MIĘDZYNARODOWY JĘZYK ESPERANTO
NA USŁUGACH CHRZEŚCIJAN I KOŚCIOŁA

 

 

Trudności porozumiewania się ludzi mówiących różnymi językami już od dawnych czasów komplikowały relacje między jednostkami, społecznościami i całymi narodami. Szacuje się, że w świecie używa się więcej niż 6000 języków.

Językowa różność prowadzi często przez niezrozumienie do nienawiści, szczególnie gdy jest nadużywana do  podsycania nacjonalistycznych manii. Panowaniu mocnych nad słabszymi zawsze towarzyszyły również dążenia narzucić im nawet swój język. Dlatego już od dawna obowiązuje niepisana zasada: Kto włada imperium, tego język należy przyjąć. To powoduje pewną dyskryminację i tłumienie praw i tożsamości kulturalnej zwłaszcza małych narodów, niekiedy aż do utraty ich indywidualności. We współczesnej epoce ma językowa hegemonia owszem więcej wyrafinowaną formę, bo kieruje się przede wszystkim interesami ekonomicznymi i opiera się na osiągnięciach technicznych. Obecnej globalizacji oczywiście towarzyszy stopniowa językowa anglizacja w skali ogólnoświatowej.

Przyjęcie któregokolwiek narodowego języka jako wspólnego środka porozumienia ma dla niektórych kontaktujących się uczestników dyskryminacyjny charakter. Historyczne doświadczenia pokazały, że ludzka społeczność potrzebuje pomocniczego międzynarodowego języka. Oczywiście na prawdę neutralnego i łatwego, który umożliwiłby potrzebną komunikację między ludźmi na równoprawnym fundamencie. Świadomość tej naglącej potrzeby wystąpiła zwłaszcza w ostatnich dwóch stuleciach w szeregu projektów planowo utworzonego nowego języka. Z nich wyszedł zwycięsko po dłuższym sprawdzeniu tylko jeden. Nazywa się ESPERANTO. Jego autorem jest polski lekarz - okulista Dr. Ludwik Łazarz Zamenhof (1859-1917). Ten międzynarodowy język powstał dzięki jego głębokiemu przekonaniu, że świat potrzebuje łatwego, zrozumiałego i całkiem neutralnego środka dla porozumienia, który usunąłby językowe bariery i dyskryminację, a jednocześnie byłby łatwo dostępny dla każdego narodu. Dużo ludzi wierzących zaraz po powstaniu esperanta dobrze poznało znaczenie tego wspaniałomyślnego projektu i przyjęło go za swój.

Esperanto to niewątpliwie genialne lingwistyczne dzieło, które opiera się na logicznych zasadach - ma fonetyczną ortografię, wykorzystuje międzynarodowo znane pierwiastki słowne z pomysłowym tworzeniem słów włącznie z ich derywacją, a przy tym jego gramatyka jest całkiem prosta. Prócz tego otwarte jest na ciągłe przejmowanie nowych pojęć i na stały rozwój. Obecnie używa się z powodzeniem tego planowo utworzonego języka praktycznie na wszystkich kontynentach, posiada bogatą literaturę oryginalną  przetłumaczoną (więcej niż czterdzieści tysięcy tytułów), ukazują się w nim czasopisma itd. To jest zapewne wystarczający dowód jego zdolności życia i pożyteczności. Jednak, ponieważ nie jest on bezpośrednio związany z żadnym narodem, państwem ani grupą interesu, dlatego jest on w położeniu niekorzystnym w porównaniu z innymi językami, na których propagandę i nauczanie inwestuje się olbrzymie środki. Esperanto jest więc w nierównej pozycji, dlatego że za nim nie stoi a zatem nie nakłania do przyjęcoa go żadna polityczna czy ekonomiczna potęga. Przeciwnie - interes panujących struktur władzy prowadzi często do korzystania właśnie z językowego Babilonu i kolejnego górowania na międzynarodowym turnieju.

Esperanto z powodzeniem usuwa językowe bariery w stosunkach między ludźmi, buduje mosty do zrozumienia, prowadzi do przyjaźni między narodami i rasami. Właśnie na tym polega istotna różnica w porównaniu z użyciem obcych narodowych języków. Poza tym tutaj odpada wymagająca nauka i kosztowne systemy tłumaczenia, przekładów itp. Jest udowodnione, że esperanta można się nauczyć w przybliżeniu sześciokrotnie szybciej niż innego obcego języka. To praktycznie oznacza, że po jednym roku średnio uzdolniony student może nauczyć się nim władać tak, jak przy innym języku po sześciu latach. Niestety szeroka publiczność nie jest dostatecznie o nim informowana, na skutek tego wiadomości o jego ogromnych zaletach nie są zbyt rozpowszechnione.

Wynalazek Zamenhofa jednak nie jest tylko unikalnym środkiem wzajemnej komunikacji, jego myśli mają głębsze i wieloskutkowe znaczenie; esperantyści za pomocą języka dążą do zbratania wszystkich ludzi na bazie wspólnego ideału. Wszyscy, którzy go używają, tworzą jedną wielką rodzinę na całej kuli ziemskiej.

Kościół, który jest uniwersalny i nie wiąże się więc bezpośrednio z żadnym narodem ani językiem, używał w istocie do II. Soboru Watykańskiego łaciny jako oficjalnego wspólnego języka. Jej zaletą było to, że chodziło o tzw. martwy język, więc swym charakterem neutralny. Formalnie to dalej trwa, ale w rzeczywistości już łacina praktycznie nie pełni tej roli. Powody tego są oczywiste, największą przeszkodą do szerokiego stosowania jest jej złożoność i rozwojowa nieprzystosowalność. Próżnia, która tak powstała, jest wypełniana różnymi sposobami. Watykańskie instytucje najczęściej używają język włoski z licznymi tłumaczeniami, ale podczas różnych synodów i innych międzynarodowych spotkań traktuje się w językowych grupach, gdzie są preferowane tzw. światowe języki. Jednak jest wiadomo, że w ten sposób powstaje wiele trudności, szczególnie dla przedstawicieli pochodzących z małych narodów. Ten system jest nie tylko niepraktyczny, ale i krzywdzący dla niektórych braci w wierze. Nie jest żadną tajemnicą, że często nie tylko księża, lecz nawet biskupi  nie mogą się porozumieć między sobą. Ale o takich trudnościach przeważnie się milczy.

Wspólnota Ludu Bożego, jak ją określił II. Watykański Sobór, koniecznie więc potrzebuje wspólnego językowego środka porozumienia łatwo dostępnego dla wszystkich jego członków. Jeżeli Kościół jest uniwersalny - a o tym zapewne nikt z jego członków nie wątpi, to następnie ma do swojej dyspozycji dla wewnętrznej i zewnętrznej komunikacji unikalny środek językowej więzi.

Chrześcijanie stanowią we wspólnocie esperantystów szczególną grupę, ponieważ  oprócz naszkicowanych idei starają się nadto o szerzenie radosnego orędzia Ewangelii w całym świecie przy pomocy tego międzynarodowego środka komunikacji. Ze Śviatowym Związkiem Esperanta (UEA - Universala Esperanto-Asocio) współpracuje Międzynarodowa Katolicka Unia Esperantystów (IKUE  - Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista) z siedzibą w

Rzymie. Protekcję nad IKUE przejął arcybiskup Pragi Miloslav kardynał Vlk, były Przewodniczący Rady Biskupich Konferencji Europy; niebiańskimi patronami są Dziewica Maryja, św. Pius X, św. Maksymilian Kolbe i bł. Tytus Brandsma. IKUE zostało uznane przez Papieską Radę ds. Świeckich jako międzynarodowe stowarzyszenie wierzących na podstawie dekretu n. 196/92/S-61/B-25 z dnia 11.2.1992.

Ogólnoświatowa organizacja IKUE została założona w roku 1910, ale już od roku 1903 ukazuje się aż dotąd czasopismo ESPERO KATOLIKA (Nadzieja katolicka). Podobnie i niekatoliccy chrześcijanie zrzeszają się w Chrześcijańskiej Esperanckiej Lidze Międzynarodowej (KELI - Kristana Esperantista Ligo Internacia), która wydaje czasopismo DIA REGNO (Boże królestwo), a z nią katolicka Unia bardzo blisko współpracuje na bazie ekumenicznej.

Obydwa główne stowarzyszenia chrześcijańskich esperantystów - IKUE i KELI urządzają co dwa lata swoje międzynarodowe kongresy na przemian ze wspólnymi kongresami ekumenicznymi. Tydzień przeżyty w społeczności sióstr i braci w wierze z różnych narodów bez językowych barier zawsze oznacza dla uczestników wielką duchową zachętę. Katolicka młodzież ma w ramach IKUE również swoją grupę i organizuje międzynarodowe obozy.

Esperanto jest oficjalnie zaliczone do liturgicznych języków Kościoła katolickiego. Aprobatę dała watykańska Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów 8. listopada 1990 protokółem n. CD 181/89. Oficjalny mszał przekazali delegaci IKUE Ojcu Świętemu w roku 1997. Podobnie podczas ekumenicznych spotkań używa się wspólnej książki do nabożeństwa dla wszystkich chrześcijan „ADORU”, zawierającej obrzędy, modlitwy i pieśni w esperanto.

Na międzynarodowy język jest przetłumaczona także Biblia. Stary Testament jest absolutnie pierwszym dziełem literackim wydanym w esperanto z tłumaczeniem Zamenhofa. Papież Pius X przesłał uczestnikom pierwszego zjazdu katolickich esperantystów w roku 1910 swoje apostolskie błogosławieństwo, które zakończył słowami: „Esperanto ma wielką przyszłość”. Współczesny Ojciec Święty Jan Paweł II jest także protektorem tego języka. Od roku 1994 wstawia między świąteczne pozdrowienia „Urbi et Orbi” w różnych językach również esperanto. Watykańskie Radio już przeszło 30 lat nadaje programy w międzynarodowym języku, mianowicie obecnie trzy razy w tygodniu w tej samej godzinie 21.20 (19.20 UTC) na częstotliwościach: w niedzielę na falach średnich 527 i 1530 kHz, na krótkich falach 4005 i 5885 kHz; w środę i czwartek na średnich falach 1260 i 1611 kHz, oraz na krótkich falach 7250 i 9645 kHz. Słuchać można również przez internet: http://www.vaticanradio.org

My, katoliccy esperantyści, ofiarujemy Kościołowi Powszechnemu nasze usługi w głoszeniu Ewangelii wszystkim narodom, w nawiązywaniu ekumenicznych kontaktów, nawet w budowaniu mostów do porozumienia ze wszystkimi ludźmi dobrej woli. Jesteśmy przekonani, że język międzynarodowy używany przez Kościół będzie odgrywał ważną rolę, jak to przepowiedział wielki papież święty Pius X. Naszym pragnieniem jest, aby esperanto stało się wspólnym środkiem wzajemnego zrozumienia wszystkich chrześcijan na całym świecie a także modelem dla wszystkich pozostałych ludzi. Wierzymy, że ono ma ku temu najlepsze podstawy. Dla naszej działalności wypraszamy Boże błogosławieństwo.

www.ikue.org

Duszpasterstwo esperantystów-katolików AD 2007.

Polski ruch esperantystów - katolików włączony jest w organizację IKUE - Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista - Międzynarodowego Zrzeszenia Katolików-Esperantystów z siedzibą w Rzymie i afiliowaną przy Stolicy Apostolskiej, w ramach której funkcjonują sekcje krajowe IKUE, w kilkudziesięciu krajach, na wszystkich kontynentach.

Katolicy-esperantyści w Polsce uczestniczą w duszpasterstwie, które objęte jest troską Episkopatu Polski a w Nim Biskupa Katowickiego oraz kilkunastu księży-esperantystów w całym Kraju z księdzem Romanem Gmyrkiem - koordynatorem poczynań polskich esperantystów katolickich.

Pośredniczką (perantino) IKUE na Polskę jest Pani Janina Trzpil z Międzyrzecza Podlaskiego. Do aktywu polskiej, katolickiej Esperancji należą Państwo: Bogusław Sobol, Leszek Łęgowski, Zofia Śmistek, Stanisław Mandrak, Lidia Ligęza, Zofia Kamieniecka członkami zaś jest kilkasat osób wielbiących Boga w międzynarodowym języku, stworzonym przez Polaka - Ludwika Zamenhofa. 

W roku liturgicznym, corocznie od szeregu lat, w Polsce odbywa się kilkanaście pielgrzymek (pilgrimoj), dni skupienia (preĝtagoj), spotkań opłatkowych (oblatoj) w różnych miejscowościach  m.in. w Gdańsku, Warszawie, Częstochowie, Wrocławiu, Bielsku-Białej, Krakowie, Niepokalanowie, Olszance i innych. 

W wielu miejscowościach w niedziele są celebrowane Msze Święte (Sanktaj Mesoj) w j. esperanto według Mszału w tym języku, zatwierdzonego przez Papieża Jana Pawła II - wielkiego orędownika ruchu esperanckiego, który podczas błogosławieństwa Urbi et orbi udzielał swego błogosławieństwa również w j. esperanto. Dziś czyni to także Papież Benedykt XVI, którego encyklika "O miłości chrześcijańskiej" jest już wydana także w języku esperanto (Pri La Kristana Amo). 

Podczas spotkań esperantyści-katolicy korzystają podczas modlitw i śpiewów z  ponad tysiącstronicowego modlitewnika ADORU, w którym zebrane są modlitwy i pieśni z całego świata w wersji esperanckiej. Jest też dostępny trzystustronicowy modlitewnik esperancki wydany w Polsce,  staraniem duszpasterza esperantystów z Tarnowa - Księdza Józefa Zielonki, w którym umieszczone są wszystkie znane i lubiane polskie pieśni kościelne, w tym maryjne, kolędy etc. 

Aktualnie w Polsce wydawane jest dla esperantystów-katolików pismo "FRATECO", redagowane przez Ks. Stanisława Płachtę w Krakowie oraz Leteroj de la Animzorganto - Listy Duszpasterza z Tarnowa. Dostępne są również czasopisma: Espero Katolika z Watykanu, Dio Benu z Czech, Katolika Sento z Włoch, Franca Katolika Esperantisto, Katolika Esperantisto z Hiszpanii i inne. Są dostępne płyty np. z kolędami śpiewanymi w j. esperanto. 

W lipcu roku 2007, w Pelplinie odbył się Światowy Kongres Ekumeniczny Esperantystów (Esperanto-Ekumena Kongreso, EEK) - współny kongres IKUE i KELI - Kristana Esperantista Ligo Internacia (Międzynarodowej Ligi Chrześijan Ewangelickich) z udziałem także esperantystów prawosławnych w duchu ewangelicznym: "Por ke ĉiuj estu unu" - "Aby wszyscy byli jedno". 

Szerszych  informacji na temat Duszpasterstwa Katolików-Esperantystów udziela

Pani Janimna Trzpil zam.

al. Wyszyńskiego 5F m.20,

21-560 Międzyrzecz Podlaski.

 

Warto odwiedzić również stronę internetową: <http://www.ikue.org>

Niniejszą informację przygotował:

mgr Stanisław Śmigielski

(Członek Zarządu IKUE

Międzynarodowego Zrzeszenia Katolików Esperantystów)

Kędzierzyn-Koźle/Rzym, 3 listopada, 2007 r.

 

Więcej informacji można uzyskać w:

Międzynarodowa Katolicka Unia Esperantystów
Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista
Via di Porta Fabbrica 15
I-00165 Roma, Włochy
Telefon/fax: [phone]

 e-mail:

albo u krajowych przedstawicieli IKUE, w Polsce:

Janina Trzpil, ul. Wyszyńskiego 5F/20, 21-560 Mędzyrzec Podlaski
Bogusław Sobol, ul. Gospodarska 55, 05-822 Milanówek

 

Na stronach internetowych:

http://home.t-online.de/home/b.eichkorn

http://mujweb.cz/Spolecnost/Svacek

 

 

 

 

---