DZIAŁ III - INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA PRACĄ

I. ANALIZA PRACY

75.Zinterpretować pojęcie analizy pracy oraz wymienić jej podstawowe cele. Analiza pracy to badanie elementów składających się na proces pracy, związanych z realizacją określonego zadania, pod kątem: -Czynności prowadzących do wykonania zadania, -Umiejętności, zdolności i doświadczenia niezbędnych do ich wykonania, -Wymagań psychofizycznych stawianych wykonawcy przez pracę, -Narzędzi i sprzętu potrzebnego do wykonania zadania. Cele analizy pracy :Określenie i ocena wymagań stawianych przez pracę pracownikom, pod względem ich przygotowania zawodowego i osobistych kompetencji, Porównanie wymagań kwalifikacyjnych stawianych przez pracę z kwalifikacjami posiadanymi przez pracownika, Ocena zadań stawianych pracownikom w związku z pracą oraz stopnia ich wywiązywania się z nałożonych na nich obowiązków, Likwidacja przyczyn / źródeł nieprawidłowości w procesie pracy, Usuwanie zakłóceń pojawiających się w toku pracy oraz przeciwdziałanie ich występowaniu,  Usprawnienie organizacji pracy,  Poprawa warunków pracy, Zwiększenie bezpieczeństwa pracy, Poprawa jakości wytwarzanych produktów , Wzrost wydajności pracy.

76.Wyjaśnić na czym polega istota analizy pracy i co stanowi jej przedmiot. Istota analizy pracy: Nastawienie na zadania (job - oriented approach), skupiające uwagę na zadaniach i wynikających stąd obowiązkach związanych z ich realizacją oraz na wynikach, jakie należy uzyskać w efekcie ich wykonania. Nastawienie na człowieka (worker - oriented approach), koncentrujące uwagę na wymaganiach stawianych wykonawcy przez pracę, jego zachowaniach z tym związanych, wykonywanych czynnościach, niezbędnych przy tym kompetencjach, umiejętnościach, zdolnościach i cechach osobowościowych. Przedmiot analizy pracy: Czynności związane z realizacją określonego zadania, Wymagania stojące w związku z tym przed wykonawcami, Kwalifikacje wymagane i rzeczywiste wykonawców, Wysiłek psychonerwowy i fizyczny ponoszony przez pracowników w trakcie realizacji zadania (uciążliwość pracy), Istniejący stan w zakresie warunków pracy, Czas pracy i otrzymywane przez pracowników wynagrodzenie, Współpraca z innymi stanowiskami pracy.

77.Scharakteryzować przebieg działań składających się na analizę pracy. Fazy postępowania związanego z przeprowadzaniem analizy pracy: -Wyznaczenie celu analizy, -Określenie zakresu zamierzonej analizy(Rozległość,Dogłębność)-Dokonanie wyboru metod zbierania informacji niezbędnych do przeprowadzenia analizy ,-Gromadzenie informacji o pracy i ich rejestracja,-Przeprowadzenie analizy pracy,- Opracowanie wniosków. Ciąg działań składających się na analizę pracy: -Ustalenie czynności / operacji wykonywanych na stanowisku pracy w związku z realizacją określonego zadania, z uwzględnieniem ich kolejności, częstotliwości i sposobu wykonania; -Ocena celowości wykonania określonych działań; -Określenie przestrzeni pracy właściwej dla realizowanego procesu, poprzez identyfikację przebiegu ruchów pracownika w układzie horyzontalnym i wertykalnym; -Sprecyzowanie wymagań natury fizycznej (ostrość wzroku i słuchu, zręczność, natężenie pracy mięśni);-Sprecyzowanie wymagań intelektualnych, osobowościowych, takich jak: inteligencja, wiedza, pomysłowość i inicjatywa, twórcze myślenie, uwaga (podzielność i koncentracja), siła woli (wytrwałość), zdolność kierowania zespołem, umiejętność współdziałania, poczucie odpowiedzialności; -Określenie uciążliwości stwarzanych przez warunki, w jakich wykonywana jest praca, a których źródłem jest środowisko pracy.

Podstawowa zasada  dokonywania analizy pracy: Analiza pracy powinna polegać na rozkładaniu analizowanego procesu pracy na podprocesy i stopniowym schodzeniu z poziomu większej złożoności do poziomu mniejszej złożoności, czyli na rozpatrywaniu coraz bardziej elementarnych części procesu i związanych z tym kwestii.

78 Wymienić główne źródła informacji o pracy, z których należy korzystać w trakcie analizy pracy. Źródła pochodzące z:- procesu pracy (obserwacja ciągła, obserwacja migawkowa, metoda foto-filmowa), -od wykonawcy( oprócz wymienionych wyżej również metoda ankietowa i metoda wywiadu),-z dokumentacji (analiza dokumentacji). Metody prezentacji informacji : schematy, karty przebiegu, wykazy przebiegu, modele i makiety, opisy słowne, rysunki i szkice, kwestionariusze, tabele i zestawienia.

79.Jakie efekty można uzyskać w wyniku analizy pracy. W wyniku analizy pracy  można uzyskać:1.Kryteria lub standardy wykonania pracy w kategoriach: Wydajności i Fachowości (kompetencji),2.Informacje o charakterze i rodzaju umiejętności niezbędnych przy wykonywaniu danej pracy,3.Informacje na temat potrzeb szkoleniowych,4.Informacje służące projektowaniu i przeprojektowaniu procesów pracy,5.Informacje przydatne w zarządzaniu bezpieczeństwem pracy,6.Informacje niezbędne przy określaniu relatywnej wartości badanej pracy oraz znaczenia jej wkładu w wyniki działalności firmy

II. PRZEDGLĄD I OCENY STANOWISK PRACY

80. Jakiemu celowi powinny służyć przeglądy i oceny stanowisk pracy? Cele szczegółowe przeglądów i oceny stanowisk pracy: Wzrost wydajności pracy, Racjonalizacja wykorzystania zasobów pracy, Racjonalizacja eksploatacji środków pracy, Racjonalizacja wykorzystania materiałów, Podniesienie poziomu technicznego, technologicznego i organizacyjnego na stanowisku pracy, Poprawa warunków pracy na stanowisku, w tym poprawa sytuacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy / obniżenie poziomu ryzyka zawodowego

81.Jaki zakres powinna obejmować ocena stanowiska pracy? Zakres oceny stanowiska pracy: Ocena poziomu technicznego, Ocena poziomu technologicznego,  Ocena poziomu organizacyjnego,  Ocena warunków pracy na stanowisku, Ocena warunków ekonomicznych związanych ze   stanowiskiem

82.Na czym polega ocena poziomu technicznego i technologicznego stanowiska pracy? Ocena poziomu technicznego :Oceny cząstkowe stanowiska pracy odnoszą się do:1.Nowoczesności maszyn i urządzeń;2.Stopnia ich zużycia, w tym: Obniżenia zdolności produkcyjnej w stosunku do wielkości pierwotnej, Wieku maszyn, Stopnia ich amortyzacji, Pogorszenia parametrów eksploatacyjnych, Wzrostu awaryjności maszyn i urządzeń;2.Wyposażenia w narzędzia i pomoce warsztatowe pod względem: Kompletności, Jakości i przydatności do realizowanych na stanowisku procesów technologicznych;3.Zakresu mechanizacji i automatyzacji prac na stanowisku.

83.Na czym polega ocena poziomu organizacyjnego stanowiska pracy?(I) Ocena poziomu organizacyjnego .Ocenom cząstkowym podlegają: Poprawność usytuowania stanowiska pracy w stosunku do innych stanowisk w ciągu technologicznym, Wielkość i kształt powierzchni roboczej stanowiska, Rozmieszczenie elementów wyposażenia na stanowisku pracy, Formy organizacji pracy zastosowane na stanowisku, System pracy obowiązujący na stanowisku, Racjonalność obsady osobowej na stanowisku pracy.(II ) Ocena poziomu organizacyjnego Ocenom cząstkowym podlegają: Organizacja i stan zaopatrzenia stanowiska pracy w dokumentację techniczną oraz w środki i przedmioty pracy, Stan obsługi logistycznej stanowiska, Organizacja i stan obsługi konserwacyjno - remontowej stanowiska, Wykorzystanie mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń zainstalowanych na stanowisku, Organizacja odbioru wyrobów i odpadów ze stanowiska, Organizacja kontroli jakości na stanowisku.

84.Jakie oceny cząstkowe składają się na ocenę warunków na stanowisku pracy? Ocena warunków na stanowisku pracy: Ocenom cząstkowym podlegają:1.Uciążliwość pracy przejawiająca się w: Obciążeniu fizycznym i psychonerwowym pracownika zatrudnionego na stanowisku, Monotonii pracy i monotypii, Nieprzystosowaniu ergonomicznym stanowiska pracy;, 2.Warunki środowiska materialnego (temperatura i wilgotność powietrza, zapylenie, substancje toksyczne, hałas, oświetlenie, wstrząsy, wibracje i in.);,3.Stan bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym: Stan zagrożenia wypadkowego, Stan wyposażenia  stanowiska w urządzenia i sprzęt ochronny i sygnalizacyjny, Stan zabezpieczenia przeciwpożarowego, Stan wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej ,Stan wyposażenia stanowiska w niezbędne instrukcje, oznaczenia i napisy ostrzegawcze.

85.Wymienić podstawowe źródła informacji wykorzystywane w trakcie oceny stanowiska pracy. Podstawowe źródła informacji o stanowisku pracy i realizowanych na nim procesach: 1.Dokumentacja związana w określony sposób z ocenianym stanowiskiem pracy: Dokumentacja techniczno - ruchowa maszyn i urządzeń; Projekt organizacji stanowiska pracy; Dokumentacja technologiczna; Rysunki wytwarzanych wyrobów / półwyrobów; Warunki techniczne wykonania i odbioru wyrobów; Normy pracy, normatywy materiałowe. 2.Samo stanowisko pracy i realizowane na nim procesy.3.Pracownicy zatrudnieni na ocenianym stanowisku pracy lub w jakiś sposób z nim związani (brygadzista, mistrz, osoba dokonująca odbioru technicznego urządzeń po ich zainstalowaniu na stanowisku, kontroler jakości, technolog, organizator produkcji)

 

V. WARTOŚCIOWANIE PRACY

 

95. Zdefiniowac pojęcie wartościowania pracy.

-to postępowanie mające na celu określenie obiektywnych cech danego rodzaju pracy i wymagań stawianych przez nią wykonawcy oraz ustalenie jej relatywnej wartości

96. Na czym polega istota wartościowania pracy i czemu ono powinno służyc ?

a)W procesie wartościowania pracy bada się a następnie ocenia te jej właściwości, które stanowią źródło określonych utrudnień, znajdujących swój wyraz w niezbędnych do wykonania danej pracy:

• Wiedzy, umiejętnościach, zdolnościach i doświadczeniu,

• Kondycji psychofizycznej,

• Wysiłku intelektualnym, fizycznym, psychonerwowym

• Natężeniu uwagi i szybkości reakcji.

b) Służy po to, by można było na tej podstawie zróżnicować indywidualne wynagrodzenia za poszczególne prace.

97. Scharakteryzowac stosowane najczęściej metod wartościowania pracy

-Metody sumaryczne - stosując metody sumaryczne, dokonuje się całościowej oceny stopnia złożoności pracy i jej uciążliwości, kierując się przy tym posiadanym doświadczeniem.

-Metody analityczne - w metodach analitycznych do wyceny pracy dochodzi się po wcześniejszym szczegółowym rozpoznaniu i przeanalizowaniu wymagań stawianych przez pracę. Postępowanie wartościujące kończy się wyceną punktową pracy wynikającą z przyjętych kryteriów jej oceny.

98.Jakie właściwości pracy podlegają ocenie w trakcie jej wartościowania?

• Złożoność operacyjna pracy

• Złożoność problemów rozwiązywanych w związku z jej realizacją

• Złożoność środków pracy

• Zakres samodzielności i odpowiedzialności związanej z wykonywaną pracą

• Uciążliwość fizyczna pracy (ciężar przedmiotu i środków pracy, pozycja przy pracy)

• Uciążliwość warunków, w jakich praca jest wykonywana

• Zagrożenia związane z wykonywaną pracą

99. Wyjaśnij pojęcie złożoności i uciążliwości pracy

-Pod pojęciem złożoności pracy rozumie się stopień skomplikowania wykonywanych zadań, zmuszający wykonawcę do określonego wysiłku umysłowego i precyzji ruchów.

Złożoność pracy wymaga określonego poziomu kwalifikacji, niezbędnego dla poprawnego wykonania danej pracy

-Uciążliwość pracy przejawia się w postaci określonego stanu obciążenia receptorów zmysłowych i układu nerwowego pracownika oraz obciążenia jego mięśni, powodując zmęczenie fizyczne, znużenie i stany stresowe.

100. Wymień podstawowe źródła złożoności pracy i uciążliwości natury psychicznej .

-Złożoność wytworu pracy

-Złożoność środków pracy i sposobu wykonania

-Zakres koniecznego współdziałania z innymi osobami w procesie pracy

-Zakres samodzielności działania na danym stanowisku pracy i związany z tym zakres odpowiedzialności

-Charakter rozwiązywanych problemów pojawiających się w związku z wykonywaną pracą oraz ich różnorodność, zmienność i złożoność

-Przebieg i skutki pracy

-Decyzje podejmowane w związku z wykonywaną pracą

-Wykorzystywane w trakcie realizacji procesu pracy środki i przedmioty pracy

-Odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych osób

-Wynikające z wykonywanej pracy kontakty zewnętrzne

-Wkład realizowanej pracy w wypracowanie ostatecznego wyniku osiąganego przez firmę

-Różnorodność i zmienność wytworów, środków pracy i realizowanych procesów

101. Wymień podstawowe źródła złożoności i uciążliwości fizycznej pracy.

1.Złożoność procesów manipulacyjnych

2.Ciężar przedmiotów i środków pracy, którymi człowiek manipuluje w trakcie procesu pracy

3.Pozycja przyjmowana w czasie wykonywania pracy

4.Stan obciążenia statycznego poszczególnych części ciała

5.Elementy materialnego środowiska pracy

• Warunki mikroklimatyczne

• Zanieczyszczenie powietrza

• Natężenie światła

• Hałas

• Drgania i wstrząsy

• Promieniowanie elektromagnetyczne, jonizujące i in.

102.Wymień podstawowe źródła informacji o pracy realizowanej na stanowisku, wykorzystywane w trakcie jej wartościowania.

• Dokumentacja związana w określony sposób ze stanowiskiem pracy i realizowanym na nim procesem pracy (dokumentacja konstrukcyjna, technologiczna, instrukcje, protokoły pokontrolne i in.)

• Proces pracy realizowany na danym stanowisku pracy

• Pracownik wykonujący pracę poddaną wartościowaniu, jego bezpośredni zwierzchnik, technolog, osoba odpowiedzialna w przedsiębiorstwie za sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy

103.Wymień podstawowe techniki pozyskiwania informacji o pracy , wykorzystywane w trakcie jej wartościowania.

• Obserwacja ciągła procesu pracy - polega na identyfikowaniu czynności lub stanów, na odnotowywaniu w karcie przebiegu czynności ich nazw i symboli oraz początku i końca trwania (jest podstawową techniką zbierania informacji o pracy, stosowaną w mierzeniu, normowaniu, usprawnianiu i wartościowaniu pracy).

• Obserwacja migawkowa procesu pracy - polega na prowadzeniu w ustalonych z góry momentach określonej liczby obserwacji oraz na formułowaniu na ich podstawie wniosków dotyczących struktury procesu i zachodzących w czasie jego trwania zjawisk i zdarzeń.

• Technika ankietowa - instrument wszechstronny pozyskiwania informacji o pracy, szczególnie przydatny w przypadkach analizy warunków pracy na stanowisku oraz badania metod pracy.

• Wywiady - technika zalecana w przypadku potrzeby szybkiego i wszechstronnego rozpoznania badanego procesu pracy, traktowana jako uzupełniająca w stosunku do technik takich, jak analiza dokumentów, obserwacja i ankietowanie.

---