Leki układu pokarmowego
Farmakoterapia biegunek
Biegunka - masa stolca > 250 g
- zmiana rytmu wypróżnień
- często ustępuje samoistnie
Chory oddaje więcej niż 2 luźne stolce / dobę przez ponad 3 dni
PRZYCZYNY BIEGUNKI:
1. zakażenia bakteryjne ( Escherichia coli,Shigella, Salmonella) wirusowe, pierwotniakowe
2. intoksykacje (arsen)
3. leki (np. antybiotyki, środki przeczyszczające, kolchicyna)
4. rzekomobloniaste zapalenie jelit - powikłanie leczenia antybiotykami
5. alergia na produkty spożywcze
6. choroby prowadzące do zaburzeń trawienia
7. choroby prowadzące do zaburzeń wchłaniania (niedobór laktazy)
8. przewlekle choroby zapalne jelit (choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie okrężnicy)
9. gruczolaki, raki okrężnicy
10. przyczyny hormonalne: nadczynność tarczycy
11. cukrzyca
12. psychiczne (emocjonalne)
13. fizyczne (oziębienie, przegrzanie)
14. błędy żywieniowe - mleko, pokarmy
zawierające błonnik
15. woda
16. podróże
biegunka ostra ( zatrucie produktami spożywczymi, zakażenia, przedawkowanie leków)
biegunka przewlekła : okres trwania > 3-4 tygodnie (przewlekłe zakażenia jelit)
LECZENIE PRZYCZYNOWE:
Biegunka bakteryjna o ciężkim przebiegu, z gorączką:
Przy bardzo ostrym przebiegu wskazane jest natychmiastowe leczenie za pomocą kotrymoksazolu, który skutecznie działa przeciwko pałeczce czerwonki, pałeczce duru i pałeczce okrężnicy (E. coli).
W przypadkach amebiazy i lambliozy - metronidazol.
Antybiotyki (ampicilina, amoksycylina, cefalosporyny, klindamycyna) mogą wywołać biegunkę o różnym przebiegu począwszy od łagodnych epizodów aż do zagrażających życiu przypadków rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego.
Objawy: gorączka, leukocytoza, masywna wodnista biegunka.
LECZENIE OBJAWOWE:
- płyny i elektrolity - NaCl, KCl
- środki ściągające
- środki adsorbujące
- środki osłaniające
- środki pęczniejące
- środki zapierające - hamują perystaltykę jelit, ale opóźniają wydalanie drobnoustrojów
W razie skurczowych bólów brzucha leki rozkurczowe
(Buscopan, Scopolan)
MECHANIZM DZIAŁANIA LEKÓW RZECIWBIEGUNKOWYCH
Środki ściągające
- denaturują śluz i białka na powierzchni błony
śluzowej,
- zmniejszają wysięk i wydzielanie śluzu,
- zwalniają wymianę płynów,
- mają umiarkowane działanie przeciwzapalne.
Związki bizmutu - działanie ściągające, zapierające, osłaniające; barwią stolec na czarno
Koloidalny cytrynian trójpotasowo-bizmutawy - przy długotrwałym stosowaniu może się wchłaniać z przewodu pokarmowego, zwłaszcza w obecności nienasyconych kwasów tłuszczowych. Działania niepożądane - zaburzenia OUN, bóle głowy.
Środki adsorbcyjne
- w przewodzie pokarmowym wiążą np. toksyny bakteryjne, bakterie, sole metali ciężkich, leki
- działają leczniczo w bakteryjnych zakażeniach przewodu pokarmowego i zatruciach
Węgiel leczniczy - Carbo medicinalis
- działanie przeciwbiegunkowe, zapierające
- duża powierzchnia wchłaniania
Środki adsorbcyjne
Pektyny - polisacharydy występujące np. w jabłkach
- substancje żelujące, wypełniające
- substancje śluzowate, powlekające
Błonnik - polisacharydy i lignina
Smekta - związek o budowie warstwowej i dużej lepkości, który łącząc się z glikoproteinami śluzu żołądka zwiększa wytrzymałość mechaniczną śluzu;
Związki wapnia - uszczelniają ściany naczyń w stanach zapalnych i zmniejszają wysięk, działają zapierająco
Węglan wapnia- silne właściwości zapierające
Fosforan wapnia- stosowany też w stanach niedoboru wapnia
Mleczan wapnia, glukonian wapnia- też działanie p/uczuleniowe
Leki miolityczne i spazmolityczne
- związki pobudzając receptory opioidowe zwiększenie absorpcji wody
- powodują rozkurcz mięśni gładkich jelit i znoszą ich skurcze spastyczne
- stosowane w ostrych i uporczywych biegunkach, kolkach, bolesnych skurczach macicy, stosuje się je wyjątkowo
Difenoksylat
- lek wspomagający w leczeniu biegunek ostrych
i neurogennych
długotrwałe stosowanie może powodować zależność typu morfinowego
Reasec - difenoksylat + siarczan atropiny (powoduje suchość w ustach)
Loperamid
- zwiększa absorpcję wody
- wskazania: ostra i przewlekła biegunka
- przeciwwskazany u dzieci < 3 roku życia
Izochinolinowe alkaloidy opium
papaweryna (wstrzyknięcia)
drotaweryna (No-spa - tabl.)
* syntetyczna pochodna papaweryny
* działa rozkurczająco na mięśnie odźwiernika, którego skurcz opóźnia opróżnianie żołądka i zwiększa napięcie mięśni jelit
* przechodzi przez łożysko
Leki cholinolityczne
- działają na receptory muskarynowe
- zmniejszają napięcie i skurcze mięśni gładkich p.p
- nie zmniejszają wysięku ani wydzieliny gruczołów jelitowych (nie stosować w biegunkach ze stanem zapalnym)
- atropina, skopolamina(np.Scopolan)
- mebeweryna - leczenie objawowego bólu brzucha wywołanego skurczem mięśni gładkich jelit
Środki przeczyszczające
Masy kałowe przebywające nadmiernie długo w jelicie grubym ulegają większemu odwodnieniu, stwardnieniu co stwarza trudności w ich usunięciu.
MECHANIZM POWSTAWANIA ZAPARĆ
• zaparcie atoniczne - spadek napięcia ścian jelit i zahamowanie motoryki jelit
• zaparcie spastyczne - nadmierne skurcze mięśni okrężnych jelit i utrudnienie przesuwania się treści pokarmowej
Wskazania:
diagnostyka, zabiegi na jamie brzusznej, zatrucia (środki osmotyczne)
konieczność unikania przez chorego wysiłku, oszczędzania tłoczni brzusznej
Przeciwwskazania:
- nierozpoznane zaburzenia p.p., bóle, podejrzenie porażenia perystaltyki lub niedrożności jelit, długotrwałe stany zapalne w obrębie jamy brzusznej lub miednicy mniejszej, ciąża, przepuklina
Parafina płynna
Mechanizm działania: fizyczny
- substancja poślizgowa, pokrywa powierzchnię kału i błony śluzowej jelit cienką warstwą co ułatwia
defekację; rozmiękcza twarde masy kałowe; wypróżnienia po 12 h
- działania niepożądane: gromadzi się w bańce odbytnicy zmniejszając jej wrażliwość na bodźce, powoduje świąd odbytu, upośledza wchłanianie związków rozpuszczalnych w tłuszczach, wywołuje zmiany zapalne w węzłach chłonnych
Dioktylosulfobursztynian sodowy
- detergent anionowy, rozmiękcza twarde masy kałowe;
- preparaty: Dipolaxon, Laxopol
Czopki glicerynowe
Mechanizm działania: fizyczny
Zwiększenie objętości treści jelitowej przez pęczniejące w świetle jelit śluzy roślinne, które chłonąc wodę zwiększają uwodnienie i objętość mas kałowych, powodują rozciągnięcie ścian jelita i przyśpieszają perystaltykę (częściowo metabolizowane są przez florę jelitową do osmotycznie czynnych produktów)
- śluzy roślinne np. Semen lini, Semen plantaginis
- pokarmy roślinne np. otręby, pieczywo razowe, kasze, warzywa
- półsyntetyczne produkty celulozy np. metyloceluloza, karboksymetyloceluloza
- Neonormacol - lek o potrójnym mechanizmie działania; początkowo wzdęcia, uczucie pełności
Jeśli nie są popijane wystarczającą ilością wody następuje zagęszczenie mas kałowych.
Mechanizm działania: fizyczny
Zwiększenie dopływu wody ze ścian do światła jelit, zwiększenie objętości i rozwodnienie treści pokarmowej, rozciągnięcie ścian jelit i pobudzenie perystaltyki (środki osmotyczne).
Sole nieorganiczne o dwu lub więcej wartościowym anionie (roztwór hipertoniczny); działają głównie na jelito cienkie, powodują gromadzenie się wody w jego świetle
- siarczan magnezowy (sól gorzka)
- siarczan sodowy (sól glauberska)
- fosforan sodowy (Enema)
Laktuloza
- syntetyczny dwucukier
- zakwasza środowisko i uniemożliwia rozwój bakterii
wytwarzających amoniak, zmniejsza stężenie amoniaku
- działanie po 2-3 dniach
- stosowana w nawykowych zaparciach i encefalopatii
wątrobowej
- PEG - glikol polietylenowy
Mechanizm działania: chemiczny
Podrażnienie śluzówki jelita, wzrost wydzielania soków trawiennych i śluzu, pobudzenie perystaltyki
* działanie na jelito cienkie
* działanie na jelito grube
Oleum Ricini
* rozkładany przez kwasy żółciowe i lipazę trzustkową do glicerolu i kwasu rycynolowego, tworzą się mydła rycynolowe, które drażnią jelito cienkie i zwiększają perystaltykę
* dawka 15-60 ml
* wykazuje działanie po 3-4 godzinach
* przeciwwskazany w ciąży (przekrwienie narządów
jamy brzusznej i miednicy mniejszej)
Glikozydy antrachinonowe
- działają po 8-12 h
- wchłaniają się z jelit do krwi i tkanek, są ponownie wydzielane do światła jelita grubego gdzie ulegają przemianie do aktywnych emodyn i drażnią komórki nerwowe mięśniówki jelita (pobudzenie motoryki)
- Folium Sennae (liść senesu) - zawiera sennozydy;
- Aloes -alona
- Cortex Frangulae (kora kruszyny pospolitej),
-Rhizoma Rhei (kłącze rzewienia)
Bisakodyl
- działa bezpośrednio na śluzówkowe i podśluzówkowe sploty nerwowe błony śluzowej jelita grubego
- zwiększa wydzielanie śluzu
- przyspiesza ruchy perystaltyczne
- wskazania: krótkotrwałe, objawowe leczenie zaparć nawykowych i zaparć u osób obłożnie chorych
Leki przeciwwymiotne
Metoklopramid
- obwodowo zwiększa siłę działania acetylocholiny na receptory muskarynowe (pobudza perystaltykę żołądka i pasaż pokarmu w przewodzie pokarmowym), zwiększa napięcie mięśnia zwieracza wpustu żołądka a rozkurcza mięśnie odźwiernika; hamuje wymioty wywołane pobudzeniem chemoreceptorów; dobrze wchłaniany z p.p.
- zastosowanie:
wymioty pooperacyjne
- działania niepożądane: niepokój, senność, zmęczenie,
mlekotok, bezsenność
- preparaty: Metoclopramidum, Cerucal, Reglan
Domperydon
- blokuje obwodowe receptory dopaminergiczne
- wzmaga napięcie mięśni wpustu i perystaltykę żołądka i dwunastnicy
wydziela się z mlekiem matki
zastosowanie: wymioty przy cytostatykach i po hemodializie
preparat: Motylium
NEUROLEPTYKI
- pochodne fenotiazyny
- hamują ośrodek wymiotny (działanie dopaminolityczne,
- cholinolityczne, przeciwhistaminowe)
- zastosowanie: uporczywe wymioty po podrażnieniu
- otrzewnej, przy ostrym nieżycie żołądka, urazach czaszki, zatruciach lekami, chorobie popromiennej, wymioty ciężarnych
- preparaty: Chlorpromazyna, Prometazyna.
LEKI PRZECIWHISTAMINOWE (H1)
- hamują receptory H1
- zmniejszają pobudliwość ośrodka wymiotnego i błędnika, działają słabo spazmolitycznie
- zastosowanie: wymioty pochodzenia błędnikowego (choroba lokomocyjna)
- preparaty: Dimenhydrynat (Aviomarin), Difenhydramina, Meklozyna (Bonamina)
LEKI CHOLINOLITYCZNE
- pochodne skopiny -skopolamina
- zastosowanie: wymioty pochodzenia błędnikowego (choroba lokomocyjna), wymioty pochodzenia żołądkowego, radio i chemioterapia
ANTAGONIŚCI RECEPTORÓW SEROTONINOWYCH - 5-HT3 (r. obwodowe i ośrodkowe)
- Ondasetron (Zofran),Tropisetron (Navoban), Granisetron
- wskazania: chemioterapia przeciwnowotworowa
- nie działają uspokajająco, nie upośledzają czynności
psychomotorycznych
Leki wpływające na odruch wymiotny
Odruch wymiotny powstaje w wyniku pobudzenia ośrodka wymiotnego w rdzeniu przedłużonym.
LEKI WYMIOTNE
ograniczone zastosowanie np. w leczeniu zatruć
* apomorfina - działa ośrodkowo, pobudza receptory dopaminergiczne
* emetyna (ekstr.z wymiotnicy) - działa na drodze odruchowej wskutek drażnienia zakończeń nerwowych błony śluzowej p.p
Leki wpływające na czynność wątroby
Leki żołciotwórcze:
- powodują zwiększenie wydzielania żółci przez komórki wątroby
- wskazania: niedobór endogennych kwasów żółciowych z osłabionym wydzielaniem żółci.
- Kwasy żółciowe: kwas dehydrocholowy, kwas deoksycholowy
* zwiększają wydzielanie żółci, emulgują lipidy, aktywują lipazę, pobudzają układ przywspółczulny, działają bakteriobójczo
* preparaty np. Raphacholin (kwas dehydrocholowy + wyciąg z czarnej rzodkwi + węgiel leczniczy + olejek miętowy)
- pochodne kwasu nikotynowego - działanie żółciotwórcze, żółciopędne, spazmolityczne np. Cholamid
- pochodne kwasu salicylowego - działanie żółciotwórcze, żółciopędne, spazmolityczne, odkażające np. Osalmid
- roślinne olejki eteryczne - terpeny, olejek jałowcowy
- leki roślinne: ziele dziurawca, liść mięty, liść melisy, ziele krwawnika,
Leki żołciopędne:
Nasilają na drodze odruchowej wydzielanie żółci z pęcherzyka żółciowego, wywołując skurcz jego mięśni gładkich z jednoczesnym rozluźnieniem zwieraczy
- leki parasympatykotoniczne -wzrost napięcia, skurcz i opróżnienie pęcherzyka żółciowego- Hymekromon
- olej rycynowy
- osmotyczne środki przeczyszczające np. siarczan magnezu, siarczan sodu
Pokarm: oliwa, żółtko jaja, śmietana, czekolada
Farmakoterapia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
Czynniki ryzyka:
- czynniki genetyczne
- pokarmy, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego
- palenie (wzmaga wytwarzanie kwasu, zmniejsza wydzielanie prostaglandyn i dwuwęglanów oraz zmniejsza przepływ krwi przez śluzówkę żołądka)
- nadużywanie alkoholu
- niektóre leki np. aspiryna i inne leki przeciwzapalne
- zakażenie drobnoustrojami (H.pylori)
- stres i czynniki psychiczne, nieprawidłowości krwi
- guz, uszkodzenie mózgu (wrzód Cushinga)
Czynniki agresji:
- nadmierne wydzielanie kwasu solnego
i pepsynogenu
- nadmierne wydzielanie gastryny pod wpływem
pokarmu i rozciągnięcia żołądka przez pokarm
- upośledzenie neutralizacji kwaśnej treści
w dwunastnicy
- zaburzenie motoryki żołądka
Czynniki protekcji:
- bariera śluzówkowa
. - prostaglandyny
. - alkaliczna treść dwunastnicy
- prawidłowe ukrwienie błony śluzowej żołądka
Objawy choroby wrzodowej:
- ból w nadbrzuszu i górnej części brzucha
- ból występuje krótko (30 minut) po posiłkach
- ból ustępuje po posiłkach, ból nocny
- utrata apetytu, nudności, wymioty, odbijanie,
zgaga, niestrawność.
Powikłania choroby wrzodowej:
- krwawienie z miejsca owrzodzenia
- niedokrwistość
- przedziurawienie (perforacja) owrzodzenia
- zwężenie trawienne (łagodne) odźwiemika
- rak żołądka
Helicobacter pylori
pałeczka G (-)
- szeroko rozpowszechniona
- zwiększa przepuszczalność warstwy śluzowej dla H+ ,
które wraz z HCl i pepsyną uszkadzają komórki nabłonka żołądka
- zapalenie błony śluzowej żołądka prawie zawsze związane z Helicobacter pylori, ale wrzód trawienny powstaje u 1 na 6 zakażonych osób
Helicobacter pylori można wykryć, wykonując:
badanie krwi poprzez nakłucie palca
(wykrycie przeciwciał przeciwko Helicobacter pylori) z 1 kropli krwi wynik po 5-10 min.
test oddechowy (Urea Breath Test - UBT)
test tkankowy na ureazę.
Farmakoterapia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy:
zmniejszenie bólu
regeneracja niszy wrzodowej
zmniejszenie częstości nawrotów choroby wrzodowej
( 70-80% / rok - wrzód dwunastnicy,
50-70% / rok - wrzód żołądka)
Leki neutralizujące:
- zmniejszają kwaśność soku żołądkowego poprzez
chemiczne wiązanie kwasu solnego; hamowanie
aktywności pepsyny poprzez zwiększenie pH soku
żołądkowego
- stosowane w celu zmniejszenia drażniącego
i uszkadzającego działania kwasu solnego na błonę
śluzową żołądka
-silne zobojętnianie jest niekorzystne bo sprzyja zaburzeniom trawiennym i zakażeniom bakteryjnym
Związki magnezu:
wodorotlenek i tlenek magnezu,
węglan magnezu, trójkrzemian magnezu
działają silniej od związków glinu
łagodzą bóle spowodowane działaniem kwaśnego soku żołądkowego
Związki glinu:
- Alusal, Alugastrin
- słabe, długotrwałe działanie
- właściwości ściągające (zaparcia)
- upośledzają wchłanianie jonów fosforanowych
mogące prowadzić do osteoporozy
( z wyjątkiem fosforanu glinu)
Węglan wapnia:
- szybkie działanie
- długotrwałe podawanie może spowodować
wystąpienie kamicy dróg moczowych
- uczucie pełności w nadbrzuszu (CO2)
Związki glinu i magnezu:
- działanie dłuższe
- nie powodują ani zaparć ani nie działają
przeczyszczająco
- preparaty: Alumag, Maalox
Leki osłaniające:
- nieselektywne: kaolin, agar, żelatyna
- selektywne:
1. koloidalne związki bizmutu wiążą pepsynę i kwasy
żółciowe; działanie bakteriobójcze
2 . cytrynian potasowo-bizmutawy
(Ventrisol, De-Nol); działanie przeciwbakteryjnie
na H. pylori.
3. Sukralfat (Ulgastran, Ancrusal)
zasadowa sól glinu z siarczanem sacharozy;
tworzenie polimerów przez resztę cukrową,
hamowanie aktywności pepsyny,
wiązanie kwasów żółciowych,
stymulowanie syntezy prostaglandyn;
działanie poprzez przyleganie do niszy wrzodowej i zabezpieczanie przed dalszym uszkodzeniem przez kwas i pepsynę
Antagoniści receptora H2:
- poprzez kompetycyjne blokowanie receptorów H2 zlokalizowanych na komórkach okładzinowych żołądka hamują stymulowane przez histaminę, gastrynę, insulinę wydzielanie kwasu solnego (podstawowe i po posiłku); hamują wszystkie fazy wydzielania żołądkowego; pobudzają wydzielanie gastryny; zmniejszają objętość soku żołądkowego
wskazania: choroba wrzodowa dwunastnicy, zapalenie przełyku z zarzucania
działania niepożądane: reakcje nadwrażliwości, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia czynności p.p
przenikają do mleka matki
- Ranitydyna (Apo-Ranitidine, Gastranin Zdrovit, Histac, Novo-Ranidine, Raniberl, Ranic, Ranigast, Ranigast Max, Ranigast Pro, Ranimax, Ranisan, Ranitin, Ranitydyna, Riflux , Zantac - tabl. 75 i 150 i 300 mg).
Famotydyna (Famogast;Ulfamid,
Apo-Famo, Famidyna, Quamatel - tabl. 20 i 40 mg)
Cimetydyna (Altramet, Tagamet, Cimegast,
Cimetidine, Cimetidinum - tabl. 100 mg)
Antagoniści receptora H2:
Działania niepożądane: nadmierne zahamowanie wydzielania kwasu solnego=> zakażenia bakteryjne i drożdżakowe przewodu pokarmowego, perforacja wrzodu, bóle i zawroty głowy, bóle mięśniowe, zaparcia, biegunki, wysypki skórne.
Cimetydyna może powodować zaburzenia świadomości. Modyfikuje biotransformację innych leków ( fenytoiny, teofiliny, fenobarbitalu, leków przeciwarytmicznych).
Dawkowanie: ranitydyna - 2x 150mg, famotydyna-40mg x l
Leki cholinolityczne (antagoniści receptora M):
- hamują wydzielanie kwasu solnego i powodują zwiotczenie mięśni gładkich
- nieselektywne - atropina - dla skutecznego działania konieczne jest stosowanie dawek powodujących szereg działań niepożądanych (zaburzenia widzenia, kołatanie serca).
Leki cholinolityczne (antagoniści recep. M1):
- selektywne - Pirenzepina (Gastrozepin tabl. 25 mg) - hamuje wydzielanie kwasu solnego proporcjonalnie do stężenia w surowicy, zmniejsza ogólną objętość soku żołądkowego a nie stężenie kwasu; hamuje wydzielanie podstawowe i stymulowane przez histaminę i pentagastrynę.
* wskazania: wygojenie 80-90% wrzodów dwunastnicy i około 60% wrzodów żołądka po 4 tyg. leczenia
* działania niepożądane: suchość w ustach, zaburzenia
widzenia, zaparcia, biegunki, bóle głowy
* dawkowanie: 100-150 mg na dobę w 2 dawkach podzielonych.
Inhibitory pompy protonowej :
Hamują H+ K+ATP - azę niezbędną dla wyprodukowania
protonu i wydzielenia go do światła żołądka ( hamowanie
tak spoczynkowego jak i posiłku wydzielania HCl)
- Omeprazol: hamuje wydzielanie kwasu żołądkowego
niezależnie od rodzaju bodźca
* wskazania: leczenie choroby wrzodowej dwunastnicy, ciężkich postaci refluksu żołądkowo-przełykowego i stanów hipersekrecji kwasu solnego. Stosowany jest jako składnik terapii w eradykacji H. pylori.
* dawkowanie: 20mg x l doustnie przez 2-4 tygodnie w chorobie wrzodowej dwunastnicy i 4-8 tygodni w chorobie wrzodowej żołądka.
- Lansoprazol, Pantoprazol
Omeprazol (Bioprazol, Exter, Gasec, Helicid, Losec, Omar, Omeprazol-Egis, Ortanol, Polprazol, Prazol, Ulzol, Loseprazol - tabl. 10 i 20 mg).
Lansoprazol (LansoLEK - tabl. 15 i 30 mg)
Pantoprazol (Controloc Control, Controloc, IPP, Nolpaza, Anesteloc, Contix, Helopan Panogastin - tabl. 20 i 40 mg).
Analog prostaglandyny E1-misoprostol:
Misoprostol (Cytotec - tabl. 200 mg)
- chroni błonę śluzową żołądka przed wpływem czynników uszkadzających: hamuje wydzielanie kwasu solnego, nasila wydzielanie śluzu, pobudza wydzielanie wodorowęglanów
- wskazania: profilaktyka wrzodu trawiennego w przebiegu leczenia chorób reumatycznych NLPZ.
NIE STOSOWAĆ W CIĄŻY!!!
Eradykacja Helicobacter pylori ,, terapia potrójna” - 7 dni
- metronidazol + bizmut + tetracyklina lub amoksycylina
- omeprazol + metronidazol + amoksycylina
- omeprazol + klaritromycyna + amoksycylina
Leki pobudzające wydzielanie soku żołądkowego
Dorosły człowiek wytwarza na czczo 70 ml soku żołądkowego/1h. Znaczna utrata soku żołądkowego np. z powodu wymiotów prowadzi do zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i zasadowicy hipochloremicznej oraz upośledzenia wchłaniania vit B12.
Substancje gorzkie pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i żółci, nasilają również motorykę przewodu pokarmowego. Substancje te zawierają różne rośliny np. kłącze tataraku, korzeń goryczki żółtej, znamiona szafranu, ziele tysiącznika.
Podobne właściwości mają olejki eteryczne występujące w ziołach kuchennych (anyż, czosnek, pieprz, imbir, kminek, koper, chrzan). Czasami stosowane są preparaty zawierające lub uwalniające z żołądka kwasy i pepsynę. Wydzielanie soku żołądkowego pobudzają też: kofeina, etanol w małym stężeniu, pentagastryna.
16