POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA KATEDRA ERGONOMII	Grupa dziekańska ZiIPd 4.3
LABORATORIUM ERGONOMII Ćwiczenie Nr 1 Temat: Skrócone metody oceny obciążenia pracą na podstawie wydatku energetycznego. Prowadzący ćwiczenia mgr inż. St. Zwolan	Przemysław Lis

1. Cel ćwiczenia:

Zastosowanie chronometrażowo-tabelarycznych metod określania wydatku energetycznego do oceny obciążenia pracą fizyczną.

2. Zakres ćwiczenia:

- zapoznanie się z metodami chronometrażowo-tabelarycznymi określania kosztu energetycznego na wybranym stanowisku roboczym

- przeprowadzenie obliczeń wydatku energetycznego przy zastosowaniu powyższych metod

- dokonanie oceny ciężkości pracy na podstawie wyliczonego wydatku energetycznego

3. Opis stanowiska roboczego:

a) Nazwa stanowiska pracy: Pracownik przy pracach prostych;

b) Umiejscowienie stanowiska pracy:

W zakładzie produkcyjny panuje mikroklimat zimny. Temperatura w jakiej pracuje pracownik wynosi ok 18° Celsjusza. W momencie wejścia do sortowni temperatura wynosi -4° Celcjusza.

b) System pracy:

System pracy jest określany jako podstawowy. Podstawową i najprostszą formą organizacji czasu pracy jest praca przez 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Pracę zorganizowaną w taki sposób określa się także jako pracę w podstawowym systemie czasu pracy.

c) Tempo i rytm pracy:

Tempo pracy jest zależne od dnia oraz od ilości dostarczonego surowca. Rytm pracy jest uzależniony od częstotliwości dostaw.

d) Płeć i wiek pracowników:

Mężczyzna. W wieku od 18 do 60 lat. Zajmują się oni rozładunkiem surowca z samochodów dostawczych, załadunkiem pustych opakowań, pracą na linii produkcyjnej, pracami porządkowymi.

e) Zakres prac wykonywanych na badanym stanowisku:

Zakres prac wykonywanych jest przedstawiony w Tab.1 z uwzględnieniem czasu spędzonego przy wykonywaniu danej czynności.

f) Czynniki wpływające na warunki higieniczne w pracy:

W zakładzie pracy pracownicy zobowiązani są do:

• przestrzegania programu organizacji bezpiecznej pracy,

• wyeliminowanie przestojów w czasie pracy,

• zoptymalizowania wykorzystania czasu pracy,

4. Harmonogram czynności wykonywanych na stanowisku:

l.p.	Czynność	czas rozpoczęcia	czas trwania w min.	Uwagi
	Założenie rękawic, przygotowanie paleciaków	20.00	10	Hala gówna
	Podpisanie karty obecności	20.10	5	Pokój brygadzisty
	Rozładunek surowca - truskawki	20.15	30	Niskie samochody, pozycja nienaturalna
	Rozładunek surowca - duże samochody	20.45	120	Palety przepychane z partnerem
	Zamiatanie placu z resztek surowca	22.45	10
	Oczekiwanie na samochód	22.55	5
	Rozładunek surowca - duże samochody	23.00	60	Palety przepychane z partnerem
	Myje ręce	00.00	1	Szatnia
	Je śniadanie	00.01	15	Szatnia
	Siedzi i rozmawia	00.16	4	Szatnia
	Rozładunek surowca - duże samochody	00.20	120
	Załadunek pustych opakowań	02.20	40	Plac opakowań
	Praca na linii produkcyjnej	03.00	40
	Myje ręce	03.40	2
	Przebiera się ze stroju roboczego	03.41	18	Szatnia
	KONIEC OBSERWACJI	04.00	0	Hala gówna

5. Opis metod chronometrażowo- tabelarycznych.
   

Chronometraż jest to metoda ustalania czasu potrzebnego na wykonanie danej operacji lub czynności w normalnym tempie pracy, na podstawie określonej liczby pomiarów, w możliwie najdokładniejszy sposób.

Technika ta może być stosowana do oceny WE w każdych warunkach pracy, gdyż nie stosuje się w niej żadnej aparatury, a dokonywanie oceny nie ma wpływu na przebieg czynności wykonywanych przez pracownika, co stanowi niewątpliwą zaletę tej metody. Jest jednak mało dokładna, zależy w dużym stopniu os subiektywizmu pracownika, nie uwzględnia jego podstawowej przemiany materii (PPM). Najczęściej stosuje się dwie odmiany metod.

Metoda chronometrażowo-tabelaryczna na podstawie szczegółowych tablic wydatku energetycznego wykorzystuje wartości jednostkowego zużycia energii przy wykonywaniu różnych czynności zawodowych. Polega na:

-wyodrębnieniu czynności elementarnych,
-posegregowaniu ich według określeń zawartych w tabelach(opracowanych przez fizjologów), w których określono wartości jednostkowego wydatku energetycznego, właściwie dla czynności składowych całego procesu ruchowego,
-przeprowadzeniu dokładnego chronometrażu czasu czynności wykonywanych przez pracownika,
-pomnożeniu ustalonego w chronometrażu czasu wykonywania poszczególnych czynności przez odpowiadający czynnościom jednostkowy wydatek energetyczny z tablic, otrzymując w ten sposób wartość wydatku przypadającego na daną czynność,
-wyliczeniu łącznej wartości WE przypadającej na zmianę roboczą
-skonfrontowaniu wyniku z wartościami przypisanymi dla danej kategorii stopnia ciężkości pracy oraz zakwalifikowanie badanego obciążenia do odpowiedniego stopnia ciężkości.

Uproszczona metoda według Lehmanna różni się od poprzedniej sposobem ustalania jednostkowych wydatków energetycznych dla poszczególnych czynności. Na podstawie literatury, dla każdej wyróżnionej czynności określa się wartość jednostkowego wydatku energetycznego, wynikającego z pozycji ciała przy pracy (część A) oraz rodzaju pracy (część B ) suma wydatku energetycznego (A+B) wynikająca z pozycji ciała przy pracy i rodzaju pracy jest wartością jednostkowego wydatku energetycznego dla danej czynności. Dalszy ciąg postępowania jest taki jak w metodzie szczegółowej.

6. Obliczanie wydatku energetycznego

Lp.	Rodzaj lub nazwa czynności i warunki pracy na stanowisku wg metody 1 i 2	Czas trwania czynności	Wielkość efektywnego wydatku energetycznego
						1. Na podstawie szczegółowych tablic wydatku energetycznego		2. Wg uproszczonej metody Lehmanna
										kJ/min			kJ/czynność
				min	kJ/min	kJ/czynność	A	B	A+B
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	Założenie rękawic, przygotowanie paleciaków A-chodzenie; B- praca obu ramion, lekka	10	4,05	40,5	9	8,2	17,2	172
2	Podpisanie karty obecności A- Stojąca; B- Praca palców, dłoni i przedramienia, lekka	5	0,9	4,5	2,51	1,3	3,81	19,05
3	Rozładunek surowca - truskawki A- Stojąca pochylona; B- Praca obu ramion, średnia	30	2,9	87	3,35	9,8	13,15	394,5
4	Rozładunek surowca - duże samochody A- chodzenie; B- Praca całego ciała, bardzo ciężka	120	13,1	1,572	11	45	56	6720
5	Zamiatanie placu z resztek surowca A- chodzenie; B- praca obu ramion, lekka	10	3,6	36	8	7,2	15,2	152
6	Oczekiwanie na samochód A- stojąca;	5	0,6	3	2,51	-	2,51	12,55
7	Rozładunek surowca - duże samochody A- chodzenie; B- Praca całego ciała, bardzo ciężka	60	13,1	786	11	45	56	3360
8	Myje ręce A- stojąca; B- Praca palców, dłoni i przedramienia, lekka	1	0,9	0,9	2,51	1,4	3,91	3,91
9	Je śniadanie A- siedząca;	15	0,3	4,5	1,26	-	1,26	18,9
10	Siedzi i rozmawia A- siedząc;	4	0,3	1,2	1,26		1,26	5,04
11	Rozładunek surowca - duże samochody A- chodzenie; B- Praca całego ciała, bardzo ciężka	120	13,1	1,572	11	45	56	6720
12	Załadunek pustych opakowań A- chodzenie; B- praca obu ramion, średnia	40	4,65	186	10	9,5	19,5	780
13	Praca na linii produkcyjnej A- stojąca; B- praca obu ramion, średnia	40	3	120	2,51	10	12,51	500,4
14	Myje ręce A- stojąca; B- Praca palców, dłoni i przedramienia, lekka	2	0,9	1,8	2,51	1,4	3,91	7,82
15	Przebiera się ze stroju roboczego A- stojąca; B- praca obu ramion, lekka	18	2,3	41,4	2,51	7	9,51	171,18
SUMA		480		4456,8				19037,35

Sprawdzenie poprawności obliczenia wydatku energetycznego:

WE=((wartość1*wartość2)/wartość1)*100%

WE=((19037,35)/18513,6)*100%=1,02%

Poprawność obliczeń wydatku energetycznego na pracę potwierdza się sprawdzeniem błędu obliczeń wydatku energetycznego, który nie powinien przekraczać 10%.
Błąd obliczeń wydatku energetycznego na pracę wynosi Ϭ=6,67% i nie przekracza wartości dopuszczalnej. Można stwierdzić, że obliczenia wydatku energetycznego są prawidłowe i mogą być podstawą do oceny stopnia ciężkości pracy na tym stanowisku.

7. Określenie stopnia ciężkości pracy:

Analizując otrzymane wyniki wydatku energetycznego na stanowisku pracownik przy pracach prostych na podstawie szczegółowych tablic wydatku energetycznego oraz według uproszczonej metody Lehmanna można zakwalifikować pracę na tym stanowisku jako wyczerpującą (powyżej 19037,35 kJ/8 godz. zmianę roboczą). Wartość ta przekracza dopuszczalną wartość dopuszczalną 12500 kJ/8.

8. Wnioski, zalecenia, uwagi:

Badane stanowisko pracy tj. pracownik przy pracach prostych zakwalifikowane zostało do pracy fizycznej wyczerpującej. Zgodnie z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279) pracodawca powinien zapewnić posiłek pracownikowi. W celu zmniejszenia, bądź bardziej ekonomicznemu wykorzystywaniu energii na tym stanowisku zaleca się wprowadzenie zmian w harmonogramie wykonywanych czynności oraz zmniejszenie eksploatacji organizmu pracownika co przyśpieszy jego regenerację.

---