Pasożyty przewodu pokarmowego
Entamoeba histolytica ( Pełzak Czerwonki)
Jelito grube,
Cysta- postać inwazyjna dla człowieka;
Wrota inwazji: jama ustna
Cysty niewrażliwe na chlorowanie i jodowanie wody, ale wrażliwe na wysychanie i temp. 100 st.- gotować
W kale przeżywają 7 dni, w wodzie i glebie do 5 tygodni
Wywołują pełzakowicę (amoebosis) jelitową i pozajelitową (za pomocą enzymów proteolitycznych niszczy kom. I tkanki żywiciela)
Pełzakowica jelitowa:
Postać ostra- objawy trwają krócej niż 1 miesiąc:
- bóle brzucha
- biegunki (skąpe, krwiste ze śluzem o zapachu zgnilizny)
- bolesne parcie na stolec
- nudności, wymioty
- temp. 38-39
Postać przewlekła( objawy ok. roku, długie przerwy z łagodnymi objawami, okresy reaktywacji stanu ostrego)
- bóle brzucha
- utrata masy ciała
- objawy przewlekłego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Kobiety w ciąży, połogu, osoby starsze, dzieci- przebieg gwałtowny
- wymioty
- perforacja jelita grubego
- wskutek niedrożności jelita i zapalenia otrzewnej- zgon
Pozajelitowa:
- pełzakowe zapalenie wątroby
- pełzakowy ropień wątroby
Diagnostyka:
Materiał do badań: kał i zeskrobiny z rektoskopii
Wykrywane postacie: trofozoity (kał biegunkowy), cysty (kał uformowany)
W pozajelitowej postaci: bioptaty z narządów
Zapobieganie:
- poprawa stanu sanitarnego środowiska i żywności
- unikanie zanieczyszczenia fekaliami
-mycie warzyw i owoców
- picie przegotowanej wody
- zabezpieczenie żywności przed muchami (przenosiciele mechaniczni)
Giorgia Lambia
Wiciowiec, wyst, w postaci trofozoitu i cysty (postać inwazyjna dla człowieka)
Pasożytuje w:
- jelicie cienkim( gł. Dwunastnicy)
- drogach żółciowych
- przewodach wyprowadzających trzustki
Wrota inwazji: jama ustna
Wywołuje Giardiozę (lambioza)- choroba brudnych rąk, inkubacja 1- 3 tyg. (zwykle 8-10 dni)
- nudności, wymioty
- bezkrwawe, śluzowe biegunki
- brak łaknienia
- częste bóle w nadbrzuszu
- u dzieci stany alergiczne i objawy podobne do astmy oskrzelowej
Diagnostyka:
Materiał do badań: kał (trofozoity i cysty)
Treść dwunastnicza- enterotest (trofozoity)
Zapobieganie:
- higiena osobista
- wczesne wykrywanie nosicielstwa (okresowe badania kału u pracowników służby zdrowia, przemysłu spożywczego, gastronomii)
- zabezpieczenie ścieków komunalnych
- zabezpieczenia żywności przed muchami (w ich przewodzie pokarmowym- cysty)
Płazińce
Fasciola Hepatica (motylica wątrobowa)
Pasożyt przewodów żółciowych gł. Owiec i bydła
Wywołuje fascjolozę
W rozwoju wyst. 2 żywicieli:
-pośredni- błotniarka moczarowa
- ostateczny- ssaki roślinożerne
Wrota inwazji: jama ustna
Jajo posiada charakterystyczne wieczko
Meta cerkaria- forma inwazyjna dla żywiciela ostatecznego
Fascjoloza, faza ostra: (objawy ok. 2 tyg. od zarażenia)
-powiększenie i bolesność wątroby
- żółtaczka
- podwyższona temp. ciała
- bóle stawów i mięśni
- eozynofilia
- nudności, wymioty
Faza przewlekła:
- wyst. typowe objawy dla fazy ostrej
- kłucie w wątrobie
- zażółcenie (dieta bogata w cholesterol)
Diagnostyka:
Materiał do badań: kał, postacie wykrywane: jaja
Zapobieganie:
- niszczenie pasożytów śr. chemicznymi u żywicieli pośrednich i rezerwuarów
- spożywanie gotowanych potraw z wątroby zwierząt
- unikanie potraw z surowych roślin pochodzących z terenów podmokłych
- nie picie wody z przygodnych zbiorników wodnych
Taenia saginata (Tasiemiec nieuzbrojony)
Pasożyt jelita cienkiego człowieka, wywołuje tasiemczycę
2-óch żywicieli:
- pośredni- zwierzęta trawożerne, głównie bydło domowe
- ostateczny- człowiek
Forma inwazyjna dla człowieka- wągry (w mięsie wołowym)
Wrota inwazji: jama ustna
Proglotydy maciczne- dużo odgałęzień
Tasiemczyca:
- objawy dyspetyczne: niesmak w ustach, odbijania, wzdęcia, nudności
- okresowe pobolewanie brzucha
- wzrost lub osłabienie łaknienia
- spadek aktywności ruchowej
- rzadziej niedrożność jelit
- bardzo szybkie chudnięcie
- reakcje skórne (pokrzywki)
- w 20% przypadków- bezobjawowo
Diagnostyka:
Materiał do badań: kał, wykrywane postacie: proglotydy
Zapobieganie:
- mrożenie mięsa w temp. -10st. przez 5 dni
- gotować lub smażyć w temp powyżej 56 st
- peklować w 25% roztworze soli przez 5 dni
- nie nawozić pól odchodami
Taenia solium (Tasiemiec uzbrojony)
2-óch żywicieli: pośredni: świnia, może być także człowiek (źródło inwazji: brudne ręce, zanieczyszczona woda, warzywa, autoinwazja)
Węgrzyca - jaja z rąk- silnie ukrwione narządy
Ostateczny żywiciel: człowiek
Forma inwazyjna dla człowieka: wągry
Proglotydy macicy: grubsze, jest ich mniej
Tasiemczyca:
- bóle brzucha, nudności, sporadyczne wymioty
- biegunka i/lub zaparcia
- bóle i zawroty głowy
- zaburzenia rozwoju fizycznego (głównie dzieci) przy długo trwającym zarażeniu
- niedrożność jelit
Materiał do badań: kał, postacie wykrywane: proglotydy
Diphyllobothrium latum (Bruzdogłowiec szeroki)
Wywołuje difylobotriozę
W rozwoju występuje 3. Żywicieli:
- pośredni- 1. Skorupiak planktonowy z rodziny widłonogów
2. ryby karpiowate, łososiowate, okoniowate
- ostateczny- człowiek i inne ssaki
Forma inwazyjna: plerocerkoid
Proglotydy krótkie- macica- rozetka
Difylobotrioza:
- często przebiega bezobjawowo, ale mogą wyst:
- zaburzenia trawienne
- bóle brzucha, wymioty
- osłabienie
- niedokrwistość megaloblastyczna na skutek znacznego wchłaniania przez tasiemca witaminy B12
- objawy neurologiczne (porażenie kończyn dolnych, zaburzenia w obrębie narządów zmysłów)- działanie patogenne metabolitów tasiemca
Diagnostyka:
Materiał do badań: kał, wykrywane postacie: proglotydy
Zapobieganie:
- mrożenie ryb w temp -10 st przez 24 h
- gotowanie, smażenie w temp >50st przez 10 min
WĘDZENIE RYB NIE ZABIJA POSTACI LARWALNYCH!
Enterobius vermicularis (Owsik ludzki)
Jelito grube, prosty cykl rozwojowy (brak żywicieli pośrednich)
Wywołuje owsicę
Forma inwazyjna dla człowieka- jajo inwazyjne- b. lotne
Źródło inwazji: brudne ręce, kurz zawierający jaja inwazyjne, autoegzoinwazja, autoendoinwazja, wdychanie
Wrota inwazji: jama ustna i nosowa
Jaja owalne- przypominające ziarenka kawy
Diagnostyka:
- metoda przylepca celofanowego- nad ranem- jaja
- endoskopia
Leczenie:
- niezależnie od chemioterapii istotne znaczenie odgrywają zabiegi higieniczne oraz dieta (dże ilości błonnika, mało węglowodanów)
Zapobieganie:
- zachowanie higieny osobistej
- czystość w przedszkolach, żłobkach
W przypadku zachorowania:
- pedantyczne przestrzeganie zasad higieny osobistej (podmywać się po każdym wypróżnieniu)
- nie trzepać pościeli
- bieliznę prać w wysokiej temp i prasować
Geohelmity- jaja musza się dostać do gleby, aby wykształciły się postaci inwazyjne
Ascaris lumbricoides hominis (Glista ludzka)
Prosty cykl rozwojowy, wywołuje glistnicę
Forma inwazyjna dla człowieka: jajo inwazyjne
Źródło inwazji: brudne ręce, woda, warzywa i owoce, zanieczyszczona gleba
Wrota inwazji: jama ustna
Osobniki dojrzałe poruszają się pokonujące ruchy perystaltyczne jelit, mogą powodować niedrożność jelit
Jajo zapłodnione- pokryte trójwarstwową otoczką, część larw dostaje się do pęcherzyków płucnych
Glistnica:
Zespół objawów ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, brak łaknienia)
- pobudzenie nerwowe
- zaburzenia snu
Metabolity glist posiadają także silne właściwości alergiczne:
-zmiany skórne
- zapalenie spojówek
- objawy dychawicy oskrzelowej
Materiał do badań: kał, wykrywane: jaja
Zapobieganie:
- ochrona gleby i wody przed zanieczyszczeniami odchodami ludzkimi
- mycie warzyw i owoców
- zabezpieczenie żywności przed muchami
Toxocara canis (Glista Psia)
Pasożyt jelita cienkiego psa
U człowieka nigdy nie osiąga dojrzałości płciowej, wywołuje toxokarozę i zespół larwy wędrującej
Forma inwazyjna dla człowieka: jajo zawierające larwę
Źródło inwazji: zanieczyszczona gleba
Wrota inwazji: jama ustna
Jaja lekko owalne
Zapobieganie:
- systematyczne odrobaczanie psów
- ochrona miejsc zabaw dzieci przed zanieczyszczeniem kałem psów
- dokładne mycie warzyw i owoców
Trichuris trichura (Włosogłówka ludzka)
Pasożyt jelita grubego, prosty cykl rozwojowy, wywołuje włosogłówczycę
Forma inwazyjna: jajo inwazyjne
Brudne ręce, warzywa, zanieczyszczona gleba
Wrota inwazji: jama ustna
Jajo: dwa denka
Trichuroza:
- może przebiegać bezobjawowo
- w intensywnej inwazji: nudności, bóle brzucha
- nawracające stany biegunkowe o niewielkim nasileniu
- niedokrwistość związana z uszkodzeniem śluzówki jelita
- wypadnięcie odbytnicy
Diagnostyka: kał, jaja
Parazytemia
Trypanosoma brucei gambiense (Świdrowiec gambijski)
Wiciowiec- Afryka Środkowa i Zachodnia
Występuje w dwóch postaciach: trypomastigota u człowieka (osocze krwi, chłonka, płyn mózgowo rdzeniowy)
Epimastigota- u muchy tse-tse
Postać inwazyjna dla człowieka- trypomastigota
Wrpta inwazji: skóra
Wywołuje śpiączkę afrykańską (inkubacja 5-10 dni, rzadziej 2 tyg.)
W miejscu wniknięcia trypomastigota powstaje grudkowaty miejscowy odczyn zapalny
I faza (pierwotniaki pasożytują w osoczu krwi i chłonce)
- nieregularne, pojawiające się napadowo dreszcze
- temp. 40 st
- nudności
- bóle głowy, stawów
- powiększenie węzłów chłonnych( zwłaszcza karkowych)
II faza (inwazja do o.u.n)
- zaburzenia psychiczne
- okresy pobudzenia na przemian z okresami śpiączki a apatii
Choroba przewlekła, często powodująca śmierć
Diagnostyka:
Materiał do badań: krew, bioptaty z węzłów chłonnych, płyn mózgowo rdzeniowy
Wykrywane postacie: trypomastigota
Plasmodium spp.
Pierwotniak wyst. w strefie tropikalnej i subtropikalnej
Wywołuje malarię (zimnicę)
Pełny cykl rozwojowy u 2-óch żywicieli:
- pośredniego- człowiek (schizogonia)
- ostatecznego- samica komara widliszka (sporogamia)
Podczas ssania krwi samica komara wprowadza ze śliną do organizmu człowieka postacie inwazyjne (sporozoity)
Pierwotniak pasożytuje w:
- komórkach wątroby
- komórkach układu siateczkowo- śródbłonkowego
- krwinkach czerwonych krwi obwodowej
Rozmnażanie płciowe- żywiciel ostateczny
U człowieka: P. vivax, P. malariae, P. falciparum, P. ovalae
U zwierząt: P. knowlesi, P. evansi
Drogi zarażenia:
- transmisja pośrednia (komar- człowiek- komar)
- transmisja bezpośrednia (matka- płód, transplantacja narządów, transfuzja krwi)
Zimnica: obraz kliniczny
Dominuje uczucie zimna, dreszcze
Gwałtowny wzrost temp do 40, 5 st utrzymujący się kilka godzin, uczucie goraca, suchość skóry, zaburzenia świadomości, silne bóle w lewym podżebrzu (spowodowane gwałtownym powiększeniem śledziony)
Obniżenie temp, zlewne poty trwające 1-2 h, po których następuje sen
P. vivat- trzeciaczka, P. malariae- czwartaczka, P. falciparum- zimnica podzwrotnikowa
Schistosoma haematobium (Przywra krwi)
Pasożytuje w splotach żylnych pęcherza moczowego i miednicy mniejszej człowieka
Wywołuje schistosomozę
2-óch żywicieli:
- pośredni- ślimak z rodzaju Bulius
- ostateczny- człowiek
Postać inwazyjna dla człowieka- furko cerkaria
Wrota inwazji: skóra
Jajo zaopatrzone w kolec
Schistosomoza- 3. Fazy kliniczne:
- skórna- związana z wnikaniem furko cerkarii przez skórę
- toksyczno- alergiczna- związana z wędrówką i dojrzewaniem przywr
- narządowa- związana z obecnością dojrzałych pasożytów naczyniach krwionośnych miednicy mniejszej
Powoduje stany zapalne oraz przerosty nowotworowe pęcherza moczowego i macicy na skutek mechanicznego uszkodzenia ściany narządów przez jaja pasożytów. Inwazje do ukł. płciowego kobiet są przyczyną bezpłodności, komplikacji porodowych i zaburzeń miesiączkowania.
Diagnostyka:
Materiał do badań: mocz, wykrywane postacie, jaja
Testy serologiczne
Pasożyty narządów miąższowych i mięśni
Trypanosoma cruzi (Świdrowiec amerykański)
Wiciowiec (Ameryka Pd i Śr)
U człowieka pasożytuje w trzech postaciach:
Trypomastigota, amastigota, sferomastigota (krew, chłonka, narządy miąższowe)
Postać inwazyjna dla człowieka: trypomastigota
Wrota inwazji: uszkodzona skóra, spojówka lub błona śluzowa jamy ustnej (postać trypomastigota dostaje się do organizmu człowieka z kałem lub wymiocinami pluskwiaków z rodzaju Rhodius lub Triatoma)- wywołuje trypanosomozę amerykańską tj. chorobę Chagasa
Postać zewnątrzkomórkowa: trypomastigota, postać wewnatrzkomórkowa: amastigota
Trypanosomoza: inkubacja 7-20 dni
Przebieg ostry:
- podwyższona temp ciała do 39 st
- miejscowy, jednostronny, twardy obrzęk twarzy, powiek i zapalenie spojówek
- powiększenie i bolesność węzłów chłonnych
Przebieg przewlekły:
- postać sercowa
- postać oponowo-rdzeniowa
- postać nadnerczowa i tarczycowa
Toxoplasma gonidii
Pierwotniak wewnątrzkomórkowy
Pełny cykl rozwojowy - 2. Żywicieli
- pośredni- wiele gatunków ptaków i ssaków, także człowiek, który stanowi ślepe ogniwo cyklu (schizogonia)
- ostateczny - kot domowy (aporogamia)
Wywołuje toksoplazmozę
Wrota inwazji: jama ustna, z pokarmem pochodzenia zwierzęcego (mięśnie, narządy zwierzą rzeźnych) mogą dostawać się postacie bradyzoitów w cystach lub tachyzoitów w pseudocystach, natomiast z pokarmem zanieczyszczonym kałem kota zarażonego- postacie sporozoitów w sporocystach
Zarażenie- transfuzja krwi, transplantacja, matka- płód (toksoplazmoza wrodzona)
Toksoplazmoza:
Postać nabyta:
- węzłowa
- uogólniona
- gałki ocznej
Postać wrodzona:
Ryzyko zarażenia płodu wzrasta wraz z rozwojem ciąży, ale maleje ryzyko uszkodzenia noworodka oraz ciężkiej choroby płodu
Obraz kliniczny zróżnicowany:
- inwazje bezobjawowe
- małogłowie, wodogłowie, uszkodzenia narządu wzroku
Diagnostyka:
Nabyta:
Materiał do badań: krew
Testy serologiczne (wykrywane swoiste przeciwciała)
Wrodzona:
-materiał do badań: płyn owodniowy, krew płodu, łożysko, krew pępowinowa
Oocyty są oporne na działanie kwasów, zasad i wielu środków dezynfekujących
W wilgotnej glebie zachowują zdolność inwazji przez 4 miesiące, w wodzie - 24 miesiące
-oocysty, cysty i pseudocysty b. wrażliwe na wysychanie, Gina w temp >50 st
Zapobieganie:
- nie spożywanie surowych lub niedogotowanych potraw z mięsa
- mrożenie mięsa w temp -20 st- 2 tyg.
- uniemożliwienie zanieczyszczenia kałem kota artykułów spożywczych -
- codzienne czyszczenie kocich kuwet
- szczególna dbałość u kobiet w okresie ciąży
Echinococcus granulosus (Tasiemiec bąblowcowy)
Tasiemiec, w jelicie cienkim psowatych
Człowiek może być przypadkowym żywicielem pośrednim
Postać inwazyjna dla człowieka - jajo
Wrota inwazji: jama ustna
Wywołuje echinokokozę
Protoskoleksy- postać inwazyjna dla żywiciela ostatecznego
Echinokokoza jednokomorowa- pęcherz bąblowcowy najczęściej rozwija się w wątrobie i płucach, rzadziej w gałce ocznej, śledzionie, mózgu cz sercu. W następstwie pęknięcia w jamie otrzewnej powstają wtórne pęcherze
Nagłe pęknięcie-> wstrząs anafilaktyczny-> śmierć
Diagnostyka:
- badanie rentgenowskie
- tomografia komputerowa
- rezonans magnetyczny
- USG- stosowane głównie do monitorowania leczenia
Trichinella spirali ( Włosień kręty)
Nicień, pasożyt polikseniczny, pełny cykl rozwojowy odbywa się u jednego żywiciela, który pełni rolę żywiciela pośredniego (mięśnie) i ostatecznego (j. cienkie)
Postać inwazyjna- otorbione larwy w mięśniach zarażonych zwierząt
Wrota inwazji: jama ustna
Włośnica jelitowa:
- nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka
Faza wędrówki larw i penetracja komórek mięśniowych:
- podwyższona temp ciała do 40 st
- bóle mięśni
- trudności w oddychaniu
- nadmierne pocenie się
- obrzęki twarzy i powiek o podłożu alergicznym
- krwawe wybroczyny pod paznokciami
Diagnostyka:
Głównie testy serologiczne( mogą być negatywne w pierwszych 3-4 tygodniach od zarażenia)
Materiał do badań: materiał pobrany (biopsja) z mięśnia trójgłowego, dwugłowego i brzuchatego łydki
Pasożyty układu nerwowego i moczowo- płciowego
Naegleria fowleri
Kosmopolityczny pełzak żyjący w wodzie i wilgotnej glebie ( głównie ciepłe jeziora w USA, np. Jezioro Havasa w Arizonie)
Występuje w postaci trofozoitu i cysty
Wrota inwazji: jama nosowa, uszkodzona skóra i rogówka
Wywołuje pełzakowate zapalenie opon mózgowych i mózgu:
- proces chorobowy o bardzo ostrym przebiegu, najczęściej kończy się śmiercią w ciągu 3- 7 dni od zarażenia
Objawy:
- silne bóle głowy w okolicy czołowej
- gorączka 40 st
- brak łaknienia, nudności, wymioty
- zaburzenia świadomości
(szczególnie ludzie młodzi chorują)
Acanthamoeba Castellani
Pełzak żyjący w wodzie słonej i słodkiej, wilgotnej glebie i ściekach
Występuje w postaci trofozoitu i cysty ( mogą być obecne w powietrzu)
Wrota inwazji: jama nosowa, uszkodzona skóra, śluzówka, rogówka
Wywołuje ziarniniakowate pełzakowate zapalenie mózgu oraz pełzakowate zapalenie rogówki
Ziaraniniakowate pełzakowate zapalenie mózgu (inkubacja 10 dni)
Objawy:
- bóle głowy
- drażliwość
- dezorientacja
- halucynacje
- ospałość, w końcowym etapie- śpiączka
Trichomonas vaginalis (Rzęsistek pochwowy)
Wiciowiec kosmopolityczny
Występuje w postaci trofozoitu, nie tworzy cyst
Wykrywany w treści pochwy, wydzielinie cewki moczowej, gruczołu krokowego, rzadziej w moczu
Wywołuje rzęsistkowicę, przenoszoną drogą płciową
Drogi zarażenia:
- bezpośrednia (stosunek płciowy)
- pośrednia- wspólne używanie przedmiotów kąpielowych, bielizna, urządzenia sanitarne, narzędzia lekarskie, borowiny, ciepłe baseny
Zarażenie matka- noworodek może mieć charakter inwazji okołoporodowej , później inwazja rodzinna bądź środowiskowa
Kleszcze
Argas ref lexus (Obrzeżek gołębi)
Należy do Argasidae (tzw. Kleszczy miękkich)
Atakuje ludzi w przypadku braku żywicieli właściwych- ptaków, bytują w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka: na strychach, poddaszach
Żerowanie w nocy- nad ranem
Rezerwuar i przenosiciel:
- wirusa gorączki zachodniego Nilu
- riketsji gorączki Q
- prawdopodobnie krętków Borrelia burgdorferi- krętki borelli
Wywołuje zmiany miejscowe i ogólnoustrojowe:
Miejscowe:
- w miejscu żerowania pojawia się bladoczerwona plamka krwotoczna, a następnie biały pęcherzyk. Wokół występuje silne zaczerwienienie i opuchlizna
Ogólnoustrojowe:
- duszność
- przyspieszenie tętna i oddechu, zwroty i bóle głowy
- omdlenia
- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
- podwyższenie temp ciała do 39 st
- podenerwowanie i niepokój
Ixodes ricinus (kleszcz pospolity)
Pasożyt hematotroficzny, posiada szeroki krąg żywicieli, atakuje gady, ptaki, ssaki w tym człowieka
Podczas ssania krwi do organizmu żywiciela wydzielana jest ślina zawierająca enzymy lityczne, substancje toksyczne, porażające oraz znieczulające.
Żerowanie kleszcza trwa kilka, a nawet kilkanaście dni (6-11). W tym czasie może zwiększyć swoją masę ciała o 100 lub więcej razy.
Rezerwuar i przenosiciel:
- wirusów odkleszczowego zapalenia mózgu (TBE)
- krętków boreliozy
- riketsji gorączki Q
- pałeczek durowych
- pałeczek tularemii
Żerowanie kleszcze może powodować zatrucia oraz ogólne reakcje alergiczne i stresowe. Najpoważniejszym następstwem bezpośredniego pasożytowania kleszczy jest paraliż kleszczowy. Szczególnie podatne są dzieci do 2 r. ż
Paraliż kleszczowy: (okres inkubacji 5-7 dni)
Objawy wstępne:
- złe samopoczucie
- brak apetytu
- gwałtowne bóle głowy
- wymioty
Objawy paraliżu rozpoczynają się w kończynach dolnych, występują zaburzenia koordynacji, osłabienie mięśni, ataksja. W ciągu kilku godzin objawy nasilają się i obejmują stopniowo tułów, kończyny górne, szyję, gardło, twarz, w końcowej fazie choroby następuje śpiączka i zgon.
Wirusy odkleszczowego zapalenia mózgu- droga inwazji
- podczas ukąszenia
- z mlekiem zarażonego zwierzęcia
- przy rozgnieceniu kleszcza i wtarciu w zranioną skórę, rogówkę
Zapalenie mózgu:
Choroba ostra, przebiega z podwyższeniem temp ciała, objawami neurologicznymi (zmiany w mózgu i/lub oponach mózgowych, zwykle cięższy przebieg u osób >40 r. ż
Borelioza- choroba wieloukładowa, po zarażeniu- objawy bardzo nieswoiste: przypominające grypę- bóle w stawach
I stadium choroby:
Rumień wędrujący, po 7-10 dniach od kontaktu z kleszczem pojawia się zmiana skórna, która w ciągu kolejnych dni (tyg)powiększa się tworząc czerwoną plamę o średnicy przekraczającej 5 cm.
Badanie PC- na boreliozę
II stadium choroby: 1. lub więcej postaci klinicznych
Borelioza układu kostno- stawowego
Neuroborelioza
Borelioza układu krążenia
Objawy podobne do stwardnienia rozsianego
Leczenie: kilka tygodni ciężkich dawek antybiotyków
Sarcoptes scabiei( Świerzbowiec ludzki)
Kosmopolityczny- żyjący w skórze ludzkiej
Powoduje epidemię obejmującą od kilku- 100 osób
Świerzb:
- zaliczany do chorób zakaźnych, może także powodować zakażenia szpitalne
- rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego powinno być potwierdzone przez badanie mikroskopowe zeskrobin ze skóry i zawartości korytarzy
Nimfy bądź samice- zarażenie
Objawy:
W przypadku pierwszej inwazji: po 2-4 tygodniach, przy kolejnych 1-2 dni, na skutek nadwrażliwości
- zmiany skórne- liczne korytarze w skórze, wokół których pojawia się zaczerwienienie i opuchlizna
- bardzo silny swąd
- wtórne zakażenie bakteryjne- powstają zmiany o charakterze grudkowo- pęcherzykowym i krostkowym
Występuje u dzieci, bezdomnych, ludzi z niedomaganiami układu immunologicznego, w Polsce obowiązkowa rejestracja
Świerzb norweski:
Występuje u osób wyniszczonych długotrwałymi chorobami lub zaburzeniami układu immunologicznego
- zmiany skórne typu rumieniowo- grudkowatego obejmujące różne części ciała w tym twarz, owłosiona skóra głowy
- duże nawarstwienia keratotyczne
Diagnostyka:
Materiał do badań: zeskrobiny zmian skórnych po uprzedniej maceracji 10% ługiem
Wykrywane postecie: jaja, samice larwy
Demodex folliculorum (Nużeniec ludzki)
Pasozytuje w ujściach gruczołów łojowych i mieszkach włosowych człowieka (w jednym mieszku- 2-5 osobników)
-występuje w obrębie skóry policzków, czoła, nosa, brody i powiek
Częściej inwazja występuje u kobiet niż u mężczyzn
Wiosną wzrasta liczba zakażeń na skutek dużej aktywności nużeńców
Obraz kliniczny:
- zakażenie często przebiega bezobjawowo, skóra staje się sucha, pojawia się lekkie zaczerwienienie, łuszczenie
- grudki, pęcherzyki, krostki, rozmieszczone na skórze policzków, czoła, brody, wokół ust, w fałdach nosowo- policzkowych
Zarażenie- kontakt bezpośredni od chorego
Diagnostyka:
Materiał do badań: zawartość przewodów łojowych, wykrywane postacie: jaja, larwy, osobniki dojrzałe
Musca domestica (mucha domowa)
Odgrywają ważną rolę w przenoszeniu bakterii, zarodników grzybów oraz jaj i cyst pasożytów
Odagmia ornata (Meszka)
Gatunek kosmopolityczny, hematofag, powszechny w Polsce
Narządy gębowe przystosowane do pobierania krwi, zaopatrzone w nożyczki, służące do nacinania skóry i rozszarpywania tkanek- przyczyna obfitego krwawienia z uszkodzonych naczyń
- atakują od kwietnia do lipca
- wykazują aktywność dzienną
- mogą przenosić pałeczki wąglika
W miejscach pokłutych u ludzi powstają bolesne stany zapalne i obrzęki, bóle głowy, duszność, wymioty, dreszcze, bóle w stawach i wznowienie leczonych wcześniej stawów reumatycznych
U osób wrażliwych- obrzęki twarzy i wysoka gorączka
Pulex irritans (pchła ludzka)
Owad kosmopolityczny, w Polsce częściej występuje na terenach nizinnych
- największa aktywność w lecie i wczesną wiosną
- żywiciele: człowiek, a także psy, koty
Przenosiciel:
- dżumy
- tularemii
- gorączki tyfusowej endemicznej
- dwoinek zapalenia płuc
Żywiciel pośredni dla:
-tasiemca psiego
- tasiemca karłowatego
Pediculus humanus (wesz ludzka)
Pasożyt kosmopolityczny, wyłącznie u człowieka
Rezerwuar i przenosiciel: ricketsia prowazecii- czynnik duru plamistego endemicznego
Wszawica- choroba zakaźna
Źródło zakażenia- najczęściej kontakt z osobą chorą lub przedmiotami osobistego użytku
Objawy:
-swąd skóry: pojawia się kilka tygodni po zarażeniu
- powiększone węzły chłonne zwłaszcza szyi
-widoczne gnioty (najczęściej zauważalne za małżowinami usznymi i na potylicy)
Po tygodniu wylegają się larwy, które dojrzewają po kolejnych 7 dniach. Larwy przegryzają skórę wstrzykując toksyczne soki ślinowe