KODEKSOWE POSTĘPOWANIA SZCZEGÓLNE

• zredukowanie formalizmu w stosunku do postępowania zwyczajnego

• realizacja zasady szybkości procesowej i koncentracji procesu

• warunki tworzenia trybów szczególnych:

• istotne powody tworzenia uzasadniające odstępstwa od trybu szczególnego

• umożliwia to rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu - odpowiedzialności karnej

• nie naruszają gwarancyjnej funkcji pr. karnego procesowego

1. POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE

• stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym, jeżeli przepisy dot. post. uproszczonego nie stanowią inaczej, - zatem jest to w dużej mierze postępowanie zwyczajne prowadzone z pewnymi modyfikacjami - uproszczeniami

• uproszczenia obejmują głownie postępowanie jurysdykcyjne

• przepisy zawarte są w KPK i KKS:

• nie stosuje się w przestępstwach skarbowych w przypadkach nadzwyczajnego obostrzenia kary

• w sprawach o wykroczenia skarbowe stosuje się przepisy KPK o post. nakazowym i uproszczonym

• w sprawach o wykroczenia skarbowe rozpoznawane przez sądy wojskowe stosuje się odpowiednio przepisy KPK o postępowaniu uproszczonym

• postępowania uproszczonego nie stosuje się:

1. sprawy podlegające orzecznictwu sądów wojskowych

2. w sprawach nieletnich

3. w przypadkach odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

• zakres przedmiotowy: art. 469 KPK

• sprawy, w których prowadzone było dochodzenie

• wyłączone przestępstwa, które jako pierwsza instancja rozpatruje sąd okręgowy

PRZEBIEG

• jeżeli oskarżony w sprawie podlegającej trybowi uproszczonemu złożył przed rozprawą wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego - sąd może rozpoznać go na posiedzeniu

• w postępowaniu uproszczonym sąd orzeka jednoosobowo - w uzasadnionych przypadkach prezes może zarządzić, że sprawa zostanie rozpatrzona w składzie jednego sędziego i dwóch ławników
  (jeżeli rozpoznaje jednoosobowo to ma prawa przewodniczącego)

• akt oskarżenia podlega tak samo kontroli formalnej prezesa sądu, - jeżeli brak braków to akt oskarżenia można doręczyć oskarżonemu razem z wezwaniem na rozprawę ( w post. zwyczajnym konieczny termin 7 dniowy)

• mogą występować nieprokuratorscy oskarżyciele publiczni (organy upoważnione z mocy szczególnych ustawowych przepisów) - obecność oskarżyciela nie jest obowiązkowa ani na rozprawie ani na posiedzeniu; art. 477 KPK - w razie nieobecności akt oskarżenia odczytuje protokolant

• skrócenie przerwy w rozprawie do 21 dni - jeżeli sprawy nie można rozpoznać w maksymalnym terminie przerwy to sprawa rozpatrywana dalej w postępowaniu zwyczajnym w tym samym składzie ( nawet jednoosobowym, mimo że niedopuszczalny w trybie zwyczajnym)

• w post. sądowym możliwa zmiana z trybu uproszczonego na tryb zwyczajny!!!

• gdy nastąpiło przekroczenie 21 dniowego terminu przerwy w rozprawie; art. 484§2 KPK

• jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego okaże się, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w trybie uproszczonym, a oskarżony wyrazi zgodę to rozpatrywana jest w dalszym ciągu w trybie zwyczajnym w takim samym składzie - brak zgody powoduje obowiązek prowadzenia sprawy od początku w postępowaniu zwyczajnym w składzie ławniczym ( nie trzeba zwracać sprawy prokuratorowi w celu sporządzenia „zwyczajnego” aktu oskarżenia)

Wyrok zaoczny

• w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego; muszą zajść następujące przesłanki:

1. prawidłowo doręczono oskarżonemu wezwanie na rozprawę

2. nie stawił się oskarżony i nie usprawiedliwił nieobecności oraz nie stawił się jego prawidłowo powiadomiony obrońca

3. istnieje możliwość odczytania uprzednio złożonych wyjaśnień

• negatywna przesłanka:, jeżeli usprawiedliwszy swe niestawiennictwo wnosił o odroczenie rozprawy

• ze środków zabezpieczających można orzec tylko przepadek z art. 39 KK - konieczność wydania innego środka zabezpieczającego jest negatywną przesłanką wydania wyroku zaocznego

• zaskarżalność

• obowiązkiem doręczenie odpisu wyroku; w terminie 7 dni możliwe wniesienie sprzeciwu (możliwe wraz z wnioskiem o uzasadnienie wyroku - zabezpieczenie wniesienia apelacji w razie nieprzyjęci lub nieuwzględnienia sprzeciwu)

• sprzeciw skuteczny tylko, gdy oskarżony usprawiedliwi swoją nieobecność na rozprawie!!!

• uwzględniając sąd wydaje postanowienie, które nie jest zaskarżalne i wyznacza ponownie rozprawę

• wyrok traci moc w momencie stawiennictwa oskarżonego lub jego obrońcy na ponownie wyznaczonej rozprawie

• możliwe wniesienie apelacji w zwyczajnym trybie składając wniosek o uzasadnienie na piśmie i nie wnosząc sprzeciwu

• oskarżyciel publiczny i oskarżyciel posiłkowy mogą zaskarżyć wyrok w drodze uruchomienia zwyczajnego postępowania odwoławczego - termin 14 dni dla każdego, liczony od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem

• postępowanie apelacyjne w sprawie, która w I instancji rozpatrzona została w trybie uproszczonym toczy się przed sądem okręgowym z reguły w składzie 3 sędziów - możliwe zarządzenie, że jednoosobowo pod warunkiem, że w pierwszej instancji rozpatrywana jednoosobowo; art. 476 KPK

2. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO - rozdz. 52 KPK

• wyróżniona ze względu na sposób ścigania - uzależnione od woli pokrzywdzonego, który wnosi i popiera oskarżenie przed sądem jako oskarżyciel prywatny

• przestępstwa naruszają głównie interes pokrzywdzonego - interes publiczny tylko pośrednio - przestępstwa te wskazane w części szczególnej KK

• do postępowania z oskarżenia prywatnego możliwe jest dołączenie się prokuratora, jeżeli wymaga tego interes społeczny; art. 60 KPK

• nie stosuje się: w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych; w sprawach nieletnich

• przestępstwo z chwilą złożenia skargi przez pokrzywdzonego staje się przestępstwem ściganym z urzędu

• przedawnienie karalności: charakter materialnoprawny, nie podlega przywróceniu - może ulec przerwaniu

PRZEBIEG

• brak postępowania przygotowawczego - czynności Policji jako czynności dowodowe:

1. gdy po przyjęciu na żądanie pokrzywdzonego ustnej lub pisemnej skargi - zabezpiecza dowody, a następnie przesyła skargę do właściwego sądu - art. 488§1

2. gdy na polecenie sądu dokonuje określonych czynności dowodowych, przy odpowiednim stosowaniu art. 308 KPK

• rozpoczyna się od wniesienia aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego do sądu rejonowego - wniosek o stwierdzenie winy oskarżonego w popełnieniu przestępstwa i wyciągnięcie konsekwencji (także ustna lub pisemna skarga złożona Policji) - nie muszą spełniać wymogów stawianych aktowi oskarżenia z art.332-333

• podlega kontroli na zasadach ogólnych art. 337, 468 i 485 - jeżeli braki to zwrot w celu uzupełnienia

• akt oskarżenia pokrzywdzonego: może ograniczać się do oznaczenia osoby oskarżonej, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie art. 487 KPK

• konieczne wpłacenie równowartości wydatków art. 621§1 KPK - 300 zł; gdy brak dowodu wpłaty, to sąd wyznacza 7 dniowy termin na uzupełnienie, - jeżeli niezupełni to skarga uważana za bezskuteczną

• regułą jednoosobowe rozpatrywanie sprawy (przy zniesławieniu obowiązkowo skład ławniczy)

• nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej jest uznawane za odstąpienie od oskarżenia ( dot. tylko rozpoczęcia rozprawy głównej)


Wyraźne odstąpienie oskarżyciela prywatnego od oskarżenia; art. 496§1 i 2

• przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie: obliguje sąd di umorzenia postępowania prawyatnoskargowego

• przed prawomocnym zakończeniem postępowania: sąd umarza postępowanie pod warunkiem wyrażenia zgody oskarżonego na takie rozstrzygnięcie

Posiedzenie pojednawcze

• obligatoryjne, prowadzi sędzia; art. 489§1

• próba doprowadzenia do pojednania zwaśnionych stron

• na wniosek lub za zgodą stron: zamiast postępowania pojednawczego - postępowanie mediacyjne

• czynności są protokołowane

• niestawiennictwo:

• oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika bez usprawiedliwionej przyczyny - uważane za odstąpienie od oskarżenia - umorzenie postępowania; art. 491

• oskarżonego bez uzasadnionej przyczyny - prowadzący posiedzenie kieruje ją na rozprawę główną i w miarę możliwości od razu wyznacza termin

• pojednanie rozszerzone - może obejmować także inne spawy z oskarżenia prywatnego toczące się między tymi samymi stronami; art. 493

Oskarżenie wzajemne

• stworzenie możliwości jednoczesnego osądzenia wszystkich stron konfliktu - sąd rozpoznaje obie sprawy w jednym postępowaniu, a obie strony są jednocześnie oskarżycielem i oskarżonym

• konieczne warunki:

• wniesiony przed rozpoczęciem przewodu sądowego na rozprawie głównej

• może być skierowane jedynie przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym

• niedopuszczalne, gdy niedopuszczalne postępowanie prywatnoskargowe

• objęty może być jedynie czyn z oskarżenia prywatnego - musi pozostawać w związku z czynem zarzucanym osobie wnoszącej

• oskarżenie musi być należycie opłacone

• pierwszeństwo zadawania pytań temu, który pierwszy wniósł oskarżenie

• niemożliwe, gdy prokurator wcześniej wszczął postępowanie lub przyłączył się do sprawy

3. POSTĘPOWANIE NAKAZOWE - rozdz. 53 KPK

• eliminacja rozprawy głównej jako centralnego etapu stadium jurysdykcyjnego

• miejsce rozprawy zajmuje posiedzenie - orzekanie o winie i o karze, sąd jednoosobowy

• jest trybem fakultatywnym - niezależnym od woli oskarżyciela publicznego

PRZEBIEG

• odpowiednie stosowanie przepisów o postępowaniu uproszczonym w przypadku braku regulacji

• konieczne przesłanki:

• sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym

• uznanie sądu na podstawie materiałów zebranych w postępowaniu przygotowawczym, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne

• możliwość orzeczenia kary ograniczenia wolności lub grzywny od 100 stawek dziennych albo do 200 tyś zł

• okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości; art. 500 KPK

• negatywne przesłanki: art. 501

• w stosunku do osoby pozbawionej wolności w tej lub innej sprawie

• w sprawie z oskarżenia prywatnego

• jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 79 §1 (obrona obligatoryjna)

• nie można orzec kary pozbawienia wolności

• wyrok jednoosobowo wydawany bez udziału stron!!!!

Wyrok nakazowy

• może zawierać rozstrzygnięcia o roszczeniach odszkodowawczych

• przy powództwie cywilnym: zasądza w całości zgłoszone roszczenie lub odszkodowanie pieniężne na podstawie art. 415 §5

• elementy składowe:

1. oznaczenie sądu i sędziego

2. data

3. tożsamość oskarżonego

4. określenie czynu ze wskazaniem zastosowanych przepisów

5. wymiar kary

• przytoczenie przepisów o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia (art. 505)

• możliwa rezygnacja z uzasadnienia wyroku nakazowego; art. 504§2

• odpis wyroku doręcza się oskarżycielowi; oskarżonemu i jego obrońcy wraz z odpisem aktu oskarżenia

• zawsze doręcza się odpis prokuratorowi

• pokrzywdzony uzyskuje odpis wyroku nakazowego, jeżeli do czasu wydania nakazu karnego wstąpi do procesu jako oskarżyciel posiłkowy

• zaskarżenie w drodze sprzeciwu: art.506

• powoduje utraty mocy prawnej wyroku nakazowego

• sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych dla postępowania sądowego w tego rodzaju sprawach

• przysługuje oskarżonemu, oskarżycielowi publicznemu i posiłkowego

• wnoszony do sądu, który wydał wyrok nakazowy - 7 dni od doręczenia wyroku

• jest oświadczeniem braku zgody na dane rozstrzygnięcie - nie wymaga podniesienia zarzutów, co do zaskarżonego wyroku

• cofnięcie sprzeciwu: do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej; utrata mocy wyroku nakazowego zostaje cofnięta a wyrok nazwowy odzyskuje moc

• z chwilą skutecznego wniesienia sprzeciwu kończy się postępowanie nakazowe i następuje dalsze postępowanie pierwszoinstancyjne przed sądem rejonowym (wyłączenie sędziego, który wydał wyrok nakazowy)

• sąd rozpoznający sprawę po wniesieniu sprzeciwu nie jest związany treścią wyroku nakazowego, który stracił moc

• wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto staje się prawomocny art. 507 KPK - prawomocny wyrok nie może być zaskarżony kasacją zwyczajną; jedynie kasacja nadzwyczajna przez PG lub RPO

• możliwe zaskarżenie w drodze złożenia wniosku o wznowienie postępowania art. 540

3