Testy funkcjonalne w badaniu wad postawy określają stopnie przykurczy w stawach kręgosłupa, biodrowych i ramiennych, niewydolność badanych grup mięśniowych, zakres ruchów w stawach, chwiejność tułowia oraz inne niezbędne informacje, będące wskazówkami postępowania korekcyjnego z danym dzieckiem.
1. Test Degi - określa deficyt zgięcia i wznosu kończyn górnych. Badany w siadzie ugiętym, przy ścianie w celu stabilizacji odcinka lędźwiowego kręgosłupa, unosi ramiona przodem w górę. Jeśli nie dotknie płaszczy
32 33
zny ściany, wówczas kąt zawarty między ramionami a ścianą określa stopień przykurczy w stawach ramiennych.
2. Test Thomasa - stwierdza przykurcz w stawie biodrowym i skrócenie więzadła biodrowo - udowego.
Badany w leżeniu tyłem, NN proste i przywiedzione, zgina maksymalnie PN w stawie kolanowym i biodrowym. Badający wspomaga ruch zgięcia. Jeśli istnieje przykurcz, to udo LN unosi się ku górze.
3. Test Apleya - określa deficyt odwodzenia i rotacji kończyny górnej. Badany w postawie zasadniczej odwodzi ramię i wykonuje rotację zewnętrzną, następnie przenosi rękę do tyłu i próbuje dotknąć górnej krawędzi kąta przyśrodkowego lopatki po stronie przeciwnej. Badanie to określa zakres ruchu rotacji zewnętrznej i odwiedzenia.
Następnie badamy zakres ruchu rotacji wewnętrznej i przywiedzenia. Zadaniem badanego jest dotknięcie ręką kąta dolnego łopatki, później wyrostka barkowego łopatki przeciwnej. W trakcie testu należy obserwować badanego we wszystkich fazach ruchu, notując ograniczenia zakresu ruchu, koordynacji i asymetrii ruchu.
4. Test Langego - określa przykurcz zginaczy kończyny dolnej i niewydolność mięśni prostowników w następstwie lordozy lędźwiowej. Badany w pozycji zasadniczej zgina wyprostowaną kończynę w stawie kolanowym do kąta 30 stopni. W trakcie zginania mięśnie przykurczone pociągają za sobą guz kulszowy, powodując przemieszczenie się kolca biodrowego przedniego górnego ku górze. Zmniejsza się lordoza lędźwiowa. Jeżeli położenie kolca biodrowego przedniego górnego nie zmieni się albo ma tendencję do dalszego pochylania się, to występuje przykurcz zginaczy stawu biodrowego i niewydolność prostowników, spowodowana hiperlordozą lędźwiową.
5. Test P - P - określa przykurcz mięśni kulszowo - goleniowych. Badany wykonuje skłon w przód ~ postawy zasadniczej, zachowując wyprost w stawach kolanowych. Próbuje palcami rąk dotknąć podłogi. Przykurcz mięśni kulszowo - goleniowych uniemożliwia wykonanie tego zadania.
6. Test Obera - określa przykurcz powięzi szerokiej uda.
Badany w leżeniu na prawym boku, prawa kończyna dolna prosta. Badający zgina lewą kończynę do kąta 90 stopni i trzymając udo, zachowuje jej neutralne ułożenie. Badany stara się kończynę lewą przywieść do prawej. Przykurcz powięzi szerokiej uniemożliwia przywiedzenie uda w lewym stawie biodrowym.
7. Test Mattiassa-pozwala stwierdzić chwiejność tułowia, trudność utrzymania w pionie nad miednicą, niewydolność mięśni długich kręgosłupa.
34
Polega na wyciągnięciu kończyn górnych do przodu i utrzymaniu ich nieruchomo w tej pozycji. Obserwuje się, czy początkowo prawidłowo trzymany tułów w płaszczyźnie strzałkowej nie odchyli się ku tyłowi. Stopień nasilania sig tej utajonej chwiejności mierzy się w jednostce czasu. Chwiejność badamy w postawie zasadniczej, siadzie, przysiadzie, klęku, chodzie i biegu. Dziecko siedząc pochyla się ku bokowi, podpiera rękoma, a niekiedy przekrzywia głowę. W chwiejności kątowej istotna.jest obserwacja tułowia podczas chodu po nierównym podlożu. Drugim istotnym elementem tego testu jest obserwacja badanego chodzącego po wąskiej równoważni do przodu i do tyłu, a następnie raz jednym a raz drugim bokiem. W chwiejności kręgosłupa badany zbacza w stronę przewagi silniejszych mięśni lub w kierunku przemieszczonego środka ciężkości ciała.
8. Test Bertranda - Adamsa - pozwala ujawnić asymetrię pleców nawet wtedy, gdy nie występuje jeszcze wyraźny garb żebrowy
Badany wykonuje stopniowo skłon w przód (dokładnie w płaszczyźnie strzałkowej). Badający stoi około 1-2m od badanego i przyjmuje pozycję taką, aby wzrok jego był na wysokości pleców badanego. Obserwuje pojawienie się garbu żebrowego lub wału lędźwiowego. Oględziny wykonuje się z przodu i z tyłu.
9. Test Seyfrieda - pozwala stwierdzić niewydolność mięśniową w stopie płaskiej.
Badany staje w postawie zasad niczej, z lewą kończyną dolną zgiętą w stawie kolanowym. Ręce trzyma na biodrach lub w bok i wykonuje skręt miednicą w lewo. Stopa miękka ulega odkształceniu. Druga stopa podobnie.
10. Test lateralizacji tułowia - określa skoliozę zrównoważoną (wyrównaną przez kompensację liniową) lub skoliozę niezrównoważoną. Badający opuszcza pion z guzowatości potylicznej zewnętrznej swobodnie stojącego badanego. Nić pionu powinna pokrywać się ze środkiem C7 i szparą pośladkową. Badanie należy powtórzyć z wyrostka kolczystego C7. Jeśli pion pokrywa się ze szparą pośladkową i pada na środek podstawy utworzonej przez stopy badanego, to stwierdzona uprzednio skolioza jest wyrównana przez kompensację liniową i jest zrównoważona. Skolioza niezrównoważona występuje wtedy gdy tempo narastania jest szybsze od zmian adaptacyjnych, które zawsze dążą do zrównoważenia ciała. Określa się to odległością pionu od szpary pośladko~~ej.
11. Test ABD - określa przykurcz obdukcyjny
Dziecko leży na lewym boku, lewa ręka pod głową, prawa przed brzuchem stabilizuje ułożenie. Lewa kończyna dolna zgięta w stawie biodrowym i kolanowym. Prawa zgięta w stawie kolanowym, w lekkim przeproście w stawie biodrowym i rotacji 0 stopni. Badający obejmuje prawą ręką staw kolanowy kończyny dolnej prawej, lewą ręką powierzchnię boczną i przednią obszaru przyczepu mięśnia prostego uda, lekko poniżej kolca biodrowego
35
l
przedniego górnego, dla stabilizacji miednicy i kontroli napięcia mięśnia. Jeśli po odwiedzeniu i próbie przywiedzenia występuje bolesność przykurczonych tkanek okolicy kolca biodrowego górnego, to występuje przykurcz odwodzicieli badanego stawu. Test ten należy przeprowadzić w jednakowym ustawieniu po stronie prawej i lewej.
12. Test Schobera-określa sztywność kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Polega na obserwacji oddalania się wyrostków kolczystych w odcinku lędźwiowym kręgoshzpa. W tym celu oznacza się Ll i L5 w pozycji stojącej badanego i dokonuje pomiaru odległości tych punktów. Badany wykonuje zgięcie (skłon w przód o nogach prostych). W skłonie, fizjologicznie, odstęp ten zwiększa się (u dorosłych o 4-6 cm). W sztywności odcinka lędźwiowego odległość ta zmienia się w niewielkim stopniu.
13. Test Otta - określa sztywność w odcinku piersiowym kręgosłupa. Polega na obserwacji oddalania się wyrostków kolczystych w odcinku piersiowym kręgosłupa. W tym celu oznacza się Thl i Th12 w pozycji stojącej i dokonuje pomiaru odległości obu punktów. Bad,ny wykonuje zgięcie, podobnie jak w teście wyżej. W skłonie, fizjologicznie, odstęp zwiększa się (u dzieci ok. 2-3 cm). W sztywności odcinka piersiowego odległość ta zmienia się w niewielkim stopniu. W sytuacji zagrożenia skoliozą pojawia się usztywnienie odcinka Th7- Th12, czasami zanik fizjologicznej kifozy na rzecz kilkustopniowej lordozy oraz zanik wyrostków kolczystych.
14. Test Trandelenburga - wykazuje niedomogę czynnościową mięśnia pośladkowego średniego.
W warunkach prawidłowych, kiedy badany stoi na jednej kończynie, a drugą unosi przy zgięciu w stawie biodrowym i kolanowym, miednica zachowuje swoje symetryczne i poziome ułożenie, bo opadaniu jej zapobiega mięsień pośladkowy średni. W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego krętarz większy kości udowej, do którego przyczepia się mięsień pośladkowy średni, przesuwa się ku górze, a miednica po stronie przeciwnej opada. Obniża się bark po stronie przeciwnej z konieczności odciążenia chorego stawu biodrowego.
Wyniki przeprowadzonych testów można zapisać w karcie badań dziecka. Ryc. 3.
Karta przeprowadzonych testów funkcjonalnych Nazwisko i imię: Data badania:
Klasa:
y marszowej Thomasa- określa wielkość przy-
kurczu w stawie biodrowym.
ó zasadniczej ABD-określaprzykurczabduk-
b ~ cy1nY
N
`i $ siedzącej Apleya - określa zakres ruchu
w stawie ramiennym.
klęczącej Trandelenburga - wskazuje na
niedomogę czynnościową mię-
śnia pośladkowego średniego.
w przód Degi - bada stopień przykurczy
w stawach ramiennych.
.
ó ~
'~ w tył Otta - określa sztywność w od-
ó cinku piersiowym kręgosłupa.
__-
h ~o bokiem w prawo P - P - ustala przykurcz mięśni
kulszowo- goleniowych.
bokiem w lewo Langego - określa przykurcze
zginaczy st. biodrowego, niewy-
dolność prostowników - p. hi-
perlordozę.
Obera - stwierdza przykurcz po- Bemanda - Adamsa - określa
więzi szerokiej uda. asymetrię pleców, pojawienie się
garbu żebrowego lub wału lędź-
wiowego.
Seyfrieda - określa niewydolność Schobera - określa sztywność
mięśniową w stopie płaskiej. kręgosłupa w odcinku lędźwio-
wym.
T lateralizacji tułowia - określa
skoliozę zrównoważoną lub nie-
zrównoważoną.