Ochrona własności intelektualnej z podstawami informacji naukowej

20.02.10r.

Temat 1. Własności intelektualne (niematerialne). Podstawowa terminologia.

1. Prawo własności intelektualnej.

2. Kapitał ludzki.

3. Kapitał społeczny.

4. Inteligencja człowieka.

5. Inteligencja firmy.

6. Zarządzanie wiedzą.

7. Organizacja ucząca się.

8. Kapitał intelektualny.

Ad 1: prawo własności intelektualnej - inaczej prawo na dobrach niematerialnych obejmuje dział prawa cywilnego w którym zawarta jest regulacja prawna dotycząca dóbr niematerialnych (prawa autorskie) oraz działy regulacji dotyczących własności przemysłowej. Termin ten jest stosowany od 1967 r. gdy utworzono WIPO, agendę ONZ. Dobra niematerialne (intelektualne) to dobra występujące w obrocie cywilnoprawnym, nie posiadające postaci materialnej, stanowią one wynik twórczości artystycznej, naukowej i wynalazczej.

Problematykę dóbr niematerialnych regulują przepisy różnych gałęzi prawa np. prawa administracyjnego lub karnego. Cechą wspólną regulacji dotyczących poszczególnych dóbr niematerialnych jest ukształtowanie praw uprawnionych jako cywilnych praw podmiotowych bezwzględnie chroniących interesy osobiste i majątkowe.

Własność intelektualna jest uregulowana w różnych gałęziach prawa. Podstawowymi aktami prawnymi są:

• ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych

• ustawa o ochronie bez danych

• ustawa: Prawo własności przemysłowej

• ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Ad 2: Kapitał ludzki (ang. human capital) - to kapitał ucieleśniony w człowieku. Jest to zasób kapitału jaki stanowią ludzie wraz z ich wiedzą, umiejętnościami i zdrowiem. Zasób kapitału ludzkiego może być mniejszy lub większy niezależnie od liczby pracowników zatrudnionych w firmie. Kapitał ludzki nie zmienia się dokładnie tak jak liczba pracowników:

• firma posiadająca niewielu pracowników może posiadać równocześnie olbrzymi kapitał ludzki

• firma zatrudniająca wiele osób może mieć niewielki kapitał ludzki

Kapitał ludzki nie wzrasta bowiem tylko wraz ze wzrostem zatrudnienia. Składają się na niego także jakościowe komponenty, tj. wiedza, umiejętności, kreatywność, witalność itp. Atrybuty które wpływają na ludzkie możliwości wykonywanie z użyteczną pracą.

Ad 3: Kapitał społeczny - składa się z aktywnych połączeń międzyludzkich:

• zaufania,

• obustronnego zrozumienia,

• oraz wspólnych wartości i zachowań

które wiążą członków ludzkich sieci i społeczności a przez to umożliwiają wspólne działania.

Kapitał społeczny jest uzupełnieniem kapitału ludzkiego, który umożliwia efektywniejsze działanie grupowe. Jednym z najważniejszych argumentów za uwzględnieniem kapitału społecznego jest fakt, że jeśli zostanie on odpowiednio wykorzystany.

Należą do nich:

• wydajniejsze współdzielenie wiedzy,

• niższe koszty transakcji,

• niwelacja kosztów ponoszonych przy zwalnianiu pracowników, kosztów związanych z zatrudnieniem i szkolenie nowych,

• unikanie zastojów spowodowanych zmianami personelu,

• utrzymywanie wartościowej wiedzy organizacyjnej,

• większa spójność i kompleksowość działań dzięki zrozumieniu celów i większej stabilności organizacji

Ad 4: Inteligencja człowieka - to zespół cech określających poziom i sprawność jego działania

• zdolność samodzielnego myślenia, wolnego od wpływów emocji oraz sugestii otoczenia,

• zdolność dostosowania się do określonej sytuacji, decydowania w zależności od istniejących okoliczności,

• zdolność szybkiego uczenia się rzeczy nowych,

• zdolność analizowania faktów i zjawisk, umiejętność dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych oraz prawidłowości i tendencji.

Poziom inteligencji pracowników zaliczany jest do ważniejszych składników kapitału ludzkiego i kapitału intelektualnego firmy.

Ad 5: Inteligencja firmy - jest to potencjał intelektualny i umiejętności personelu decydujące o sposobie wykorzystania przez nie posiadanych możliwości, zdolność dostosowywania się do nowych sytuacji budowy oryginalnych strategii i odnoszenia sukcesów w zmieniającym się otoczeniu.

Na inteligencję firmy składają się:

• inteligencja informacyjna - rozumiana jest jako zdolność do szybkiego pozyskiwania potrzebnych informacji, gromadzenia, przetwarzania i przesyłania ich.

• inteligencja technologiczna - wyraża się w umiejętnym tworzeniu, nabywaniu i wykorzystywaniu właściwości technologii oraz ciągłym ich doskonaleniu w celu uzyskiwania wyrobów w wysokiej jakości i rozwijania.

• inteligencja innowacyjna - to stałe poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań i tworzenie korzystnych warunków motywacyjnych dla ich wdrażania.

• inteligencja finansowa - przejawia się w umiejętnym gospodarowaniu finansami firmy, racjonalnym planowaniu wydatków zarówno na cele bieżące jak i perspektywicznym.

• inteligencja marketingowa - wyraża się w stałym badaniu rynku, szybkim postrzeganiu potrzeb i życzeń klientów, jest zdolnością wyszukiwania nisz rynkowych i wchodzenia na nowe rynki.

• inteligencja organizacyjna - to zdolność przystosowania organizacji do mniejszych zadań umiejętności tworzenia prostych elastycznych i skutecznych struktur organizacji, zapewniających dobrą komunikacją wewnętrzną.

• inteligencja społeczna - jej przejawem jest szczególna troska o pracowników, stałe doskonalenie warunków pracy, płac i awansów, możliwość kształcenia i rozwijania pracowników oraz tworzenie wysokiej jakości życia w pracy.

• inteligencja ekologiczna - wyraża się w takiej stałej trosce o środowisko materialne, wprowadzanie ekologicznie czystych technologii i produktów.

Ad 6: Zarządzanie wiedzą - to systematyczny, skoordynowany proces gromadzenia, weryfikacji, przetwarzania, przechowywania i udostępniania wiedzy oraz kierowania procesami z nią związanymi, w celu podnoszenia skuteczności realizacji celów organizacji.

Ad 7: Organizacja ucząca się - jest to organizacja, która inspiruje i wspomaga uczenie się wszystkich jej członków i sama ciągle przekształca się stosownie do posiadanych możliwości i potrzeb otoczenia, korzystając z doświadczeń własnych jak i obcych. Pracownicy organizacji uczącej się nie przywiązują się do dotychczas stosowanych metod i rozwiązań, narzędzi oraz procedur. Akceptują ciągłe zmiany i dążenie do ulepszania, które jest podstawową zasadą w ich pracy.

Organizację uczącą się cechuje:

• specyficzny klimat, w którym pracownicy są zachęcani do uczenia się i rozwoju swoich zdolności i możliwości m.in. poprzez podejmowanie inicjatyw, zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności;

• rozszerzanie na klientów i dostawców klimatu uczenia się i rozwoju poprzez organizowanie wspólnych programów szkoleniowych, wspólne rozwiązywanie problemów i wprowadzanie nowych rozwiązań;

• traktowanie uczenia się i rozwoju jako centralnej sprawy w polityce firmy i jako podstawy powodzenia w rywalizacji z konkurentami;

• ciągły proces organizacyjnego przekształcania się jako rezultat uczenia się.

Ad 8: Kapitał intelektualny - w szerszym znaczeniu dzieli się na:

• kapitał odbiorców - związany z wartością kontaktów z klientami oraz potencjałem wynikającym z możliwości rozszerzania bazy klientów,

• kapitał organizacyjny - zależny od wydajności procesów, kultury i innowacji

• kapitał ludzki - będący przełożeniem wartości członków organizacji, w szczególności ich wiedzy, umiejętności, innowacyjności oraz zdolności szybkiego radzenia sobie z problemami.

W znaczeniu węższym kapitał intelektualny to suma procesów intelektualnych zachodzących w organizacji, która posiada określoną wartość. Procesy intelektualne mogą zachodzić w wyniku wiedzy, dotychczasowego doświadczenia, umiejętności itp.

21.02.2010 r.

Temat 2: Wartości niematerialne jako źródło przewagi konkurencyjnej

1. gospodarka przemysłowa

⇓

2. gospodarka usług

⇓

3. gospodarka oparta na wiedzy

ad. a): * produkcyjna, początek XX w.

* produkcja dóbr

* jakość, forma produkcji, dosyć stabilny charakter

* firmy produkcyjne muszą posiadać spory zasób gotówki na powstanie jakiejś

formy

ad. b): * druga połowa XX w.

* ¾ osób zatrudnione w sektorze prywatnym pracują w firmach w sektorze usług

* znacznie mniejszy zasób pieniędzy na rozkręcenie formy

ad. c): * pod koniec XX w, początek XXI w.

* oparta na wiedzy

* dobrze wyszkoleni profesjonaliści

* przeciętna wartość spółek, na rynku jest dwukrotnie wyższa niż wartość księgowa

* mała stabilność

* duża innowacyjność

* ciągłe zmiany, modyfikacje

* np. Microsoft - 90% wartości o charakterze materialnym

3 podstawowe grupy kapitału intelektualnego:

1. ludzie:

• rekrutacja,

• systemy motywowania pracowników

• np. współpraca z uczestnikami szkoły wyższej

• system wspierania różnych grup, duży nacisk na wspieranie pracy kobiet (zapewnienie przedszkoli, żłobków dla matek z dzieckiem)

2. systemy informatyczne i informacyjne:

• ceny sprzętu, oprogramowanie,

• najważniejszą wartość stanowią odpowiednio wykwalifikowani pracownicy (szkolenia),

• zaawansowane technologie

3. relacje z klientami:

• wpływają na niematerialną wartość firmy,

• zarządzanie marką, obsługa, marketing,

• gwarantują duże zyski dla firmy,

ZESTAWIENIE RÓŻNIC POMIĘDZY SPOŁECZEŃSTWEM PRZEMYSŁOWYM A SPOŁECZEŃSTWEM INFORMACYJNYM W ZAKRESIE WARUNKÓW FUNKCJINOWANIA I ZARZĄDZANIA ORGANIZACJAMI

Wyszczególnienie	Społeczeństwo przemysłowe	Społeczeństwo informacyjne
podstawowy zasób	kapitał (środki materialne)	wiedza (pomysł na zaistnienie inwestycji)
ludzie (pracownicy)	źródło kosztów	inwestycja
władza	zależy od zajmowanego szczebla w organizacji	zależy od posiadanej wiedzy, umiejętności i reputacji
styl zarządzania	nakazy i kontrola	partycypacyjny
struktura organizacyjna	hierarchiczna (najczęściej zbiurokratyzowana i scentralizowana)	płaska
strategia	nastawiona na konkurencję	nastawiona na kooperację
kultura organizacyjna	oparta na posłuszeństwie	oparta na zaufaniu
wartość rynkowa	zależy od posiadanych aktywów finansowych i rzeczowych	zależna od kapitału intelektualnego (wszelkich aktywów niematerialnych)
motywacja	głównie poprzez bodźce finansowe	poprzez wewnętrzną satysfakcję
relacje z klientami	jednokierunkowe poprzez rynek	interaktywne poprzez współpracę
ciągłe zmiany	zagrożenie	okazja (każda zmiana jest szansą żeby zaistnieć)
rozwój	liniowy, możliwy do przewidzenia	chaotyczny, trudny do przewidzenia
wykorzystywanie najnowocześniejszych technologii	ważne	niezbędne
dominujący sektor	przemysł ciężki	usługi, przetwarzanie informacji
najnowocześniejsze wynalazki z punktu widzenia efektywności zarządzania	linia montażowa	Internet
główne zadania menadżerów	wydajność, monitorowanie podwładnych	wspieranie współpracowników
wąskie źródła w produkcji	kapitał finansowy, umiejętności personelu	czas i wiedza

Temat 3: Elementy niematerialnej wartości organizacji

Zasoby będące własnością organizacji:

• patenty,

• licencje,

• kontrakty,

• bazy danych,

• sekrety handlowe,

Zasoby nie będące własnością organizacji:

• umiejętność pracowników,

• wiedza i umiejętności całej organizacji,

• kultura organizacyjna,

12 podstawowych wartości niematerialnych:

• przywództwo,

• realizacja strategii,

• komunikacja i jawność,

• wartość marki,

• reputacja,

• sieci i sojusze oraz więzi zewnętrzne i wewnętrzne,

• technologie i procesy,

• kapitał ludzki i kapitał intelektualny,

• organizacja i kultura w miejscu pracy,

• innowacyjność,

• elastyczność,

• prawa do własności intelektualnej (patenty, licencje, sekrety handlowe, kontrakty)

Temat 4: Światowa organizacja własności intelektualnej (WIPO)

WIPO:

• koordynacja do tworzenia własności intelektualnej na świecie,

• powstała w 1967r w Sztokholmie,

• zajmuje się koordynacją i tworzeniem regulacji dotyczących systemu ochrony własności intelektualnej a także świadczeniem pomocy prawnej i technologicznej,

• celem organizacji jest pogłębianie wiedzy na temat ochrony praw własności intelektualnej na arenie międzynarodowej oraz zapewnianie współpracy administracji w zakresie egzekwowania praw własności intelektualnej oraz praw autorskich,

• czuwa nad przestrzeganiem umów międzynarodowych by przeciwdziałać naruszeniom tych praw,

• prowadzi również różnego rodzaju akcje edukacyjne i programy pomocne,

• obecnie zrzesza 184 państwa członkowskie, w tym Polska

Komitety eksperckie WIPO:

• Harmonizacji Praw Ochrony Znaków Towarowych

• Rozwiązywania Sporów co do własności Intelektualnej między Państwami

Temat 5: Akty prawne regulujące prawo własności intelektualnej

Prawa dotyczące własności intelektualnej w Polsce 4 typy aktów prawnych:

• ustawy:

• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994r

• Ustawa Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000r

• Rozporządzenia

• dyrektywy UE

• konwencje międzynarodowe

20 marzec 2010 r.

Temat 6: Prawo autorskie. Ustawa z dnia 4 luty 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Przedmiot prawa autorskiego:

• przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

• wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, programy komputerowe);

• plastyczne;

• fotograficzne;

• lotnicze;

• wzornictwa przemysłowego;

• architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne, urbanistyczne;

• muzyczne i słowno-muzyczne;

• sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne, pantomimiczne;

• audiowizualne (w tym filmowe);

Nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:

• akty normatywne lub ich urzędowe projekty;

• urzędowe dokumenty, materiały, znaki, symbole;

• opublikowane opisy patentowe lub ochronne;

• proste informacje prasowe;

Utwór jest objęty przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.

Twórca utworu

Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości. Dopóki twórca nie ujawni swojego autorstwa, w wykonywaniu praw autorskich zastępuje go producent lub wydawca a w razie ich braku właściwa organizacja zbiorowego. Prawo autorskie przysługuje twórcy a współtwórcą prawo autorskie wspólne.

Prawo autorskie a pracodawca

Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków, ze stosunku pracy nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwsze ustawy opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu 6 miesięcy nie zawarto z twórcą umowy o wydanie.

Różnice między prawem autorskim majątkowym a prawem autorskim osobistym

• Autorskie prawa osobiste - nie ulegają przedawnieniu. Chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeszeniu się lub zbyciu , więź twórcy z utworem a w szczególności prawo do:

• autorstwa utworu

• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępnienia go anonimowo

• nienaruszalności treści i formy utworu i jego rzetelnego wykorzystania

• decydowaniu o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

• nadzorem nad sposobem korzystania z utworu

Twórca, którego prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonania naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie. O odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zamierzone sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną jako zadośćuczynienie. Dozwolony majątek publiczny, czyli niektóre instytucje mogą korzystać z utworów bez uiszczenia opłat np. biblioteka.

• Autorskie prawa majątkowe - prawo do czerpania korzyści z utworu ulegają przedawnieniu - 70 lat po śmierci autora, następnie utwór staje się dobrem publicznym lub najpóźniej zmarłego współtwórcy. Autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy.

Ochrona korespondencji

Jeżeli osoba do, której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej woli rozpowszechnianie korespondencji w okresie 20 lat od jej śmierci wymaga zezwolenia małżonka, a jego braku kolejno zstępnych rodziców lub małżonka.

Ochrona wizerunku

Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zezwolenie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

• osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią wielu funkcji publicznych, głównie: politycznych, społecznych, zawodowych;

• osoby stanowiącej jedynie szczegół całości tj. zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi:

• są to stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów, wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych

Odpowiedzialność karna

• kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 3 lat

Temat 7: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polski (akty, prawa, cele, zasady działania, baza danych).

Urząd Patentowy - to narodowy lub międzynarodowy organ administracyjny (urząd) udzielający ochrony prawnej przedmiotom własności przemysłowej i handlowej oraz gromadzeniem i udostępnianiem dokumentacji jak i literatury patentowej.

28 grudzień 1918 r. - powstanie Urzędu Patentowego

24 kwiecień 1924 r. - wydanie pierwszego patentu

Zadania Urzędu Patentowego RP:

• udzielanie ochrony prawnej na przedmioty własności przemysłowej tj. wynalazki, wzory użytkowe, wzory zdobnicze, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, topograficzne, układów scalonych,

• udostępnianie i gromadzenie dokumentacji i literatury patentowej, prowadzenie rejestru patentów,

• współtworzenie i popularyzowanie zasady ochrony własności przemysłowej,

• wydawanie decyzji w trybie postępowania spornego w sprawach określonych w przepisach ustawy „prawo własności przemysłowej”,

Ośrodki informacji patentowej

W Polsce działa 27 takich ośrodków głównie na terenie Politechnik. Świadczą usługi informacji obejmujące:

• udostępnienia dokumentacji patentowej,

• wyszukiwanie literatury patentowej,

• poszukiwanie dokumentacji literatury patentowej,

• podstawowe informacje z zakresu prawa własności przemysłowej,

• informacje o procedurach postępowania Urzędu Patentowego,

Rzecznik Patentowy - to prawnik świadczący pomoc prawną podmiotów gospodarczych, jednostką organizacyjną i osobom fizycznym w sprawach własności przemysłowej.

Zakres ich praw i obowiązków określa ustawa z 1993 r. Zawód rzecznika może wykonywać osoba wpisana na listę rzeczników przez RP.

Temat 14: Programy antyplagiatowe

Plagiaty = Plagiatus (skradziony) + Plagium (sieć myśliwska)

Plagiat:

• przywłaszczenie cudzego utworu lub pomysłu twórczego,

• wydanie cudzego utworu pod własnym nazwiskiem,

• dosłowne zapożyczenie cudzych dzieł podane jako oryginalne i własne

Rodzaje:

1. całkowity - przywłaszczone zostaje całe dzieło innego autora

2. częściowy - przypisane zostaje sobie autorstwo tylko niektórych fragmentów utworu

3. jawny - polega na przejęciu całości lub fragmentu cudzego utworu i opatrzeniu go własnym nazwiskiem. Plagiator nie stosuje „cudzysłowia” i nie podaje źródła jego pochodzenia.

4. ukryty - przejęcie fragmentu z cudzego utworu bez podania źródła i autora, a następnie wplata je do własnych wywodów. Mowa tutaj nie tylko o dosłownych zapożyczeniach „słowo w słowo”, ale także o odwzorowaniu danego utworu przy użyciu innych wyrazów, oddających tę samą treść i konstrukcję myślową

5. autoplagiat - kiedy powtórnie zamieszczamy swój wcześniej już opublikowany tekst, bez wskazania źródła

Jak uniknąć plagiatu? Trzeba podawać:

1. źródło

2. bibliografię

Systemy antyplagiatowe w Polsce. Program plagiat.pl

Celem programu jest wsparcie wykładowców uniwersyteckich, zmagających się w plagą nieuprawnionych zapożyczeń. Powstał w 2003 r. , program komputerowy umożliwiający kontrolę dokumentów pod względem ich podobieństwa do tekstów znajdujących się w bazie tego systemu. W 2008 r. z programu korzystało 67 szkół. Szacuje się, że około 5-10% prac magisterskich było plagiatem.

Praca dyplomowa

⇓

Porównanie wersji elektronicznej i drukowanej

⇓

Raport podobieństwa

Promotor Obrona

• poprawa * baza danych

• upomnienie

• nagana

---