólne samopoczucie pracownika, na jego sprawność fizyczną i umysłową, na wydajność pracy, zdrowie pracownika i wypadkowość.
4. Omówić oddziaływanie hałasu na organizm człowieka oraz parametry charakteryzujące falę głosową.
Hałas jest dźwiękiem o dowolnym charakterze akustycznym niepożądanym w danych warunkach i przez daną osobę.
Stopień szkodliwości wpływu hałasu na organizm człowieka zależy od wielu czynników, między innymi od:
natężenia hałasu,
czasu oddziaływania hałasu w ciągu dnia pracy,
rodzaju źródeł hałasu,
relacji między człowiekiem a źródłem hałasu czyli osobniczej wrażliwości i ogólnej psychofizycznej wydolności człowieka
Hałas może być dokuczliwy, szkodliwy lub przeszkadzający.
Wyróżnia się cztery rodzaje oddziaływania hałasu na organizm człowieka:
specyficzne, które upośledza lub całkowicie uszkadza funkcję narządu słuchu,
wegetatywne, które wpływa szkodliwie na funkcję układu wegetatywnego,
psychiczne, które wywiera szkodliwy wpływ na centralny układ nerwowy,
somatyczne, które powoduje zaburzenia w obrębie gruczołów wewnętrznego wydzielania.
W zależności od natężenia hałasu różne są reakcje organizmu, w fizjologii pracy przyjęto w tym zakresie cztery stopnie obciążenia hałasem:
od 30 do 60 dB występują wyłącznie reakcje psychiczne, hałas utrudnia pracę wymagająca koncentracji,
60-95 dB, występują zmiany psychiczne w zakresie wegetatywnego układu nerwowego,
95-120dB, poza reakcjami psychicznymi i wegetatywnymi, istnieje zagrożenie uszkodzenia słuchu,
ponad 120dB, obok wymienionych powyżej zjawisk istnieje możliwość bezpośredniego zadziałania na komórki nerwowe poprzez skórę.
Hałas w środowisku pracy charakteryzowany jest przez:
czas ekspozycji,
max poziom dźwięku A
szczytowy poziom dźwięku C
Podstawowe określenia charakteryzujące dźwięk to:
ciśnienie akustyczne
natężenie akustyczne,
moc akustyczna
poziom dźwięku [dB] to stosunek ciśnienia akustycznego do wartości progu słyszalności wyrażonej w skali logarytmicznej.
5. Omówić kryteria zagrożenia wodnego w górnictwie podziemnym.
Zagrożenie wodne
§ 29. 1. Ustala się trzy stopnie zagrożenia wodnego w podziemnych zakładach górniczych, z zastrzeżeniem § 30.
2. Do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
1) zbiorniki i cieki wodne na powierzchni są izolowane warstwą skał nieprzepuszczalnych od części górotworu, w obrębie której wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk, lub
2) poziomy wodonośne są izolowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub z poziomów wodonośnych odprowadzono zasoby statyczne wód, a dopływ z zasobów dynamicznych ma stałe natężenie umożliwiające bieżące odwadnianie wyrobisk lub
3) zbiorniki wodne w nieczynnych wyrobiskach są izolowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub zostały odwodnione.
3. Do drugiego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
1) zbiorniki i cieki wodne na powierzchni oraz podziemne zbiorniki wodne mogą w sposób pośredni, w szczególności przez infiltrację lub przeciekanie, spowodować zawodnienie wyrobisk lub
2) w stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są wykonane lub przewidziane do drążenia wyrobiska, istnieje poziom wodonośny typu porowego, nieoddzielony wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk, lub
3) występują uskoki wodonośne rozpoznane pod względem zawodnienia i lokalizacji, lub
4) występują otwory wiertnicze niezlikwidowane prawidłowo albo nie ma danych o sposobie ich likwidacji, jeżeli otwory te stwarzają możliwość przepływu wód z powierzchniowych lub podziemnych zbiorników wodnych oraz poziomów wodonośnych.
4. Do trzeciego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
1) zbiorniki lub cieki wodne na powierzchni stwarzają możliwość bezpośredniego wdarcia się wody do wyrobisk lub
2) w stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są wykonywane lub przewidywane do drążenia wyrobiska, istnieje poziom wodonośny typu szczelinowego lub szczelinowo-kawernistego, nieoddzielony wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk, lub
3) w części górotworu, w której wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk, albo w ich bezpośrednim sąsiedztwie występują zbiorniki wodne zawierające wodę pod ciśnieniem w stosunku do spągu tych wyrobisk, lub
4) występują uskoki wodonośne o niedostatecznie rozpoznanym zawodnieniu bądź lokalizacji, lub
5) istnieje możliwość wdarcia się wody lub wody z luźnym materiałem z innych źródeł niż określone w pkt 1-4.
§ 30. 1. Ustala się trzy stopnie zagrożenia wodnego w podziemnych zakładach górniczych wydobywających sól.
2. Do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli istnieje warstwa izolująca między złożem a występującymi w jego otoczeniu zbiornikami wodnymi lub poziomami wodonośnymi, uniemożliwiająca przepływ wód do wyrobisk.
3. Do drugiego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
1) istnieje warstwa izolująca między złożem a występującymi w jego otoczeniu zbiornikami wodnymi lub poziomami wodonośnymi,
2) w złożu występują naturalne zbiorniki cieczy, a dopływ z nich do wyrobisk jest malejący.
4. Do trzeciego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
1) brak jest warstwy izolującej między złożem a występującymi w jego otoczeniu zbiornikami wodnymi i poziomami wodonośnymi,
2) seria utworów izolujących nie stanowi wystarczającego zabezpieczenia ze względu na naruszenie jej robotami górniczymi.
§ 31. 1. Ustala się dwa stopnie zagrożenia wodnego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel brunatny.
2. Do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się wyrobiska lub ich części, jeżeli:
1) w przypadku wystąpienia gwałtownych opadów atmosferycznych narażone są na częściowe zatopienie lub
2) występujące na powierzchni zbiorniki i cieki wodne są tak usytuowane lub posiadają taką objętość albo wielkość przepływu, że nie zachodzi możliwość zatopienia wyrobisk odkrywkowych, jednak występuje infiltracja wody ze zbiorników lub cieków do wyrobisk, lub
3) występują wypływy wody ze skarp lub spągu wyrobisk, a ilość wypływającej wody lub wody z luźnym materiałem nie ma istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa pracowników lub ruchu zakładu górniczego.
3. Do drugiego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się wyrobiska lub ich części, jeżeli:
1) w przypadku wystąpienia gwałtownych opadów atmosferycznych narażone są na zatopienie lub
2) występujące na powierzchni terenu zbiorniki i cieki wodne stwarzają możliwość bezpośredniego wdarcia się wody do wyrobisk, lub
3) występują wypływy wody ze skarp lub spągu wyrobisk, a ilość wypływającej wody lub wody z luźnym materiałem może stworzyć zagrożenie dla bezpieczeństwa pracowników lub ruchu zakładu górniczego.
§ 32. W przypadku gdy w odkrywkowym zakładzie górniczym wydobywającym węgiel brunatny znajdują się lub są projektowane wyrobiska podziemne, dla tej części złoża ustala się trzy stopnie zagrożenia wodnego stosując § 29.
§ 33. 1. Wniosek o zaliczenie złóż, wyrobisk lub ich części do odpowiedniego stopnia zagrożenia wodnego powinien zawierać:
1) opis budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych,
2) opis źródeł zagrożenia wodnego,
3) propozycję zaliczenia do odpowiedniego stopnia zagrożenia, wraz z uzasadnieniem.
2. Do wniosku dołącza się:
1) mapy wyrobisk, z wyszczególnionymi źródłami zagrożenia wodnego oraz proponowanymi granicami zaliczenia złoża lub jego części do odpowiedniego stopnia zagrożenia wodnego, w skali nie mniejszej niż 1:10.000,
2) przekroje hydrogeologiczne,
3) mapy poziomów wodonośnych, stwarzających zagrożenie wodne.
6. Podać określenie formalno prawne choroby zawodowej oraz omówić postępowanie w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej.
Chorobą zawodową jest choroba, na którą zapada pracownik w związku z pracą wykonywaną w niekorzystnym środowisku. Jest ona charakterystyczna dla określonego zawodu (np.: górnicy, hutnicy). Uszczerbek na zdrowiu może zostać uznany za chorobę zawodową jeśli jest skutkiem oddziaływania na zdrowie zagrożenia zawodowego przez czas dłuższy od jednej dniówki (jeśli krótszy to wypadek).
Aby choroba zawodowa mogła być uznana musi być ujęta w wykazie chorób zawodowych.
Diagnozowanie chorób zawodowych odbywa się następująco:
podejrzenie o chorobę zawodową
rozpoznanie choroby zawodowej
stwierdzenie choroby zawodowej
powyższe działania obejmują:
zgłoszenie pojedzenia o chorobę zawodową
skierowanie pracownika na badania
sporządzenie dokumentacji zagrożeń oraz przebiegu pracy zawodowej
sporządzenie orzeczenia o chorobie zawodowej
podjęcie i przekazanie decyzji o stwierdzeniu bądź nie stwierdzeniu choroby zawodowej
7. Omówić podstawowe wskaźniki wypadkowości oraz podać ich wartości dla górnictwa.
Mianem wypadkowości określa się sumę wypadków zaistniałych w jednostce czasu.
Stosuje się dwa rodzaje wskaźników poziomu wypadkowości:
wskaźnik częstotliwości wypadków
wskaźnik ciężkości wypadków
Wskaźnik częstotliwości wypadków określa liczbę dni w zakładzie pracy, które upływają bez wypadku, czyli innymi słowy jak często zdarza się wypadek. Wskaźnik ten najczęściej odnosi się do 1000 osób zatrudnionych i oblicza się go wg wzoru:
W1000=(Lw/Z) *1000
Gdzie:
W1000 - wskaźnik częstotliwości wypadków na 1000 osób zatrudnionych
Lw - suma wypadków zaistniałych w analizowanym okresie
Z - liczna osób zatrudnionych w analizowanym zakładzie pracy
Wskaźnik ciężkości wypadków informuje o liczbie straconych dniówek z powodu jednego wypadku i obliczamy go ze wzoru:
Wc=Lds/Lw
Wc - wskaźnik ciężkości wypadków obliczony dla jednostki czasu (np. 1 rok)
Lds - liczba dniówek straconych z powodu wypadków przy pracy,
Lw - liczba zaistniałych wypadków
Dla górnictwa wskaźnik wypadkowości w przeliczeniu na 1000 osób zatrudnionych, największy był w roku 1953 gdy wyniósł 205,37 przy zatrudnionych 259,6 tys ludzi, 416 wyp śmiert., ogółem 53315 wypadków i wydobyciu 88,7 mln ton rocznie. Natomiast w 2003 roku wskaźnik ten wyniósł 15,30 - przy przeciętnym zatrudnieniu 130,7 tys , 27 wyp śmiert. , 2024 wyp ogółem i 100,4 mln ton wydobycia rocznie.
8. Omówić ekonomiczne skutki wypadków przy pracy.
Ekonomiczne skutki wypadków przy pracy to:
nakłady finansowe na stworzenie i utrzymanie bezpiecznych warunków pracy oraz stałe stymulowanie pożądanych zachowań pracowników(szkolenia, odzież ochronna, eliminowanie zagrożeń)
poniesione koszty bezpośrednie i pośrednie związane z wypadkiem
sprawnie działający system bezpieczeństwa wymaga mniejszych nakładów finansowych niż koszty ponoszone w skutek wypadków czy chorób zawodowych
nakłady na cele bhp są opłacalne jeśli są lokowane racjonalnie, z uwzględnieniem potrzeb na podstawie szacunków ryzyka i projektu działań profilaktycznych.
Ekonomiczne skutki wypadków mają bezpośredni wpływ na koszty ponoszone przez dany zakład w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy. Wydatki ponoszone na bezpieczeństwo są wliczane w cenę produktu lub usługi, a wiec jest to cena za którą płacimy wszyscy.
Ogólny koszt zapewnienia bezpieczeństwa pracy w zakładzie wynika z kosztów utworzenia i utrzymania systemu bezpieczeństwa oraz z poniesionych strat w wyniku zawodności systemu bezpieczeństwa na co składają się : koszty wypadków, chorób zawodowych i koszty niemal wypadków czyli sytuacji awaryjnych powodujących postoje w produkcji.
Koszty spowodowane wypadkami przy pracy można podzielić na:
- bezpośrednie
i są to: odprawa pośmiertna, koszty pogrzebu, odszkodowanie za utratę życia lub mienia, koszty leczenia i rehabilitacji, świadczenia z tytułu obniżonego zarobku, wyposażenia inwalidzkiego i inne,
- pośrednie
i są to: akcja ratownicza + transport do szpitala, stracony czas osób nie doznających wypadku, koszty absencji, zakup, wymiana naprawa mienia, koszt ponownego powrotu produkcji, strata produkcji, koszt zerwanych kontraktów, stracony czas na badanie okoliczności wypadku i inne.
W Polsce koszty wypadków szacuje się rocznie na ok. 35-40 mln co stanowi ok. 5% PKB.
9. Podać określenie formalno prawne wypadku przy pracy oraz podział wypadków w świetle przepisów prawa pracy.
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
2) Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
3) Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:
1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
4) odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta pobierającego stypendium w okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy;
5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;
6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
11) odbywania zastępczych form służby wojskowej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium;
13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
4) Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
5) Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6) Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
10. Omówić rodzaje norm higienicznych (dopuszczalnych stężeń i natężeń) dla czynników szkodliwych w środowisku pracy.
Wartości dopuszczalne stężenia czynników szkodliwych dla zdrowia, ustalone są jako:
1) najwyższe dopuszczalne stężenia (NDS) średnie ważone, których oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń,
2) najwyższe dopuszczalne stężenia chwilowe (NDSCh) - jako wartości średnie - które nie powinny spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń, jeżeli utrzymują się w środowisku pracy nie dłużej niż 2 x po 15 min w odstępie nie krótszym niż 1 godz. w czasie zmiany roboczej,
3) najwyższe dopuszczalne stężenia progowe (NDSP), które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie mogą być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie.
Wartości, o których mowa w § 1 ust. 2, określają najwyższe dopuszczalne natężenia fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - których oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego czasu pracy, przez cały okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Określone w załącznikach wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia stanowią wytyczne dla projektantów nowych i modernizowanych technologii i wyrobów, kryteria do oceny warunków pracy oraz podstawę do prowadzenia planowej działalności profilaktycznej w zakładach pracy.
Zakłady pracy powinny dążyć do eliminacji w procesach technologicznych substancji rakotwórczych o udowodnionym epidemiologicznie działaniu na ludzi lub utrzymywaniu ich stężeń poniżej wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń na możliwie najniższym poziomie.
W razie stwierdzenia przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, zakłady pracy obowiązane są do wprowadzenia środków technicznych, zmian technologicznych i organizacyjnych wpływających na ograniczenie stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia co najmniej do poziomu określonego w wykazie,
2) podejmowania przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia narażenia pracowników na szkodliwe dla zdrowia czynniki przez zastosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz zapewnienie wzmożonej opieki lekarskiej osób narażonych.