PRAWO ADMINISTRACYJNE

1. POJĘCIE ADMINISTRACJI

Administracja posiada dwojakie znaczenie:

• jedna z podstawowych dziedzin działalności państwowej, polegającej na zarządzaniu

• ogół organów państwowych zajmujących się administrowaniem (np. w USA aparat wykonawczy państwa z prezydentem na czele)

Przyjmuję się, że państwo zajmuje się 3 dziedzinami:

• ustawodawstwo

• wymiar sprawiedliwości

• administracja

*Administracja to wszystko, co nie jest ustawodawstwem i wymiarem sprawiedliwości.

lub

*Administracja to działalność wykonawczo-zarządzająca, prowadzona w państwie przez specjalny rodzaj organów: organy administracji państwowej (rządowej) oraz organy samorządu terytorialnego.

2. ISTOTA I PRZEDMIOT PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Prawo administracyjne to zespół norm regulujących:

• strukturę i kompetencje organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej)

• stosunki prawne powstające w toku wykonawczo-zarządzającej działalności tych organów

Prawo administracyjne odróżnia się od innych gałęzi prawa, jedyne wątpliwości mogą powstać pomiędzy prawem administracyjnym a:

• konstytucyjnym- ich normy są jakościowo zbliżone, pr. administracyjne to rozwinięcie i skonkretyzowanie prawa konstytucyjnego w warunkach codziennej działalności państwa.

• finansowym- są podobne, różni je tylko podmiot uregulowania (pr. administracyjne reguluje sprawy z zakresu działania administracji, pr. finansowe - sprawy majątkowe, które należą do kompetencji organów administracji finansowej)

• cywilnym- różnią się charakterem stosunków, które regulują (prawo cywilne- stosunki dwóch równoprawnych stron, pr. administracyjne- nierówność partnerów, jedna strona to reprezentant państwa wyposażony we władzę państwową)

Przepisy prawa administracyjnego to 3 grupy:

• 
  przepisy odnoszące się do struktury organów administracyjnych,

• przepisy regulujące tok działania organów administracyjnych, część ogólna pr. administracyjnego

• przepisy odnoszące się do sposobu załatwiania poszczególnych rodzajów spraw - część szczególna pr. administracyjnego

4. STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY

* Stosunek administracyjny to stosunek społeczny uregulowany przez przepisy prawa administracyjnego (np. powołanie do odbycia służby wojskowej [stosunek między poborowym a WKU], nakaz szczepienia ochronnego [stosunek między organem administracji zdrowia i obywatelem]).

Cechy stosunku administracyjnego:

• jedna strona stosunku to zawsze organ administracji publicznej posiadający władze [imperium] (druga strona to obywatel, przedsiębiorstwo, inny organ administracyjny). Czyli nie równorzędność partnerów - jeden może narzucić wolę, a drugi jest podporządkowany.

• przedmiot stosunku administracyjnego to tylko sprawy należące do kompetencji organów administracji państwowej.

• stosunki administracyjnoprawne powstają z mocy aktów administracyjnych między organem wydającym akt i adresatem aktu (urząd gminy nakazuje panu Kowalskiemu rozebrania szopy)

5. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACYJNEGO

*Forma działania administracji to określony prawnie typ konkretnej czynności organu administracyjnego.

Formy działania administracji:

• stanowienie przepisów prawnych (akty administracyjne ogólne [normatywne]- obowiązują powszechnie) np. Rada Ministrów- rozporządzenia

• wydawanie aktów administracyjnych (akty administracyjne indywidualne) - są to k o n k r e t n e sprawy, których załatwienie leży w kompetencji danego organu.

• zawieranie porozumień administracyjnych - występuje między nie podporządkowanymi sobie organami np. wojewoda - wojewoda (dwa województwa chcą razem zorganizować olimpiadę młodzieży)

• zawieranie umów - porozumienie dwóch lub więcej stron, które w danej sytuacji są prawnie równorzędne (np. burmistrz zleca firmie załatanie dziur)

• prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej (działa w formie niewładczej, lecz jak organizacja społeczna np. organizowanie wśród ludności czynów społecznie użytecznych („sprzątanie świata”)

• wykonywanie czynności materialno- technicznych - (prowadzenie akt i archiwów, inkasowanie należności podatkowej)

6. AKT ADMINISTRACYJNY

* Akt administracyjny to wydawany w postępowaniu administracyjnym jednostronny władczy akt woli organu administracji publicznej, rozstrzygający w całości lub w części konkretną sprawę, skierowany do oznaczonego adresata.

Powinien zawierać:

• oznaczenie organu administracyjnego i stron

• treść decyzji

• powołanie podstawy prawnej

• uzasadnienie faktyczne i prawne

• datę

• pouczenie o prawie wniesienia odwołania lub skargi

• podpis i stanowisko służbowe

Cechy aktu administracyjnego:

• wydawany przez organ administracji publicznej (rządowej, samorząd)

• przy wydawaniu organ korzysta z władzy, więc w stosunku do adresata jest nie równorzędnym partnerem

• nakłada na adresata obowiązki lub przyznaje uprawnienia powodujące powstanie, zmianę lub zniesienie stosunku prawnego - jest więc zdarzeniem prawnym

7. PODZIAŁ AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH

• 1 podział

1. zewnętrzne - te akty, które organ administracji publicznej kieruje do innego adresata niż organ administracyjny, czyli `na zewnątrz' np. do obywatela, organizacji społecznej (np. zezwolenie na budowę garażu)

2. wewnętrzne - te akty które są kierowane przez organ administracyjny do innego organu administracyjnego (np. zarządzenie premiera do wojewody)

• 2 podział

1. deklaratywne - ustala w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z ustawy dla adresata obowiązki i prawa, sam obowiązków i praw nie tworzy (poświadczenie posiadania kwalifikacji rolniczych)

2. konstytutywne - tworzy, zmienia lub uchyla stosunki prawne, a więc nie z mocy ustawy, lecz z aktu administracyjnego opartego na ustawie (np. nadanie obywatelstwa)

• 3 podział

1. pozytywne - akt załatwiający sprawę zgodnie z przedstawionym wnioskiem (np. zgoda na rozbudowę domu)

2. negatywne - akt, który odmawia całkowicie lub częściowo żądaniu strony (np. odmowa wydania prawa jazdy)

8. WAŻNOŚĆ AKTU ADMINISTRACYJNEGO

Akt administracyjny powinien spełniać wszystkie wymagania [przesłanki ważności] stawiane przez ustawy i wydane na ich podstawie akty prawne (rozporządzenia, uchwały etc.)

Przesłanki ważności aktu administracyjnego:

• może być wydany jedynie na podstawie ustawy lub przepisów wykonawczych (np. na podstawie ustawy o odbyciu służby wojskowej organ administracji państwowej kieruje indywidualne wezwania do poborowych)

• akt administracyjny powinien pochodzić od właściwego organu i mieścić się w jego kompetencjach (np. Minister Spraw Zagranicznych nie może wydać pozwolenia na prowadzenie pojazdów mechanicznych)

• akt administracyjny często może być wydany tylko po przeprowadzeniu postępowania i przy zachowaniu pewnych wymagań formalnych (np. przyznanie statusu uchodźcy wymaga weryfikacji dokumentów, a decyzja musi mieć odpowiednią formę)

Może się zdarzyć, że przy wydawaniu aktu nie zostały dochowane wymagania, wtedy jest wadliwy. Odróżniamy wady:

1. wady nieistotne- gdy akt administracyjny narusza przepis, mający charakter porządkowy, nie powoduje ujemnych skutków (np. urzędnik zamiast podpisać się ręcznie użył pieczątki), akt nadal jest ważny wymaga jedynie uzupełnienia i sprostowania.

2. wady istotne- akt jest nieważny gdy:

- został wydany przez niewłaściwy rzeczowo organ

- został wydany bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa

- dotyczy sprawy, która została poprzednio rozstrzygnięta ostateczną decyzją

- został skierowany do osoby niebędącej stroną w sprawie

- w razie wykonania wywołałby czyn zagrożony karą

- zawiera inną wadę, powodującą nieważność z mocy wyraźnego przepisu prawa.

Obecnie każdy akt chroniony jest domniemaniem ważności, co zapobiega swobodnemu decydowaniu zainteresowanych podmiotów czy go wykonać. Do chwili uchylenia wszystkie akty są traktowane jako obowiązujące. Organ nadrzędny decyduje czy był on nieważny od chwili wydania czy uchylenia.

9. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

* Postępowanie administracyjne - tok czynności organu administracyjnego i stron, zmierzający do wydania aktu administracyjnego.

Postępowania administracyjnego nie można wydać w dowolny sposób, trzeba przestrzegać pewne formalności i rygory. Zabezpiecza to przede wszystkim praworządność, zapobiegając naruszaniu prawa i nadużywaniu władzy. Są postępowania ogólne i szczególne (np. postępowanie egzekucyjne, podatkowe, w sprawach patentu, wywłaszczeniowe).

10. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE OGÓLNE

• postępowanie administracyjne ogólne- podstawowy rodzaj postępowania organów administracji państwowej, sprawy które nie zostały przekazane do któregoś z postępowań szczególnych (np. sprawy budowlane, drogowe, mieszkaniowe, rolne, leśne, przemysłowe)

Zasady zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego z 14 czerwca 1960 r.

• zasady postępowania administracyjnego

1. zasada prawdy obiektywnej

2. zasada udziału stron w postępowaniu

3. zasada kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym

4. zasada uwzględnienia z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu stron

• przebieg postępowania administracyjnego

- organ stwierdza czy jest organem właściwym do wydania decyzji (właściwość rzeczowa i miejscowa)

- o wszczęciu zawiadamia się wszystkie strony w sprawie

- w każdym stadium strona ma wgląd do aktów sprawy

- podstawowe znaczenie mają dowody z dokumentów, zeznania świadków, opinie biegłych etc.

- powinno się charakteryzować szybkością i elastycznością

- organ może zarządzić rozprawę

- okres załatwienia sprawy- do 2 miesięcy, miesięcy odwoławcze do 1 miesiąca

- po wyjaśnieniu okoliczności decyzja

• decyzja- akt rozstrzygający sprawę, forma pisemna, elementy decyzji (jak wyżej aktu administracyjnego)

• środki odwoławcze- zasada instancyjności, od każdej decyzji można się odwołać poprzez: odwołanie, zażalenie, wniosek o wznowienie postępowania.

• sądowa kontrola decyzji administracyjnych- decyzje ostateczne podlegają kontroli sądów administracyjnych, czyli z zgodności z prawem (dochodzi w przypadku zaskarżenia)

• skargi- środek nadzoru społecznego nad działalnością organów administracji państwowej, każdy może złożyć skargę, organ musi zbadać sprawę i udzielić odpowiedzi, przedmiotem może być każdy przejaw działalności który nam się nie zadowala.

wnioski- przedmiotem jest ulepszenie działania organów administracji publicznej bez związku z konkretnymi zaniedbaniami.

4

---