Kwalifikowana I Pomoc
Wykład 2
26.02.09r.
RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA U DOROSŁYCH
ERC - Europejska Rada do spraw Resuscytacji
Reanimacja - ożywianie, zespół czynności mających na celu podtrzymanie wentylacji płuc i zapewnienie efektywnego krążenia krwi oraz powrót czynności mózgu.
Resuscytacja oddechowa - sztuczne oddychanie to zabiegi mające na celu zastąpienie i przywrócenie oddychania w warunkach bezdechu. Obejmuje udrożnienie dróg oddechowych.
Resuscytacja krążeniowa - sztuczne krążenie to czynności mające na celu zastąpienie i przywrócenie skutecznej pracy serca. Polega na wykonywaniu ucisku klatki piersiowej.
Sztuczne oddychanie jest konieczne wówczas, gdy po udrożnieniu dróg oddechowych:
- poszkodowany nie oddycha,
- częstość oddechów jest zbyt mała i wynosi <8/min u dorosłego, 10/min u dziecka, 20/min u niemowlęcia,
- obserwuje się nieprawidłowe ruchy oddechowe i zwiększony wysiłek oddechowy,
- słychać nieprawidłowe szmery oddechowe,
- zmniejsza się częstość uderzeń serca,
- obserwuje się sinicę wokół ust, a jego skóra jest blada.
SKŁAD POWIETRZA
wdychanego wydychanego
- O2 21% - O2 17%
- CO2 0,03% - CO2 4%
- N 78% - N 78%
Resuscytację prowadzi się według schematu:
A (Airway) - drogi oddechowe
B (Breathing) - oddychanie
C (Circulation) - krążenie
UDROŻNIENIE DRÓG ODDECHOWYCH
- Połóż jedną dłoń na czole poszkodowanego,
- Dwoma palcami drugiej ręki unieś brodę poszkodowanego, połóż je tak, aby znajdowały się na twardej części podbródka,
- Aby przygotować poszkodowanego do wykonania wdechów ratowniczych, dodatkowo palcami dłoni, która leży na czole, zaciśnij nos poszkodowanego.
SZTUCZNE ODDYCHANIE
- Każdy oddech powinien trwać 1 sekundę,
- Kątem oka obserwuj klatkę piersiową poszkodowanego. Jeżeli podczas wdechu uniosła się - oddech został wykonany prawidłowo,
- Jeżeli klatka piersiowa poszkodowanego nie uniosła się, udrożnij ponownie drogi oddechowe, oczyść jamę ustną poszkodowanego,
- Jeśli klatka piersiowa poszkodowanego nie podniosła się, nie wykonuj dodatkowych wdechów. Jednorazowo możesz to zrobić tylko 2 razy!
ZEWNĘTRZNY MASAŻ SERCA
1. Za każdym razem kiedy podejmuje się uciskanie klatki piersiowej, ratownik powinien niezwłocznie ułożyć ręce „na środku klatki piersiowej”.
2. Należy uciskać klatkę piersiową z częstotliwością 100/min.
3. Trzeba zwracać uwagę by uzyskać pełną głębokość uciśnięć 4-5 cm (u osób dorosłych).
4. Należy pozwolić aby klatka piersiowa wracała po każdym uciśnięciu do pozycji wyjściowej.
5. Fazy nacisku i relaksacji powinny zajmować tyle samo czasu.
6. Trzeba minimalizować przerwy pomiędzy uciśnięciami.
7. Nie należy wykorzystywać oceny tętna na tętnicy szyjnej lub udowej jako wskaźnika skuteczności przepływu tętniczego.
NAGŁE ZATRZYMANIE KRĄŻENIA (NZK)
Stan, w którym niezależnie od przyczyny dochodzi do nagłego ustania efektywnej pracy serca, co powoduje przerwanie krążenia krwi, wtórne niedokrwienie i niedotlenienie wszystkich narządów i tkanek.
Śmierć kliniczna - etap procesu umierania, w którym odwracalnemu zatrzymaniu uległy podstawowe funkcje życiowe: krążenie, oddychanie i czynności ośrodkowego układu nerwowego.
Śmierć biologiczna - nieodwracalne ustanie czynności życiowych z organicznym uszkodzeniem komórek i tkanek, wskutek NZK na dłuższy okres niż 3-4 minuty.
Przyczyny NZK ze strony układu oddechowego:
- niedrożność dróg oddechowych,
- odma i krwiak opłucnej,
- aspiracja,
- obrzęk płuc.
Przyczyny NZK ze strony układu krążenia:
- zaburzenia wytwarzania impulsów i przewodnictwa,
- choroba wieńcowa (zawał serca),
- zator tętnicy płucnej,
- kardiomiopatie,
- tamponada osierdzia,
- wstrząs,
- niewydolność krążenia.
Przyczyny NZK ze strony układu nerwowego:
- urazy czaszkowo-mózgowe,
- zatrucia lekami,
- udar mózgu,
- infekcje i choroby metaboliczne,
- guzy mózgowia.
Rozpoznanie NZK:
- utrata przytomności (po 5-8sek.),
- brak oddechu (po 45sek.),
- brak tętna na dużych tętnicach,
- rozszerzenie źrenic (po 45-90sek.),
- obniżenie napięcia mięśniowego,
- szare lub szaro-sine zabarwienie powłok.
Różnicowanie NZK z omdleniem:
NZK Omdlenie
- świadomość - -
- oddech - +
- tętno - +
ALGORYTM BLS (Basic Life Suport) U DOROSŁYCH zgodny z wytycznymi ERC:
Nie reaguje -> Zawołaj o pomoc -> Udrożnij drogi oddechowe -> Brak prawidłowego oddechu -> Zadzwoń na numer 999 (112) -> 30 uciśnięć klatki piersiowej -> 2 oddechy ratownicze i 30 uciśnięć klatki piersiowej.
RKO W DWÓCH RATOWNIKÓW
- wykonaj 2 oddechy ratownicze,
- wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej.
Odstęp między ostatnim uciskiem klatki piersiowej a pierwszym wdechem powinien być jak najkrótszy.
Uciski i wdechy prowadź naprzemiennie w stosunku 30:2 do czasu przybycia pogotowia lub momentu wyczerpania sił.
POWIKŁANIA MASAŻU SERCA:
- złamanie żeber,
- uszkodzenie naczyń międzyżebrowych,
- odma opłucnowa,
- złamanie mostka,
- uszkodzenie serca,
- uszkodzenie miąższu wątroby,
- pęknięcie śledziony,
- przedziurawienie jelita grubego.
RKO
* Możesz ograniczyć tylko do uciśnięć klatki piersiowej, jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcie klatki piersiowej bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć na minutę.
* Opierając się o wyniki badań dotyczących wentylacji, która ma miejsce przy pośrednim masażu serca, stwierdzono, że resuscytacja poprzez sam pośredni masaż jest lepszym rozwiązaniem, niż brak podjęcia jakichkolwiek działań.
* Nie zmienia to faktu, że resuscytacja z prawidłowo prowadzoną wentylacją jest skuteczniejsza od samego masażu serca.
* W miarę możliwości drugi ratownik powinien utrzymywać drożność dróg oddechowych w czasie pośredniego masażu serca.
* Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.
Kontynuuj resuscytację krążeniowo-oddechową do czasu gdy:
- przybędą kwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,
- poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
- ulegniesz wyczerpaniu.
UTRUDNIENIA RKO U KOBIETY W CIĄŻY
* ODDYCHANIE:
- wzmożone zapotrzebowanie na tlen.
- zmniejszona podatność klatki piersiowej,
- trudniej dostrzegalne unoszenie się i opadanie klatki piersiowej,
- większe ryzyko zarzucania treści żołądka i zachłyśnięcia.
* KRĄŻENIE:
- ciążowe ustawienie żeber,
- wysokie ustawienie przepony,
- otyłość pacjentki,
- przerost gruczołu piersiowego,
- ucisk żyły głównej dolnej i aorty przez macicę (zespół aortalno-żylny).
RKO
* Uniesienie prawego biodra o kąt 30 stopni eliminuje ucisk macicy na aortę i żyłę główną dolną, znosząc przeszkodę w dopływie krwi do serca i w przepływie krwi w krążeniu łożyskowym.
* Resuscytację należy przeprowadzać według algorytmu dla osoby dorosłej.
PRZYRZĄDOWE UDROŻNIENIE DRÓG ODDECHOWYCH
Do udrożnienia dróg oddechowych wykorzystuje się specjalnie skonstruowane rurki:
- ustno-gardłowa (Guedela),
- nosowo-gardłowa (Wendla),
- intubacyjna,
- tracheotomijna,
- maska krtaniowa.
Rurka ustno-gardłowa układa się w jamie ustnej poszkodowanego nieprzytomnego pomiędzy podniebieniem a językiem, zapobiegając opadaniu języka w kierunku tylnej ściany gardła. Po założeniu rurki należy utrzymać głowę poszkodowanego w pozycji odchylonej z wysuniętą ku górze żuchwą.
Rurka intubacyjna założona do tchawicy zabezpiecza przed dostaniem się wszelkich substancji do dróg oddechowych, gdyż wyposażona jest w mankiet uszczelniający. Umożliwia odessanie wydzieliny z dróg oddechowych oraz stwarza alternatywną drogę podawania leków. Intubacja tchawicy wymaga sporego doświadczenia. Niewłaściwe wprowadzenie rurki skutkuje intubacją przełyku, umieszczeniem w jednym z głównych oskrzeli.
Gdy zawiodą inne metody zapewnienia drożności oddechowej, konieczna staje się metoda operacyjna polegająca na dojściu do tchawicy przez skórę i błonę pierścienno-tarczową. Jest to najpewniejszy sposób udrożnienia dróg oddechowych. Po wykonaniu i rozchylaniu brzegów cięcia, wprowadza się do tchawicy wyposażony w mankiet uszczelniający rurkę tracheotomijną o średnicy 6,0-8,0mm.
WENTYLACJA
Maska - ogranicza bezpośredni kontakt z poszkodowanym (zastawka jednokomorowa) przez co zmniejsza ryzyko zakażenia, umożliwia podanie tlenu jeśli wyposażona jest w zawór, umożliwiający połączenie ze źródłem tlenu. Jeżeli poszkodowany ma dodatkowo założoną rurkę ustno-gardłową, wentyluje się przez usta i nos.
RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA U NIEMOWLĄT U DZIECI
* Noworodek - od urodzenia do pierwszego miesiąca życia.
* Niemowlę - od 2 miesiąca życia do 1 roku.
* Dziecko - osoba pomiędzy 1 rokiem życia a okresem pokwitania, który jest fizjologicznym końcem dzieciństwa.
RKO NIEMOWLĘCIA
Etiologia NZK u dzieci i niemowląt jest inna niż u osób dorosłych, rzadko przyczyną pierwotną jest charakter sercowy. W tych grupach wiekowych podstawowe zagrożenie dotyczy dróg oddechowych, które szybko doprowadza do utrudnienia oddychania, a spowodowana przez to hipoksja wkrótce doprowadza do bradykardii i zatrzymania czynności serca.
Sprawdź czy niemowlę jest przytomne. W tym celu uderz w stópkę i obserwuj reakcję. Jednocześnie sprawdź reakcję na głos. Jeżeli nie reaguje to jest nieprzytomne.
Wezwij pomoc. Zrób to sam bez oddalania się od niemowlęcia, albo jeśli w pobliżu jest inna osoba, niech ona to zrobi. Oddalić się w celu wezwania Pierwszej Pomocy możesz po 1 minucie prowadzenia resuscytacji.
Ułóż niemowlę na plecach na twardym podłożu. Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający język i nagłośnię. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole niemowlęcia i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa niemowlęcia nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego - uzyskaj efekt skierowania ust w górę. Sprawdź wzrokiem zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być zabawka, wymiociny lub pokarm. Tylko jeżeli stwierdzisz obecność ciała obcego - usuń je. Nie stosuj manewru wymiatania na „ślepo”.
Sprawdź czy niemowlę oddycha:
- Pochyl się nad dzieckiem
- Staraj się usłyszeć szmer wdychanego/wydychanego powietrza
- Obserwuj ruchy klatki piersiowej
- Oddech bada się przez 10 sekund
UWAGA! Bardzo wolny, nieregularny oddech jak również westchnienia (także w czasie ucisków klatki piersiowej) również należy uznać za BRAK ODDECHU!
Jeżeli dziecko nie oddycha wykonaj 5 wstępnych wdechów. W wentylacji niemowlęcia stosuje się inne metody:
- Metoda usta - usta - nos - ratownik wdmuchuje swoimi ustami jednocześnie w usta i nos niemowlęcia.
- Metoda usta - nos - ratownik wdmuchuje powietrze przez nos dziecka zamykając jednocześnie jego usta.
Także objętość powietrza jest mniejsza i zajmuje tyle ile mieści się w ustach ratownika. Wdechy takie określane są jako pufnięcia. Ratownik cały czas powinien kontrolować ruchy oddechowe klatki piersiowej niemowlęcia. Po każdym wdechu trwającym ok. 1-1,5 sekundy powinien nastąpić bierny wydech.
Jeżeli po wykonaniu dwóch wdechów klatka piersiowa nie opada, należy ponownie sprawdzić stan dróg oddechowych.
Uciskanie klatki piersiowej
Metoda pierwsza - dwóch ratowników
- Niemowlę leży na plecach na twardym podłożu.
- Ucisk dwoma kciukami w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii międzysutkowej obejmując dłońmi tułów niemowlęcia
- Ucisk mostka na głębokość 1/3 wysokości klatki piersiowej w tempie powyżej 100/minutę
- Wykonuje się w cyklach 15:2 - 15 uciśnięć / 2 wdechy;
Metoda druga - jeden ratownik
Niemowlę leży na plecach na twardym podłożu.
Ucisk opuszkami dwóch palców w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii międzysutkowej
Ucisk mostka na głębokość 1/3 głębokości klatki piersiowej w tempie powyżej 100/minutę
Wykonuje się w cyklach 15:2 - 15 uciśnięć / 2 wdechy;
Po każdej serii uciśnięć należy ponownie udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy ku tyłowi. Dopiero po tej czynności można wykonywać oddechy ratownicze.
Resuscytację niemowlęcia prowadzi się do momentu:
- Powrotu oddychania i krążenia
- Przekazania poszkodowanego lekarzowi
- Zmęczenia ratownika uniemożliwiającego dalszą akcję ratunkową.
W sytuacji, gdy nie jest możliwe wykonywanie przez ratującego wdechów ratowniczych można wykonywać samo uciskanie klatki piersiowej w tempie >100/min, nieprzerwanie.
RKO U DZIECKA
A - Airway - drogi oddechowe
- Sprawdź czy dziecko jest przytomne. W tym celu chwyć je za barki i potrząśnij. Zadaj proste pytanie: “Co się stało?” Jeżeli nie reaguje to jest nieprzytomne.
- Wezwij pomoc. Zrób to sam bez oddalania od dziecka, albo jeśli w pobliżu jest inna osoba, niech ona to zrobi. Oddalić się w celu wezwania pomocy możesz po 1 minucie prowadzenia resuscytacji.
- Ułóż dziecko na plecach.
- Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający język i nagłośnię. Stań z boku dziecka. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole dziecka i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa dziecka nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego - uzyskaj efekt skierowania ust w górę. Sprawdź wzrokiem zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być proteza, zabawka, wymiociny lub pokarm. Tylko jeżeli stwierdzisz obecność ciała obcego - usuń je. Nie stosuj manewru wymiatania na ślepo.
Sprawdź czy dziecko oddycha:
- Pochyl się nad dzieckiem
- Staraj się usłyszeć szmer wdychanego/wydychanego powietrza
- Obserwuj ruchy klatki piersiowej
UWAGA! Bardzo wolny, nieregularny oddech jak również westchnienia (także w czasie ucisków klatki piersiowej) również należy uznać za BRAK ODDECHU!
- Oddech bada się przez 10 sekund
- Jeżeli dziecko nie oddycha wykonaj 5 wstępnych wdechów
Metody wykonywania wdechów ratunkowych:
- Metoda usta - usta - ratownik obejmuje swoimi ustami usta dziecka, jednocześnie palcami zatyka nozdrza. Po wykonaniu wdechu zwalnia ucisk nosa.
- Metoda usta - nos - ratownik wdmuchuje powietrze przez nos dziecka zamykając jednocześnie jego usta.
Po każdym wdechu trwającym ok. 1 sekundy powinien nastąpić bierny wydech. Ratownik cały czas powinien kontrolować ruchy oddechowe klatki piersiowej dziecka.
Jeżeli po wykonaniu dwóch wdechów klatka piersiowa poszkodowanego nie opada, należy ponownie sprawdzić stan dróg oddechowych.
Uciskanie klatki piersiowej:
- Dziecko leży na plecach na twardym podłożu.
- Ratownik klęka z boku poszkodowanego i rozpina mu górną część odzienia
- Ratownik kładzie część dłoniową nadgarstka na mostku 2 palce powyżej łuku żebrowego lub gdy ma problem z lokalizacją łuku żebrowego - na środku klatki piersiowej. Splata palce obu dłoni jedna nad drugą. Wykonując uciśnięcia stara się przenosić ciężar na nadgarstki. Masaż u małego dziecka można wykonywać jedną ręką.
- Uciska mostek na głębokość 2,5 - 3,8 cm w tempie 100/minutę
- Wykonuje się w cyklach 30:2 - 30 uciśnięć - 2 wdechy; ok. 3 cykli/minutę
- Po każdej serii uciśnięć należy ponownie udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy ku tyłowi. Dopiero po tej czynności można wykonywać wdechy ratownicze.
- Resuscytacja jest mniej męcząca przy pochyleniu się nad poszkodowanym zachowując wyprostowane łokcie. Wykorzystuje się wtedy ciężar własnego ciała.
Resuscytację dziecka prowadzi się do momentu:
- Powrotu oddychania i krążenia
- Przekazania poszkodowanego lekarzowi
- Zmęczenia ratownika uniemożliwiającego dalszą akcję ratunkową.
W sytuacji, gdy nie jest możliwe wykonywanie przez ratującego wdechów ratowniczych można wykonywać samo uciskanie klatki piersiowej w tempie 100/min, nieprzerwanie.
Gdy ratowników jest 2 lub więcej, warto zmieniać się co 2 minuty. Zapobiegnie to szybkiemu wyczerpaniu sił.
KIEDY WEZWAĆ POMOC
- Gdy jest więcej niż jeden ratownik, jeden z nich rozpoczyna resuscytację, podczas gdy drugi idzie po pomoc,
- Gdy jest tylko jeden ratownik, prowadzi on resuscytację przez około minutę zanim pójdzie po pomoc. Aby zminimalizować czas trwania przerwy w BLS. Możliwe jest przeniesienie niemowlęcia lub małego dziecka do miejsca wzywania pomocy,
- Jednym wyjątkiem, kiedy nie należy prowadzić BLS przez minutę zanim uda się pomóc jest przypadek, kiedy dziecko nagle traci przytomność i jest to zauważone przez ratownika. W tej sytuacji najbardziej prawdopodobną przyczyną NZK są zaburzenia ze strony serca.
1